تحلیل خطبه غدیر به شیوه تحلیل خطابه ادبی

شناسنامه علمی شماره

چکیده

  خطابه از دیرباز از مهمترین وسایل ارتباط میان افراد جامعه بوده تا آنجا که یکی از فنون گفتاری به شمار آمده که می کوشد در مخاطبان اثر گذارد، آنها را [نسبت به موضوع مورد نظر] قانع سازد و به فهم آنچه مقصود خطیب است، تحریک نماید. بنابراین، نقش زیبایی‌های ادبی در موفقیت خطیب و ایجاد تأثیر شگرف در شنوندگان و متقاعد نمودن ایشان، غیر قابل انکار است. در خطبه غدیر که به واسطه فصیح­ترین سخنگو به زبان عربی (پیامبر اکرم- ص-) ایراد شده و آخرین خطابه و بلندترین (طولانی ترین) خطابه آن حضرت هم است، زیبایی‌ها و ویژگی‌های ادبی خاصی انتظار می رود؛ و چون این خطبه علی رغم داشتن شایستگی‌های قابل توجه که آن را در زمره نثر فنی والای ادبی جای می‌دهد، در ادبیات عربی، گمنام مانده و مورد بررسی شایسته قرار نگرفته، این مقاله در پی آنست که پس از معرفی مختصر خطبه، آن را با استفاده از روش تحلیل گفتمان ادبی، تحلیل کند؛ دستاورد این پژوهش آنست که پیامبر اسلام(ص) جهت رسیدن به هدف مورد نظر که همان جذب مخاطب؛ تأثیر گذاری در او و متقاعد نمودن وی درباره موضوع خطابه است، ابزار مختلفی بکار می‌برد؛ بنابراین به الفاظ، آوا، سبک و محتوا اهتمام می‌ورزد؛ همین امر باعث شده خطبه غدیر با تمام شایستگی‌های ادبی موجود در آن و ویژگی‌های زیبای هنری (فنی) در بلندترین جایگاه نثر فنی جای گیرد.
 

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

تحلیل خطبة الغدیر علی منهج تحلیل الخطاب الأدبی

چکیده [English]

الملخّص   
    کانت الخطابة منذ القدم، من أهمّ وسائل العلاقات بین أبناء المجتمعات حتّی أصبحت فنّاً من فنون البیان تحاول التأثیر فی المخاطبین و إقناعهم و حفزهم نحو ما یقصده الخطیب.­ ­فیحشّد الخطیب کلّ مجهوده للنّجاح فی خطبته لبلوغه غایته المنشودة، فلا ینکر مدی أثر الجمالیات الأدبیة فی نجاح الخطیب و إقناعه السّامعین و التأثیر المتعمّق فیهم. و خطبة الغدیر الملقاة بلسان من هو أفصح من نطق بالضّاد، و هی آخر خطبه و أکثرها طولاً، ترتجی فیها هذه المیزات الأدبیة. و بما أنّ هذه الخطبة قد بقیت مخمولة الذکر فی الأدب العربی رغم أنّ لها مؤهّلاتها لتدرجها فی النثر الفنّی؛ هذه المقالة تحاول تحلیل خطبة الغدیر علی منهج تحلیل الخطاب الأدبی. و یتمّ هذا الأمر بعد عرض الخطبة موجزاً و تحلیل الخطاب فیها. توصّلت المقالة إلی أنّ النبّی (ص) فی إستراتیجیة خطابه یستعمل آلیات إقناعیة مختلفة للوصول إلی غایته، فیهتمّ بالألفاظ و الصوت و الأسلوب و المضمون، فظهرت خطبة الغدیر فی قمّة النثر الفنّی بکلّ مؤهلاتها الأدبیة و میزاتها الفنیّة.

کلیدواژه‌ها [English]

  • الکلمات الدّلیلیّة:خطبة الغدیر
  • تحلیل الخطاب
  • الخطاب الأدبی
  • المرسل
  • المتلقّی