نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسندگان
1 دانشجوی دکتری زبان و ادبیّات فارسی، دانشگاه بوعلی سینا همدان
2 استاد گروه زبان و ادبیّات فارسی، دانشگاه بوعلی سینا همدان
3 دانشیار گروه زبان و ادبیّات فارسی، دانشگاه رازی، کرمانشاه
چکیده
کلیدواژه‌ها
عنوان مقاله [English]
نویسندگان [English]
تطرّق فی هذا المقال إلی تأثّر الشّاعر الصّوفی نصیرای همدانی بالثّقافة والأدب العربی فی نطاق الدّراسة المقارنة للمدرسة الأمریکیّة. کان نصیرای همدانی شاعراً وعالماً بکلّ العلوم والفنون الرّائجة فی عصره کما خلّف فضلاً عن دیوان شعره، مجموعة من الرّسائل والدّبابیج والتّوقیعات تعکس براعته الأدبیّة ومقدرته العلمیّة. ممّا یفیده هذا البحث الّذی یتبع المنهج الوصفی – التّحلیلی أنّ نصیرای استلهم من القرآن الکریم وکلمات المعصومین (ع) بشکل مباشر وبطریقة التّلمیح والاقتباس والحلّ أو بصورة غیر مباشرة کالتّوارد علی سبیل المثال ولا الحصر علی أیّة حال فهناک تشابه کبیر بین مضامین شعره والشّعراء العرب. ممّا یدلّ تأثّره بالثّقافة العربیّة بشکل لا غبار علیه. کما أنّنا وجدنا فی بحثنا هذا أنّ نصیرای همدانی أخذ من المتنبّی وابن
کلیدواژه‌ها [English]
1. ابن حجة حموی، أبو بکر بن علی بن عبد اللّه (1425)؛ خزانة الأدب وغایة الأرب، تصحیح: کوکب دیاب، الطّبعة الثّانیة، بیروت: دار صادر.
2. ابن حجر العسقلانی، أحمد بن علی بن حجر (1415)؛ الإصابة فی تمییز الصّحابة، تحقیق: الشّیخ عادل أحمد عبد الموجود، الشّیخ علی محمّد معوض، الطّبعة الأولی، بیروت: دار الکتب العلمیّة.
3. ابن شهر آشوب (1376)؛ مناقب آل أبی طالب، تصحیح وشرح ومقابلة: لجنة من أساتذة النّجف الأشرف، النّجف الأشرف: المکتبة الحیدریّة.
4. ابن عساکر، أبو القاسم علی بن الحسن (1415)؛ تاریخ مدینة دمشق، تحقیق: علی شیری، بیروت: دار الفکر للطّباعة والنّشر والتّوزیع.
5. ابن فارض مصری، عمر (1410)؛ دیوان، تصحیح: مهدى محمّد ناصر الدین، الطّبعة الأولی، بیروت: دار الکتب العلمیّة.
6. ابن المغازلی، أبو الحسن علی بن محمّد بن محمّد الواسطی الجُلاّبی الشافعی (1426)؛ مناقب علی بن أبی طالب (ع)، الطّبعة الأولی، قم: سبط النّبی (ص).
7. ابن مقفّع، عبد اللّه (1418)؛ الآثار الکاملة، تصحیح: عمر فاروق طباع، الطّبعة الأولی، بیروت: دار الأرقم بن أبی الأرقم.
8. أحمد نگری، قاضی عبد النّبی بن عبد الرّسول (1421)؛ دستور العلماء (جامع العلوم فی اصطلاحات الفنون)، حسن هانی فحص، الطّبعة الأولی، بیروت: دار الکتب العلمیّة.
9. اسامة بن منقذ (1407)؛ لباب الأدب، الطّبعة الثّانیة، القاهرة: مکتبة السّنة.
10. اسلامی ندوشن، محمّدعلی (1374)؛ جام جهان‌بین، تهران: جامی.
11. الیان سرکیس (1410)؛ معجم المطبوعات العربیّة، قم: مکتبة آیة اللّه المرعشی النّجفی.
