نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسندگان
1 أستاذة مساعدة فی قسم اللّغة العربیّة وآدابها، جامعة فردوسی مشهد، ایران
2 الدّکتوراه فی فرع اللّغة العربیّة وآدابها، جامعة فردوسی مشهد، ایران.
3 طالبة الماجستیر فی فرع اللّغة الفارسیّة وآدابها، جامعة فردوسی مشهد، ایران.
4 أستاذ مشارک فی قسم اللّغة العربیّة وآدابها، جامعة فردوسی مشهد، ایران.
چکیده
هذه الورقة تتوخّی وعلی ضوء المدرسة الأمیرکیّة فی الأدب المقارن، إنجاز مقارنة بین ملامح المدینة والمجتمع الإنسانی کأهمّ المضامین الشّعریّة المشترکه عند شاعر عراقی کبیر کالبیاتی ونظیره الإیرانی أحمد شاملو عبر منهج وصفی - تحلیلی وتحاول تحلیل منهجیّة توظیف المضمونین فی شعرهما وبیان جوانب اللّقاء والخلاف فی طریقة استخدامهما لدی الشّاعرین. وذلک بهدف إعطاء کلّ ذی حقّ حقه، ولوضع کلّ شاعر مکانه الخاص به فی أدبه، وفی ضوء استخدام النّظرة العلمیّة والمقاییس الموضوعیّة فی هذا التّراث العلمی لیتمکّن طلّاب العلم والأدب من الانتفاع به الاستفادة منه. فأهمّ النّتائج العلمیّه الّتی أفادتها هذه الدّراسة، تأتی فی جانبین أساسیین: 1. الفنّی والبنیوی؛ حیث ینشدان فی الشّعر الحر إلّا أن البیاتی یعدّ رائداً لهذا النّوع من الشّعر فی الأدب العربی بینما شاملو یعتبر رائد القصیدة النّثریّة فی الأدب الفارسی. 2. الموضوعی وهو یشمل: أ: إنّ ملامح المدینة والمجتمع الإنسانی متواجدة وعلی شکل ملحوظ عند کلا الشّاعرین غیر أن شاملو له نصیب أوفر فی توظیف المضمونین خاصّة عند الحدیث عن المدینة الفاضلة. ب: تمثل المدینة دلالات متعدّدة فی شعرهما لکنّه لم تحقّق آمالهما لبناء مدینة فاضلة مطلوبة فی عالم الواقع. ج: فی معظم الأحیان تأتی صورة المجتمع الإنسانی إیجابیة لدی شاملو وسلبیة عند البیاتی.
کلیدواژه‌ها
عنوان مقاله [English]
سیمای شهر و جامعه در شعر عبدالوهّاب بیاتی و احمد شاملو (بررسی تطبیقی)
نویسندگان [English]
- کلثوم صدیقی 1
- حسن اعظمی خویرد 2
- هانیه ژرفی 3
- احمدرضا حیدریان شهری 4
چکیده [English]
مقالة حاضر میکوشد تا بر اساس مکتب آمریکایی ادبیّات تطبیقی و بر بنیان روش توصیفی - تحلیلی، به بررسی مقایسهای سیمای شهر و جامعه در شعر عبدالوهّاب بیاتی شاعر نامآوازة عراقی و همتای إیرانیاش احمد شاملو بپردازد. افزون بر این، چگونگی کاربست مضامین شعری مزبور در شعر بیاتی و شاملو بیان و جلوههای تشابه و تفاوت در شیوة کاربرد دو مضمون شهر و جامعه، توسّط آن‌دو آشکار میگردد. با این هدف که به هر شاعری، حقّ شایستة وی را داده جایگاه منحصر به فردش را ارج نهد و این مهم خود از رهگذر یک نگاه نکتهسنج علمی و با اعتماد بر یک سری موازین عینی میسّر خواهد شد و در این میراث علمی، سرمایة گرانی نهفته است که علمآموزان میتوانند به طور شایستهای از آن برخوردار شوند. مهم‌ترین یافتههای پژوهش از دو منظر قابل بررسی است: 1. از لحاظ فنّی و ساختاری؛ هر دو شاعر اشعاری بر وزن شعر حرّ دارند. با این تفاوت که بیاتی پیشگام شعر حرّ در ادبیّات عرب است ولی شاملو بیشتر به عنوان سرآمد قصیدة منثور در ادبیّات فارسی شناخته است. 2. از لحاظ موضوعی؛ أ: سیمای شهر و جامعه به طرز چشمگیری درشعر هردو متجلی است و در این میان، بیاتی در کاربست دو مضمون مزبور و به طور خاص در ترسیم سیمای آرمانشهر، نقش پررنگتری دارد. ب: واژة شهر در شعر دو شاعر دارای مفاهیم دلالی گوناگونی است، امّا آرزوی هیچ‌کدامشان برای ترسیم یک شهر آرمانی در جهان واقعی محقّق نشد. ج: جامعه در شعر شاملو اغلب سیمایی مثبت است، ولی نزد بیاتی اغلب سیمایی منفی دارد.
کلیدواژه‌ها [English]
- ادبیّات تطبیقی
- مکتب تطبیقی آمریکا
- احمد شاملو
- عبدالوهّاب بیاتی
- شهر و جامعه
)