بررسی تطبیقی طبیعت در شعر سهراب سپهری و بدر شاکر السّیاب

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

چکیده

چکیده
سهراب سپهری و بدر شاکر السّیاب، به عنوان دو شاعر نوپرداز و رمانتیست، در عرصة ادبیّات فارسی و عربی دارای اعتبار و جایگاه خاصّی هستند. یکی از وجوه اشتراک این دو شاعر، طبیعت­گرایی و اهتمام به طبیعت در اشعارشان است. هر یک از این شاعران به فراخور محیط زندگی، موقعیّت اجتماعی و سیاسی سرزمین خود، از طبیعت بهره گرفته­اند. سهراب شاعری درون­گراست؛ بنابراین اشعار او دربارة طبیعت بیشتر حال و هوای عرفانی دارند و به تبع آن از عناصر طبیعت پویا و شاد که متناسب با روحیات خاصّ او هستند بهره می­گیرد. سیاب شاعری است که از تنهایی و ناامیدی به طبیعت پناه برده است؛ زیرا در اوان زندگی با ناملایمات و مشکلاتی همراه بوده، بدین جهت برخلاف سپهری از عناصر طبیعت برای ترسیم اوضاع نامناسب اجتماعی و سیاسی، انعکاس غربت و بیماری خویش نیز استفاده کرده است. در این مقاله پس از تقسیم طبیعت به طبیعت جاندار و بی­جان، تلاش شده است تا از طریق تطبیق شعر دو شاعر به شیوة توصیفی - تحلیلی، نقاط اختلاف و اشتراک آنان به دست آید.
 

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

الطبیعة فی شعر سهراب سبهری وبدر شاکر السّیاب دراسة مقارنة

چکیده [English]

الملخّص
یعتبر سهراب سبهری وبدر شاکر السّیاب کالشاعرین الحداثیین والرومانسیین فی مجال الأدب الفارسی والأدب العربی، لهما مکانة خاصة فی هذین البلدین. تُعدُّ إحدی میزاتهما، اتجاههما الی الطبیعة و اهتماهمها بها فی اشعارهما. وقد استخدم کل واحد منهما، الطبیعة وفقا لبیئتهما المعیشیة وموقفهما الاجتماعی والسیاسی لبلدهم.کان سهراب شاعرا منطویا علی نفسه، وانطلاقا علی هذا اصطبغ معظم شعره بصبغة عرفانیة، فتمتع بالعناصر الطبیعة الحیة والباهرة ملائمة لمناخ نفسه. إن السّیاب کشاعر لجأ الی الطبیعة للخلاص من العزلة و الیأس؛ إذ إنه عانی فی بدایة حیاته، المشاکلَ و لهذا علی نقیضة سبهری استفاد من عناصر الطبیعة لیصف ظروفه غیر ملائمة اجتماعیا وسیاسیا ولیعبّر عن صدی اغترابه و مرضه.حاولنا فی هذاالمقال بعد أن تم تقسیم الطبیعة الی الحیة وغیر الحیة أن نحصل علی الجوانب المشترکة والمغایرة عن خلال مقارنة اشعارهما بأسلوب الوصفی- التحلیلی.
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • الکلمات الدّلیلیّة: الطبیعة
  • الحیة وغیر الحیة
  • الأدب المقارن
  • سبهری
  • السّیاب
کتابنامه
الف. کتاب­ها
1. بلاطه، عیسی (2007)؛ بدر شاکر السّیاب، بیروت: الموسسة العربیة للدراسات والنشر.
2. بیضون، حیدر توفیق (1991)؛ بدر شاکر السّیاب رائد الشّعر العربی الحدیث، بیروت: دار الکتب العملیة.
3. جحا، میشال خلیل (1999)؛ الشّعر العربی الحدیث من أحمد شوقی إلی محمود درویش، الطّبعة الأولی، بیروت: دار العودة.
4. حسینی، صالح (1371)؛نیلوفر خاموش، تهران: نیلوفر.
5. حقوقی، محمّد (1371)؛شعر زمان ما، تهران: نگاه.
6. حقیقت، عبدالرّفیع (1368)؛ فرهنگ شاعران زبان فارسی، تهران: شرکت مؤلّفان و مترجمان.
7. حلاوی، یوسف (1994)؛ الاسطورة فی الشّعر العربی المعاصر، الطّبعة الأولی، بیروت: دار الآداب.
8. دستغیب، عبدالعلی (1385)؛ باغ سبز شعر، چاپ اوّل، تهران: انتشارات آمیتین.
9. رجایی، نجمه (1381)؛ اسطوره­های رهایی، مشهد: دانشگاه فردوسی.
10. سپهری، سهراب (1390)؛ هشت کتاب، چاپ دوّم، تهران: مروارید.
11. السّیاب، بدر شاکر (2000)؛ دیوان بدر شاکر السّیاب، بیروت: دار العودة.
12. سفلی ساور، سارا (1387)؛ خانة دوست کجاست؟، تهران: انتشارات سخن.
13. شفیعی­کدکنی، محمّد رضا (1383)؛ صور خیال در شعر فارسی، تهران: نشر نیل.
14. شمیسا، سیروس (1383)؛ انواع ادبی، چاپ دهم، تهران: انتشارات فردوسی.
15. صوفی، لیلا (بی تا)؛ زندگی­نامة شاعران ایران، تهران: انتشارات جاجرمی.
16. عبّاس، إحسان (1992)؛ بدر شاکر السّیاب، الطبعة السادسة، بیروت:الموسسة العربیة للدراسات والنشر.
17. علی، عبدالرضا علی (1984)؛ الأسطورة فی شعر السّیاب، الطّبعة الثّانیة، بیروت: دار الرائد العربی.
18. کامبل الیسوعی، روبرت ب (1431)؛ أعلام الأدب العربی المعاصر، المجلد الثانی، قم: ذوی القربی.
ب. مجلّه­ها
19. ابراهیمی­کاوری، صادق و رحیمه چولانیان (1387)؛ «وصف در فارسی و عربی»، مطالعات ادبیّات تطبیقی، شمارة 5، صص 9-32.
20. ثروت، منصور (1386)؛ «مکتب ناتورالیسم»، فصلنامة شناخت، شمارة 54، صص 4-7.
21. دادخواه، حسن (1385)؛ «رمانتیسم در شعر بدر شاکر السّیاب»، مجلّة دانشکدة ادبیّات و علوم انسانی شهید باهنر کرمان، شمارة 19، صص113-128.
22. دانشور کیان، علی و سهیلا امامی (1385)؛ «یادداشتی بر بن­مایه­های تصویری «صدای پای آب» سهراب سپهری»، مجلّة دانشکدة ادبیّات و علوم انسانی دانشگاه تهران، شمارة 177، صص 117-131.
23. رحیمی­راد، ابوالفضل (1388)؛ «طبیعت­گرایی در جهان­بینی سهراب سپهری»، ماهنامة آزما، شمارة 65، صص 34-36.
24. کندری، مهران (1382)؛ «سمبلیست و سمبلیسم در ادبیّات»، فصلنامة فرهنگ، شمارة 46-47، صص 245-254.