12. الأمینی، عبد الحسین احمد (1397)؛ الغدیرفی الکتاب والسّنّة والأدب، الطّبعة الرّابعة، بیروت: دار الکتاب العربی.
13. البلاذری، أحمد بن یحیى بن جابر (1959)؛ أنساب الأشراف، تحقیق: محمّد حمید اللّه، مصر: معهد المخطوطات بجامعة الدّول العربیّة بالاشتراک مع دار المعارف.
14. بهار، محمّد تقی (1370)؛ سبک‌شناسی، جلد اوّل، تهران: امیرکبیر.
15. الخطیب البغدادی، أبو بکر أحمد بن علی (1417)؛ تاریخ بغداد، تحقیق: دراسة وتحقیق: مصطفى عبد القادر عطا، الطّبعة الأولی، بیروت: دار الکتب العلمیّة.
16. دارابى کشفى، جعفر بن أبى إسحاق (1381)؛ تحفة الملوک، تصحیح: عبدالوهّاب فراتی، چاپ اوّل، قم: بوستان کتاب.
17. درخشان، مهدی (1374)؛ بزرگان و سخن‌سرایان همدان، چاپ دوّم، تهران: اطّلاعات.
18. الدّیلمی، الحسن بن محمّد (1415)؛ إرشاد القلوب، الطّبعة الثّانیة، قم: الشّریف الرّضی.
19. الذّهبی، شمس الدّین محمّد بن أحمد بن عثمان (1413)؛ سیر أعلام النّبلاء، تحقیق إشراف وتخریج: شعیب الأرنؤوط، تحقیق: حسین الأسد، الطّبعة التّاسعة، بیروت: مؤسّسة الرّسالة.
20. الرّازی، فخر الدّین (بی‌تا)؛ تفسیر الرّازی، بی‌جا.
21. راستگو، سید محمّد (1385)؛تجلّی قرآن و حدیث در شعر فارسی، چاپ اوّل، تهران: سمت.
22. الزرّکلی، خیر الدّین (1980)؛ الأعلام، الطّبعة الخامسة، بیروت: دار العلم للملایین.
23. زرّین‌کوب، عبدالحسین (1369)؛ نقد ادبی، جلد اوّل، تهران: امیرکبیر.
24. السجستانی، سلیمان بن الأشعث (1410)؛ سنن أبی داود، تحقیق وتعلیق: سعید محمّد اللحام، الطّبعة الأولی، بیروت: دار الفکر للطّباعة والنّشر والتّوزیع.
25. السّیوطی، جلال الدّین (1401)؛ الجامع الصّغیر، الطّبعة الأولی، بیروت: دار الفکر للطّباعة والنّشر والتّوزیع.
26. شمیسا، سیروس (1382)؛ سبک‌شناسی، چاپ نهم، تهران: فردوس.
27. الشّنترینی، على بن بسام (2000)؛ الذخیرة فی محاسن أهل الجزیره، تصحیح: إحسان عبّاس، بیروت: دار الغرب الإسلامی.
28. الشّوکانی، محمّد بن علی (1973)؛ نیل الأوطار، بیروت: دار الجیل.
29. الشّیخ الطوسی (1414)؛ الأمالی، تحقیق: قسم الدراسات الإسلامیة - مؤسّسة البعثة، الطّبعة الأولی، قم: دار الثّقافة للطّباعة والنّشر والتّوزیع.
30. الشّیخ المفید، أبو عبد اللّه محمّد بن محمّد بن النعمان العکبری البغدادی (1414)؛ الإرشاد، تحقیق: مؤسّسة آل البیت (ع) لتحقیق التّراث، الطّبعة الثّانیة، بیروت: دار المفید للطّباعة والنّشر والتّوزیع.
31. صفا، ذبیح‌الله (1366)؛تاریخ ادبیّات در ایران و در قلمرو زبان پارسی، تهران: فردوس.
32. --------- (1382)؛ تاریخ ادبیّات ایران، تلخیص: محمّد ترابی، خلاصة جلد پنجم (بخش اوّل، دوّم و سوّم)، تهران: فردوس.
