نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسندگان
1 دانشیار گروه زبان و ادبیّات عربی، دانشگاه بوعلیسینا، همدان
2 دانش‌آموختۀ دکتری زبان و ادبیّات عربی، دانشگاه بوعلیسینا، همدان
3 دانش‌آموختۀ دکتری زبان و ادبیّات فارسی، دانشگاه بوعلیسینا، همدان
چکیده
واقع‌گرایی یا نمایش واقعیّت پس از حوادث خون‌بار جنگ جهانی، یکی از مهمترین دغدغههای نویسندگان قرن بیستم گردید. آنچه برای آن‌ها اهمّیّت داشت پرداختن به موضوعات این دنیایی و بیان مصیبتها و بلایایی بود که انسان معاصر با آن‌ها در ارتباط است. کشورهای جهان سوّم بیشتر با چنین پدیدههایی سر و کار داشتند؛ از این رو، ادبیّات آن‌ها بیشتر به رئالیسم گرایش داشت و در صدد بیان واقعیّتهای تلخ و آشکار جامعة خود برآمدند. غلامحسین ساعدی، در ایران و طیّب صالح در سودان، از نامدارترین نویسندگان سبک رئالسیم در این دو کشورند. پژوهش حاضر کوشیده بر اساس مکتب فرانسوی ادبیّات تطبیقی و با روش توصیفی - تحلیلی، همگونیها و ناهمگونیهای داستان «گاو» از غلامحسین ساعدی و داستان دومه ود حامد از طیّب صالح را با تکیه بر مهمترین شاخصه‌های رئالسیم در این دو داستان و در شش محور عنصر عادت، سیطرة واقع‌گرایی، رئالیسم انتقادی، روایت ساده، وجهۀ تیپیک شخصیّتها و قهرمانزدایی، بررسی و تحلیل نماید. برآیند پژوهش نشان میدهد که این دو داستان به طور نمادین به جنبههای روانشناختی شخصیّتهایی پرداخته‌اند که در عقبماندگی غوطهورند و با آن خو گرفته و حاضرند پیشرفت و تمدّن را در جهت حفظ این سنّتهای مندرس از دست بدهند. شاخصه‌های رئالیسم در هر دو داستان مشترک بوده و از کمترین ناهمگونی برخوردار است و عواملی چون فقر، جهل و سنّت در پدید آمدن آن نقش دارند.
کلیدواژه‌ها
عنوان مقاله [English]
مدخل فی مؤشرات الواقعیّة لأعمال غلامحسین السّاعدی والطیّب صالح (قصّتا البقرة ودومة ود حامد أنموذجا)
نویسندگان [English]
- سیدمهدی مسبوق 1
- شهرام دلشاد 2
- حمید آقاجانی 3
چکیده [English]
کانت الواقعیّة من الاهتمامات الرّئیسیّة لمؤلّفی القرن العشرین بعد الویلات الدّمومیّة الّتی خلفتها الحرب العالمیّة. وما یهمّهم بعد هذه الویلات والمآسی سوی الاهتمام بواقع حیاتهم الدّنیویّة وما یعانیه الإنسان المعاصر فی هذه الدّنیا. انتشرت ظواهر مؤلمة فی هذا القرن کالحرب والاستعمار والتّخلف والمجاعة حیث إنّ الأدیب المعاصر انصرف من الخیال إلی الواقع وحاول أن یصوّر ما یقاسیه النّاس من المشاکل والمآسی. وکانت دول العالم الثّالث أکثر قلقا من مثل هذه الظّواهر، وبالتّالی مال أدبهم أکثر فأکثر نحو الواقعیّة ورغب فی معالجة واقع مجتمعهم. یعد غلامحسین ساعدی فی إیران والطیّب صالح فی السّودان من أبرز الکتاب الواقعیین فی الدّولتین. تهدف هذه المقالة إلی رصد وجوه المماثلة والتّباین وأسبابهما فی قصّة «البقرة» لغلامحسین ساعدی و قصّة دومة ود حامد للطیّب صالح بالاعتماد علی مدرسة الأدب المقارن لفرنسا. تتناول القصّتان المیزات النّفسیّة للشّخصیّات الّتی توغّلت فی التّخلف وآنست به حیث أصبحت هذه الشّخصیّات تقف فی وجه مظاهر التّقدّم والرّقی للحفاظ علی هذه التّقالید والسّنن.
کلیدواژه‌ها [English]
- الأدب المقارن
- الواقعیّة
- عزاداران بیل
- دومة ود حامد
)