نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسندگان
1 أستاذ مساعد فی قسم اللّغة العربیة وآدابها، جامعة تربیت مدرّس، طهران
2 طالب ماجستیر فی فرع اللّغة العربیّة وآدابها، جامعة تربیت مدرّس، طهران
3 طالبة ماجستیر فی فرع اللّغة العربیّة وآدابها، آکادمیة العلوم الإنسانیة والدّراسات الثّقافیة، طهرن
چکیده
کلیدواژه‌ها
عنوان مقاله [English]
نویسندگان [English]
حس‌آمیزی، یکی از انواع بسط تصویر شعری از راه انتقال حواسّ پنج‌گانه از حسّی به حسّ دیگر است که شاعر با بسط خیال‌پردازی خود و خلق تصاویری متفاوت و تأثیرگذار در مخاطب، آن را ایجاد می‌کند. حس‌آمیزی به سبب جلب توجّه مخاطب و انتقال دقیق حسّ درونی به او و درگیرکردنش با تجربة روحی شاعر، در ادبیّات فارسی و عربی از اهمّیّت خاصّی برخوردار است. پژوهش پیش رو با استفاده از شیوة توصیفی - تحلیلی و با آوردن نمونه‌های شعری تطبیقی از ادبیّات فارسی وعربی، به بررسی و تحلیل این پدیده می‌پردازد. می‌توان گفت: در ادبیّات فارسی و عربی آمیزش بین حواسّ صورت گرفته و بیان حسّی با حسّ دیگر رخ داده که این امر، منجر به شکسته‌شدن مرز بین حواسّ شده و مرزهای معانی مأنوس درنوردیده شده تا مخاطب حسّ درونی نویسنده را از رهگذر متن ادبی تجربه کند. نیز ملاحظه می‌شود که شاعران عربی و فارسی معاصر به منظور گسترش خیال خواننده و تحریک وی به هنگام دریافت ایماژها و پوشاندن لباسی نو و تأثیرگذار بر تصاویر شعری خود، از این تکنیک استفاده کرده‌اند. افزون بر این، ملاحظه می‌شود که این تکنیک، نزد شاعران سمبولیسم و رومانتیسم ادبیّات عربی و فارسی کاربرد بیشتری دارد.
کلیدواژه‌ها [English]
1. إبراهیم، صاحب خلیل (2000)؛ الصّورة السّمعیّة فی الشّعر العربی قبل الإسلام، دمشق: اتّحاد کتّاب العرب.
2. أبو سنة، إبراهیم (1985)؛ الأعمال الشّعریّة، القاهرة: مکتبة مدبولی.
3. أحمد غنیم، کمال (2006)؛ جرح لا تغسله الدّموع، الطّبعة الأولی، دمشق: مؤسّسة فلسطین للثّقافة.
4. ---------- (1994)؛ شروخ فی جدار الصّمت، الطّبعة الأولی، غزّة: مکتبة آفاق.
5. اخوان ثالث، مهدی (1387)؛ آخر شاهنامه، چاپ چهاردهم، تهران: مروارید.
6. إسماعیل، محمّد حسن (1964)؛ دیوان قاب قوسین، الطّبعة الأولى، القاهرة: دار العروبة.
7. إلیافی، نعیم (1982)؛ مقدّمة لدراسة الصّورة الفنّیّة، دمشق: وزارة الثّقافة والإرشاد القومی.
8. الجنابی، أحمد نصیف (د. تا)؛ فی الرّؤیا الشّعریّة المعاصرة، الجمهوریة العراقیة: وزارة الإعلام.
9. حسینی، سیّد حسن (1386)؛سفرنامة گردباد، تهران: انجمن شاعران ایران.
10. ----------- (1385/ الف)؛از شراب‌های روسری مادرم، تهران: انجمن شاعران ایران.
11. ----------- (1385/ ب)؛ در ملکوت سکوت، تهران: انجمن شاعران ایران.
12. حقوقی، محمّد (1371)؛ شعر نو از آغاز تا امروز، چاپ اوّل، تهران: روایت.
