نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسندگان
1 دانشیار گروه زبان و ادبیات عربی، دانشگاه زابل، ایران
2 دانشجوی کارشناسی ارشد زبان و ادبیات عربی، دانشگاه زابل، ایران
چکیده
یقع البحث عن جوانب التقاء اللغة النسویة على اللغة المنطوقة والمکتوبة فی مجال اللسانیات الاجتماعیة من جانب ومن جانب آخر فی مجال النقد النسوی، بحیث یعبّر البعض من النقاد النسویة أسلوباً خاصا للکاتبات. ولهذا الأسلوب میزاته الخاصة برزت فی ثنایا مجموعة «لحظة لاختلاس الحب» القصصیة لفضیلة الفاروق (1967) القاصة الجزائریة ومجموعة «ثلاثة کتب» القصصیة لزویا بیرزاد (1952) القاصة الإیرانیة. تسعى هذه الدراسة البحث عن میزات الکتابة النسویة لبنیة القصص القصیرة للفاروق وبیرزاد وذلک وفقاً للمنهج الوصفی التحلیلی. تعتمد الدراسة علی نظریة روبن لاکوف الألسنة الاجتماعیة بوصفها نظریة أکادیمیة تدرس عن أثر الجنس على العلاقات الاجتماعیة. تدلّ النتائج علی أن القاصّتینِ قد وظّفتا خطابَهما السردی توظیفاَ یناسب سمات الجنسیة النسویة. أما المستوى اللغوی، فتشمل غالبیة کلمات القاصّتینِ علی کلمات متلطّفة مزیجة بعالم المرأة العاطفی مع خلیط من اللغات الدالة علی الألوان النسویة. وفی المستوى النحوی، فتنتمی القاصّتان إلی توصیفات جزئیة تختصّ والأسلوب النسوی، وذلک عبر استخدام جمل وصفیة، والمؤکدات، وعبارات تدلّ علی التشکیک، والاستفهام.
کلیدواژه‌ها
عنوان مقاله [English]
بررسی اثر جنسیّت زنانه بر زبان در داستانهای کوتاه فضیله فاروق و زویا پیرزاد بر مبنای آرای لیکاف
نویسندگان [English]
- علی اکبر احمدی جناری 1
- علی اصغر حبیبی 1
- خدیجه صالحی 2
1 أستاذ مشارک فی قسم اللغه العربیة و‌آدابها بجامعة زابل، ایران
2 ماجستیرة فی اللغة العربیة و‌آدابها بجامعة زابل، ایران
چکیده [English]
مطالعه رابطه جنسیّت زنانه بر زبان گفتاری و نوشتاری از سویی در گسترة مطالعات دانش زبانشناسی اجتماعی و از سویی دیگر در قلمرو مطالعات نقد فمنیستی قرار میگیرد تا جایی که برخی از ناقدان فمنیست برای زنان نویسنده قائل به جداسازی یک سبک نوشتار خاص شدهاند. برخی از ویژگیهای که از آنها به عنوان خصلتهای زنانه در نویسندگی نام برده شده به شکل واضحی در مجموعة داستان کوتاه «لحظة لاختلاس الحب» اثر فضیله الفاروق (1967) داستانپرداز الجزایری و مجموعة «سه کتاب» نوشتة زویا پیرزاد (1952) نویسندة ایرانی، قابل مشاهده است. جستار حاضر تلاش
میکند اثر جنسیت زنانه را بر سبک نوشتار در داستانهای این دو مجموعه بر مبنای رویکرد تحلیلی– توصیفی مورد خوانش تطبیقی قرار دهد. به این منظور از الگوی رابین لیکاف؛ زبانشناس اجتماعی به عنوان یک مدل روشمند در مطالعه اثر جنسیت بر زبان، سود برده است. نتایج نشان از آن دارد که جنسیت زنانه آنها سبب شده، بیشتر تعابیر و کلمات مؤدبانه و رنگواژهها و کلمات با بار عاطفی مربوط به دنیای زنان را به کار ببرند. همچنین گرایش به توصیف جزییات، به کارگیری جملههای تردیدآمیز و استفاده از ابزار و سازوکارهای تأکید که از ویژگیهای اساسی سبک نوشتار زنانه در اندیشة لیکاف به شمار میرود، از شاخصههای اصلی، سبک داستاننویسی دو نویسنده است.
کلیدواژه‌ها [English]
- ادبیات تطبیقی
- داستان کوتاه
- جنسیّت زنانه
- فضیله الفاروق
- زویا پیررزاد
- الگوی لیکاف
الف: الکتب
1.برهومة، عیسى (2002)؛ اللغة والجنس: حفریات لغویة فی الذکورة والأنوثة. الطبعة الأولی، عمّان: دارالشروق.
