بررسی تطبیقی مدایح رضوی در شعر عربی و فارسی از ابتدا تا پایان قرن دهم

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

چکیده

چکیده
علی بن موسی الرّضا (ع) یکی از چهره‏های مورد ستایش شاعران عربی و فارسی است که بعد از پیامبر اکرم (ص)، امام علی (ع) و امام حسین (ع) بیشترین اشعار را به خود اختصاص داده است، به صورتی که شعر رضوی یکی از موضوعات مستقل در ادبیّات فارسی و عربی محسوب می‏شود. در مقالة حاضر، مدایح رضوی در شعر عربی و فارسی، از ابتدا تا پایان قرن دهم، مورد مقایسه و بررسی قرار گرفته است. مهم‏ترین موضوعاتی که شاعران در مدایح رضوی بدان اشاره داشته‏اند، شامل: حقّ امامت و ولایت امام رضا (ع) بر مسلمانان، ستایش فضیلت‏های اخلاقی امام رضا (ع)، اصالت و نسبت امام رضا (ع) به خاندان پیامبر (ص)، ستایش شهر خراسان، بارگاه امام رضا (ع) و آرزوی زیارت آن حرم شریف، توسّل و درخواست شفاعت از آن حضرت، تولّی امام رضا (ع) و تبرّی از دشمنان ایشان، مذمّت شهر خراسان، مقایسة امام رضا (ع) با بزرگان دینی، تاریخی یا اساطیری می­باشد که در این پژوهش مورد توجّه نگارندگان قرار گرفته است. از نظر بلاغی نیز شاعران در مدایح خود بیشتر از صنایعی؛ همچون اقتباس، تشبیه و استعاره، تلمیح و تضاد بهره‏ برده‏اند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

المدائح الرّضویّة فی الشّعر العربی والفارسی من البدایة حتّی القرن العاشر الهجری (دراسة مقارنة)

چکیده [English]

الملخّص
لقی الإمام رضا (ع) من المدح والثّناء فی الأشعار الفارسیة ما لم یلقه أحدٌ سوی الرّسول الأکرم (ص) والإمام علی (ع) والإمام حسین (ع). إلی درجة أصبح الشّعر الرّضوی موضوعاً مستقلاً قائماً بذاته فی الأدب العربی والفارسی کلیهما. قمنا بدراسة المدائح الرّضویّة فی کلا الأدبین من البدایة حتّی أخریات القرن العاشر دراسة مقارنة. من أهمّ الموضوعات الّتی تطرّق إلیها الشّعراء العرب والفرس فیما یتعلّق بالإمام رضا (ع) هی أحقّیة الإمام فی الإمامة والخلافة وأولویّته لولاء المسلمین والإشادة بأخلاقه الکریمة وسجایاه الحمیدة وعراقة الإمام فی الأصل والنّسب وانتماءه إلی آل الرّسول (ص)، مدح خراسان والعتبة الرّضویّة والمرقد الطّاهر للإمام (ع)، مقارنة الإمام بالمشاهیر الدّینیّة والتّاریخیّة والأسطوریّة. هذا وقد استخدم الشّعراء فی مدائحهم الرّضویّة من المحسّنات البلاغیّة ما یدخل فی نطاق الاقتباس والتّشبیه والاستعارة والتّلمیح والطّباق وما شابه ذلک من جمالیات البلاغة.

کلیدواژه‌ها [English]

  • الکلمات الدّلیلیّة: الإمام رضا (ع)
  • المدائح
  • الشّعر العربی
  • الشّعر الفارسی