نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسندگان
1 دانشجوی دکتری زبان وادبیات عربی، دانشگاه بین‌المللی امام خمینی (ره)، ایران
2 استادیار گروه زبان وادبیات عربی، دانشگاه بین المللی امام خمینی (ره)، ایران
چکیده
کلیدواژه‌ها
عنوان مقاله [English]
نویسندگان [English]
تصویر شعری در ادبیات به ویژه در عرصة شعر از اهمیت به سزایی برخوردار است و همین امر سبب شد تا الهامبخش پژوهشگران و ناقدان معاصر باشد. این موضوع علاوه بر آن که بیانگر احساس شاعر است، به نوعی حکایت از حقیقت انسانی داردکه شاعر با حس خود ترسیم و با عواطف و احساساتش بیان میکند. از دیگر سو شاعر با استفاده از میراث دینی به عنوان یک تکنیک، ضمن بیان تجارب خویش، شخصیّتهایی را متناسب با اهداف خود خلق میکند. بدر شاکر السیاب شاعر معاصر عراقی و نیما یوشیج همتای ایرانی وی از دسته شاعرانی بودند که بنا به ضرورت شرایط زندگی و جبر محیطی، از تصاویر شعری برای ابراز عواطف و احساسات درونی خود بهره جستند. مقالة حاضر بر پایه روش توصیفی – تحلیلی و با رویکردی تطبیقی بر آن است تا از یک سو میراث دینی به کار رفته در آثار این دو شاعر را بررسی کند و از سوی دیگر نشان دهد که 1. نمایندگان شعر معاصر فارسی و عربی چه نوع تصاویر شعری در آثار خود به کار بردهاند؟ 2. شیوه کاربرد میراث دینی و مذهبی در آثارشان چگونه است؟ 3. دو شاعر نامور عربی و فارسی دارای چه وجوه تمایز و تشابهی در این زمینه هستند؟
نتایج حاصل از تحقیق نشان میدهد که هر دو شاعر از میراث دینی و مذهبی در اشعار خود بهره جستهاند و آن را متناسب با شرایط زندگیشان به کار بردهاند. واقعیت های اجتماعی و حکومت مستبد و ظالم حاکم بر جوامع سیاب و نیما، هر یک از آنها را بر آن داشته است تا با بهره گیری از صنعت قناع احساسات درونی خود را به صورتی غیرمستقیم بیان کنند.
سیاب در این میان بیشتر از شخصیّت پیامبران و از نمادهایی بهره گرفت که آنان در رسالت خود به کار می بردهاند، درحالی که تنها شخصیت پیامبر نیما، مسیح است. از دیگر سو شاعر برجسته عرب از نماد و شخصیتهای دیگری مانند فرشتگان و برخی از اقوام ذکر شده در قرآن بهره گرفته است، حال آن که شاعر ایرانی بیشتر از نماد بهشت و دوزخ در آثارش استفاده کرده است.
کلیدواژه‌ها [English]
1.آرین پور،یحیی،( 1374)؛ از نیما تا روزگار، تهران: زوار.
2.ابن منظور، (د ت)؛ لسان العرب، المجلد الأول، بیروت: دار صار.
3.اسماعیل، سید علی، (2000 )؛ أثر التراث فی المسرح المعاصر، القاهرة: دار قباء للطباعة والنشر والتوزیع.
4.بطرس، انطونیوس، (2003)؛ شاعر الوجع، د ط، المؤسسة الحدیثة للکتاب.
5.بیضون، حیدر، (1991)؛ بدر شاکر السیاب رائد الشعر العربی الحدیث، الطبعة الأولی، لبنان: بیروت: دار الکتب العلمیة.
6. پورنامداریان، تقی، ( 1377)؛ خانهام ابری است، شعر نیما از سنّت تا تجدّد، تهران: سروش.
7.پور چافی، علی حسین، (1390)؛ جریانهای شعر معاصر فارسی از کودتا تا انقلاب، چاپ سوم، تهران: امیر کبیر.
8. ترابی، ضیاء الدین، (1375)؛ نیمایی دیگر، نگاهی تازه به شعرهای نیما یوشیج، چاب اول: مینا.
9.الجابری، محمد عابد، (1991)؛ التراث والحداثة دراسات ومناقشات، بیروت: مرکز دراسات الوحدة العربیة.
10.جعفر،محمد راضی، (1999)؛ الاغتراب فی الشعر العراقی المعاصر (مرحلة الرواد) دراسة، اتحاد الکتاب العرب.
11.الجیوسی، سلمى، (2007)؛ الاتجاهات والحرکات فی الشعر العربی الحدیث، ترجمة: عبدالواحد لؤلؤة، بیروت: مرکز دراسات الوحدة العربیة.
12. دستغیب، عبدالعلی، (1356)؛ نقد و بررسی نیما یوشیج، چاب دوم، تهران: پازند.
13.السیاب، بدر شاکر، (2016)؛ الدیوان، المجلد الثانی، دط، بیروت: دار العودة.
14.الصکر،حاتم، (1999)؛ مرایا نرسیس ، الطبعة الأولی، بیروت: المؤسسة الجامعیة للدراسات والنشر والتوزیع.
15.عشری زاید، علی، (1997)؛ استدعاء الشخصیات التراثیة فی الشعر العربی المعاصر، د ط ، القاهرة: دار الفکر العربی.
16.فتوح أحمد، محمد، (1977)؛ الرمز والرمزیة فی الشعر المعاصر، دط، مصر: دار المعارف.
17.کندی، محمد علی، (2003)؛ الرمز والقناع فی الشعر العربی الحدیث (السیاب ونازک والبیاتی)، الطبعة الأولی، دار الکتب الجدیدة المتحدة.
18. محمدی،محمد حسین،(1374)؛ فرهنگ تلمیحات شعر معاصر، تهران: نشر میترا.
19. میر انصاری، علی، (1375)؛ اسنادی دربارة نیما یوشیج، چاب اوّل، تهران: سازمان اسناد ملی ایران.
20.یوشیج، نیما، (1393)؛ مجموعة کامل اشعار، گردآوری وتدوین: سیروس طاهباز، ،چاپ سیزدهم: نگاه.
ب: المجلاّت
21.بوعیشة، بوعمارة، ( 2011)؛ الشاعر العربی المعاصر ومثاقفة التراث، مجلة کلیة الآداب واللغات، جامعة زیان عاشور- الجلفی (الجزائر)، العدد الثامن، صص: 227-240
22.نمر، موسى، (2004)؛ توظیف الشخصیات التاریخیة فی الشعر العربی الفلسطینی المعاصر، مجلة عالم الفکر، العدد2. صص: 117-156
ج: الأطروحة
23.عبدربه، أحمد صالح، (1396-1397ه)؛ «شاعر الرافدین بدر شاکر السیاب»، رسالة دکتوراه، جامعة الأزهر.
)