نوع مقاله : مقاله پژوهشی
چکیده
چکیده
رویکرد بینامتنی یا ارجاعات میانمتنی یکی از مباحث مهمّ و مورد توجّه نظریهپردازان معاصر است. در این رویکرد، فرض بر این است که متون مختلف از دیرباز با یکدیگر تعامل داشته و تحت تأثیر آثار پیش از خود خلق شدهاند. از این رو، هیچ اثر مستقلّی را نمیتوان یافت که از این تأثیرپذیری و روابط بینامتنی متقابل برکنار بوده باشد. از جمله متونی که در این زمینه قابل بررسی هستند، قصاید فراوانی است که در مدح و ستایش امام هشتم شیعیان به زبان فارسی و عربی به رشتة نظم درآمدهاند. با نگاهی به این قصاید ملاحظه میشود؛ اشتراکات معنایی و لفظی بسیاری در آنها وجود دارد؛ گویی هر یک از آنها با توجّه به شعر قبل از خود سروده شدهاند. در این جستار، کوشش شده است تا دو قصیدة رضویّه از ابن یمین به زبان فارسی و صاحب بن عبّاد به زبان عربی، بر اساس نظریّة بینامتنی مورد بررسی قرار گیرد. نتیجه، بیانگر این است که قصاید مدّنظر در دو حوزة محتوا و ساختار دارای اشتراکات زیادی است به گونهای که میتوان ادّعا کرد؛ در این دو متن، تعامل و روابط دیالکتیکی و به تعبیر باختین، منطق مکالمه، حکمفرما بوده است.
کلیدواژه‌ها
عنوان مقاله [English]
دراسة مقارنة للقصائد الرّضویة لإبن یمین وصاحب بن عبّاد فی ضوء نظریّة التّناص
چکیده [English]
الملخّص
الاتجاه التّناصی یعدّ من القضایا الهامّة المعنیة عند المعاصرین تقوم هذه النّظریّة علی أساس أنّ النّصوص المختلفة تتداخل بعضها ببعض وتتاثّر النّصوص الحدیثة من النّصوص السّابقة. من هنا لا یوجد نصّ ینأی عن التّأثیر المتبادل والعلاقة التّناصیّة. فمن النّصوص الصّالحة للدّراسة القصائد الّتی نُظمت فی مدح الإمام الثّامن للشّیعة باللّغتین العربیة والفارسیة. النّظرة إلی هذه القصائد تفید أنّ الاشتراکات المعنویّة واللّفظیّة فیها کثیرة حیث نظم کلّ منها متأثّرا من الأشعار السّابقة. فإنّ هذه المقالة تبحث القصیدتین الفارسیة والعربیة بشأن الإمام رضا (ع) أحدهما لإبن یمین والأخری لصاحب بن عبّاد علی ضوء نظریّة التّناص وتُلمس فی القصیدتین قواسم مشترکة متعدّدة شکلاً ودلالة بحیث یمکن القول إنّ فی هذین النّصین علاقة جدلیة وحواریة کما یری بختین.
کلیدواژه‌ها [English]
- الکلمات الدّلیلیّة: الإمام الرّضا (ع)
- القصیدة الرّضویة
- ابن یمین
- صاحب بن عبّاد
- التّناص
)