نقد تناص قرآنی در قصیده‌ی «ثورة فی الجحیم» از جمیل صدقی زهاوی

شناسنامه علمی شماره

چکیده

چکیده
در این مقاله، ضمن بیان مفهوم بینامتنی و انواع آن، پرسش­هایی در مورد چگونگی کاربرد بینامتنی قرآنی در شعر زهاوی مطرح شده است. خلاصه­ای از  قصیده ( انقلابی در دوزخ ) از سروده­های این شاعر می­آید و هدف اصلی آن بیان می­شود. در ادامه به انواع مختلف بینامتنی که در اشعار زهاوی بسامد بیشتری دارد، اشاره می­شود که از جمله آن می­توان از مواردی چون: بینامتنی فواصل آیات، واسلوب وترکیب ها ومفردات قرآنی ( از قبیل موازی ونفی کلی وجزئی) یاد نمود. در این زمینه، نکته­ی قابل توجه، استفاده­ی شاعر به دو گونه مثبت و منفى در بینامتنی اسلوبی و ترکیبی است؛ این در حالی است که در بینامتنی فواصل آیات، استفاده منفی شاعر دیده نشده است. در زمینه بهره­گیری شاعر از  مفردات قرآنی نیز، استفاده مثبت بیشتر از استفاده منفی نمود دارد. شیوه­ی بررسی در این مقاله، به شکل تحلیل و توصیفی است.
 

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

نقد التّناص القرآنی فی قصیدة «ثورة فی الجحیم» لجمیل صدقی الزّهاوی

چکیده [English]

الملخّص
    یعدّ جمیل صدقی الزهاوی من أبرز الشعراء المعاصرین الّذین أنجبتهم أرض العراق الخصبة. له قصیدة دوّت شهرتها فی الأوساط الأدبیة وتحظی باهتمام الناقدین، ألا وهی قصیدة «ثورة فی الجحیم». وظّف الشاعر فی قصیدته هذه کمیة ضخمة من الآیات القرآنیة لا یستهان بها إلّا أنّ اقتباسه من القرآن الکریم یدخل فی جوانب متعدّدة ومجالات مختلفة؛ ویشمل هذا التناص الموجود بین القرآن وشعر الزهاوی القطاعین الإیجابی والسلبی کلیهما. ففی هذا البحث نسلّط الأضواء علی الخصائص الّتی یتمیز بها التناص القرآنی وقصیدة الزهاوی مستمدّین فیها من آراء الباحثین الکبار فی هذا المجال کما نقوم بتحدید معالم التناص الإیجابی والسلبی ودراسة کیفیة التناص بین القرآن وقصیدة «ثورة فی الجحیم» فی ضوء هذه المعالم ونکشف اللثام عن الجوانب الإیجابیة والسلبیة لهذا التناص. من الجدیر ذکره أنّ الأسلوب المتبع فی دراستنا للموضوع یکون الأسلوب التحلیلی والوصفی، حیث یتناسب هذا الأسلوب مع موضوعات تُعنی بقضیة التناص القرآنی فی الشعر.
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • الکلمات الدلیلیّة: القرآن الکریم
  • النّقد
  • التّناص
  • الزهاوی
  • قصیدة «ثورة فی الجحیم»