13. خورشا، صادق (1388)؛ مجانی الشّعر العربی الحدیث ومدارسه، تهران: سمت.
14. راکعی، فاطمه (1373)؛ آواز گلسنگ، چاپ سوّم، تهران: اطّلاعات.
15. سپهری، سهراب (1385)؛ هشت کتاب، تهران: طهوری.
16. الشّابی، ابوالقاسم (1997)؛ أغانی الحیاة، المجلّد الأوّل، الطّبعة الأولى، بیروت: دار الجیل.
17. شاملو، احمد (1384)؛ مجموعه اشعار، چاپ هفتم، تهران: نگاه.
18. الصّائغ، وجدان (2003)؛ الصّورة الاستعاریّة فی الشّعر العربی الحدیث، بیروت: المؤسّسة العربیّة للدّراسات والنّشر.
19. عثمان الصمادی، امتنان (2001)؛ شعر سعدی یوسف؛ دراسة تحلیلیّة، الطّبعة الأولى، بیروت: المؤسّسة العربیّة للدّراسات والنّشر.
20. عشری زاید، علی (2002)؛ عن بناء القصیدة العربیّة الحدیثة، القاهرة: مکتبة ابن سینا.
21. کیطیلو، احمد (1997)؛ الأدب والغرابة دراسات بنیویّة فی الأدب العربی، الطّبعة الثّالثة، بیروت: دار الطّلیعة.
22. لوصیف، عثمان (1997)؛ اللّؤلؤة، الجزائر: دار هومة.
23. --------- (1999)؛ قراءة فی دیوان الطّبیعة، الجزائر: دار هومة.
24. --------- (1986)؛ شبق إلیاسمین، الطّبعة الأولى، الجزائر، قسنطینة: دار البعث.
25. نوفل، یوسف حسن (د. تا)؛ الصّورة الشّعریّة والرّمز اللّونی، القاهرة: دار المعارف.
26. هلال، محمّد غنیمی (1973)؛ النّقد الأدبی الحدیث، القاهرة: الفجالة، دار النّهضة.
27. الوائلی، أحمد (1993)؛ الدّیوان، الطّبعة الأولى، بیروت: دار الصّفوة.
28. یوسف، سعدی (1995)؛ الأعمال الشّعریّة، المجلّد الأوّل، الطّبعة الرّابعة، بیروت: دار المدى.
29. یوشیج، نیما (1364)؛ مجموعه آثار،گردآوری و تدوین سیروس طاهباز، دفتر اوّل، چاپ اوّل، تهران: نگاه.
ب: المجلّات
30. عرفت بور، زینة وسلیمانی، امینة، (1393)؛ «ظاهرة تراسل الحواسّ فی شعر أبی القاسم الشّابی وسهراب سبهری»، مجلة إضاءات نقدیّة، السّنة الرّابعة، العدد الخامس، ص 61-79.
31. عنوز، عبدالنبی (2007)؛ «تراسل الحواسّ فی شعر الشیخ احمد الوائلی»، مرکز الدراسات والثقافة، العدد السادس، ص 167-176.
ج: الأطروحات
32. فارس، لزهر (2004- 2005)؛ الصّورة الفنّیّة فی شعر عثمان لوصیف، رسالة جامعیّة مقدّمة لنیل درجة الماجستیر، إشراف: یحیی الشیخ صالح، الجزائر: جامعة قسنطینة.
33. محمّد أبو جحجوح، خضر (2010)؛ البنیة الفنّیّة فی شعر کمال أحمد غنیم، رسالة جامعیّة مقدّمة لنیل درجة الماجستیر، الإشراف: نبیل خالد أبو علی، فلسطین: جامعة غزّة الإسلامیّة.
د: المواقع الإنترنتیّة
34. الجنابی، إبراهیم داوود، تراسل الحواسّ- انفعالیة النصّ، مؤسّسة النّور للدراسة والإعلام، (www.alnoor.se)، / 07/02/2011.
)