33. الطبرانی، أبو القاسم سلیمان بن أحمد (1405)؛ المعجم الکبیر، تحقیق وتخریج: حمدی عبد المجید السلفی، الطّبعة الثّانیة، بیروت: دار إحیاء التّراث العربی.
34. الطّوسی، ابن حمزة (1412)؛ الثّاقب فی المناقب، تحقیق: نبیل رضا علوان، الطّبعة الثّانیة، قم: مؤسّسة أنصاریان للطّباعة والنّشر.
35. عماد الأصفهانی، عماد الدّین الأصفهانی کاتب (1375)؛ خریدة القصر وجریدة العصر، تصحیح: محمّد بهجة الأثری وجمیل سعد، بغداد: مطبوعات الجمع العلمی العراقی.
36. غنیمی هلال، محمّد (1382)؛ادبیّات تطبیقی، تحشیه و تعلیق سیّد مرتضی آیت‌الله‌زادة شیرازی، تهران: امیرکبیر.
37. فرزدق، همام بن غالب (1425)؛ دیوان الفرزدق، المجلّد الأولی، شرحه مجید طراد، بیروت: دار الکتب العربی.
38. القندوزی، سلیمان بن إبراهیم (1416)؛ ینابیع المودّة لذوی القربى، تحقیق: سیّد علی جمال أشرف الحسینی، الطّبعة الأولی، بی‌جا: دار الأسوة للطباعة والنشر.
39. الکوفی، محمّد بن سلیمان (1412)؛ مناقب الإمام أمیر المؤمنین (ع)، تحقیق: الشیخ محمّد باقر المحمودی، الطّبعة الأولی، قم: مجمع إحیاء الثقافة الإسلامیة.
40. المتنبّی، ابو الطّیّب (بی‌تا)؛ دیوان، راجعه: یوسف فرج عاد، بیروت: دار نظیر عبود.
41. المجلسی، محمّدباقر (1403)؛ بحار الأنوار، تحقیق: محمّد الباقر البهبودی، الطّبعة الثّانیة، بیروت: مؤسسة الوفاء.
42. مدرّس، میرزا محمّد علی (1346)؛ ریحانة الأدب، الطّبعة الثّانیة، تبریز: شفق.
43. المقری التّلمسانی، أحمد بن محمّد (1968)؛نفح الطیب من غصن الأندلس الرطیب، تحقیق: إحسان عبّاس، بیروت: دار صادر.
44. نصرآبادی، میرزا محمّدطاهر (1361)؛ تذکرة نصرآبادی، الطّبعة الثّالثة، تهران: کتابفروشی فروغی.
45. همدانی، نصیرا (2/ 12719)؛ دیوان اشعار، قم: کتابخانة آیت‌الله مرعشی نجفی.
46. هنرمندی، حسن (1350)؛ بنیاد شعر نو در فرانسه، چاپ اوّل، تهران: زوار.
ب: مجلاّت
47. خلیلی جهانتیغ، مریم (1386)؛ «خلاّقیّت بینامتنی در دیوان حافظ و ولای حیدرآبادی»، مجلّة زبان و ادبیّات فارسی دانشگاه سیستان و بلوچستان، سال پنجم، شمارة نهم، صص 5–14.
48. زینی‌وند، تورج (1389)؛ «بازتاب فرهنگ عرب در شعر مسعود سعد سلمان»، لسان مبین، سال دوّم، دورة جدید، شمارة دوّم، صص 101-122.
49. ----------- (1392)؛ «بررسی تطبیقی مضمونهای حکمت‌آمیز در شعر متنبّی و سنایی»، پژوهشنامة ادبیّات تعلیمی، سال پنجم، شمارة نوزدهم، صص 131-164.
50. مدنی، نسرین (1382)؛ «ادبیّات تطبیقی شعر معاصر عرب و ایران با تکیه بر شعر فروغ وغادة السّمّان»، ادبیّات تطبیقی، شمارة 2، صص 169-178.
)