2.بعلی، حفناوی (2009)؛ مدخل فی نظریة النقد النسوی ومابعد النسویة. الطبعة الأولی، بیروت: الاختلاف.
3.بیرزاد، زویا (۱۳۸۵)؛ سه کتاب، چاپ سوم، تهران: مرکز.
4.رابینز، روت (۱۳۸۹)؛ فمنیسمهای ادبی، ترجمه: أحمد أبومحبوب، تهران: افراز.
5.طرابیشی، جورج (1981)؛ الأدب من الداخل. الطبعة الأولی. بیروت: دارالطلیعة.
6.الغذامی، عبدالله محمد (2006)؛ المرأة واللغة. الطبعة الثالثة، بیروت: المرکز الثقافی العربی.
7.گرین، کیت؛ لبیهان، جیل (2004)؛ نظریه و نقد ادبی. ترجمه: بهرانی محمدی، لیلا؛ و دیگران، چاپ اول، تهران: روزنگار.
8.الفاروق، فضیلة (1997)؛ لحظة لاختلاس الحب. طبعة الأولی. بیروت: دارالفارابی.
- فتوحی، محمود (1391ش)؛ سبک‌شناسی: نظریه‌ها، رویکردها و روش‌ها. چاپ اول. تهران: سخن.
- القوصی، عبدالعزیز (1969)؛ أسس الصحة النفسیة. طبعة الأولی. القاهرة: دارالقلم.
11. کلیگز، مری (۱۳۹۴)؛ درسنامه نظریه ادبی، ترجمه: سخنور، جلال. دهنوی، الهه سبزیان، سعید، تهران: اختران.
- مقدادی، بهرام (1999)؛ فرهنگ اصطلاحات نقد ادبی: از افلاطون تا عصر حاضر، چاپ اول، تهران: فکر روز.
- هاید، جانت شیبلی (1933)؛ روانشناسی زنان،سهم زن در تجربه بشری، ترجمه: خمسة، أکرم، چاپ اول، تهران: آگه ارجمند.
- هرمن، دیوید، یان، مانفرد و رایان، ماری لو (۱۳۹۶)؛دانشنامه نظریه های روایت، ترجمة: گروه مترجمین. تهران: نیلوفر.
ب: المجلاّت
- آذری، پروا (2012)؛ «مشخصه‌های زبان و روایت زنانه در داستان های نویسندگان زن»، مجله کتاب ماه ادبیات، شماره66، صص 29-38.
- بهمنی مطلق، یدالله؛ فرقانی الله‌آبادی، فهیمة (۱۳۹۴)؛ «بررسی تفاوت‌های زبانی زنان و مردان در حوزه ادبیات مقاومت با تکیه بر مکالمات دو رمان دا و پایی که جا ماند». هشتمین همایش پژوهش‌های زبان و ادبیات فارسی. صص: ۳۸۹-۳۷۳.
- شام بیاتی، گیتی (1371)؛ «نقد کتاب: مثل همه عصرها». مجله کلک. شماره31، صص: 184- 187.
- صالح، فرح غانم (2013)؛ «دلالة اللون فی الشعر النسوی العراقی المعاصر»، مجلة الأستاذ، العدد203، صص 481-498.
- طاهری، قدرت الله (۱۳۸۸)؛ «زبان و نوشتار زنانه؛ واقعیت یا توهم؟». مجلة متن‌پژوهی ادبی. شماره42. صص:۱۰۷-۸۷.
20. کاظم، عبدالله حبیب؛ محمد، رواء نعاس، (2010)؛ «متغیرات السرد فی الروایة العربیة»، جامعه القادسیة: مجلة التربیة. العدد 15، صص10-29.
- محمودی بختیاری، بهروز و دهقانی، مریم (۱۳۹۲)؛ «رابطه زبان و جنسیت در رمان معاصر فارسی: بررسی شش رمان ». مجله زن در فرهنگ و هنر. شماره 4. صص:۵۴۳-۵۵۶.
ج: الأطروحة
- الرفاعی، داود (1975)؛ «أسلوب التوکید فی القرآن الکریم»، رسالة الماجستیر، جامعة القاهرة: کلیة دارالعلوم.
د: المواقع الإنترنتیّة
- فتحی، إبراهیم (28/12/2015)؛ «أدب المرأة فی عالم أبوی». موقع جریدة الحیاة: آخر القراءة: 12/04/2017 http://www.alhayat.com
- حمرانی، لیلى (14/3/2008)؛ «بین الکتابة الذکوریة والأنثویة مقاربة الفن والإبداع»، مجلة إلکترونیة الرافد. آخر القراءة: /11/2016م: http://www.arrafid.ae/195_p24.html
ذ:Refernce
25. Lakoff robin (1973). language and woman’s place language in society vol2 no1 .45-80.
)