بررسی تطبیقی اسلوب «کولاژ» در شعر فاطمه ناعوت و یداله رؤیایی (مطالعه موردی: نقرة إصبع و فوق کف إمرأة / شعرهای دریایی و لبریخته‌ها)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار گروه زبان و ادبیات عربی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه شهید مدنی آذربایجان، تبریز، ایران.

2 استادیار گروه زبان و ادبیات عربی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه شهید مدنی آذربایجان، تبریز، ایران.

3 دانشجوی دکتری گروه زبان و ادبیات عربی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه شهید مدنی آذربایجان، تبریز، ایران

چکیده

شعر معاصر عربی و فارسی به‌منظور تأثیر بیشتر به مخاطب از امکانات هنرهای دیگر ازجمله سینما، موسیقی و نقاشی کولاژ، استفاده کرده ­است. شاعران با بهره‌گیری خلاقانه از ظرفیت و امکانات فن کولاژ، خواننده را به تأمل و تفکر بیشتر واداشته‌اند، در نتیجه موجبات بهره‌وری و لذت بیشتر خواننده شده‌اند. یدالله رؤیایی، شاعر حجم­گرای ایرانی و فاطمه ناعوت شاعر نواندیش معاصر مصر، در اشعارشان از این فن استفاده کرده‌اند. این پژوهش با روش توصیفی ـ تحلیلی، براساس مکتب آمریکایی، سروده‌های دو شاعر مذکور را از نظرگاه کولاژ موردبررسی قرار می‌دهد، ازآنجاکه از شاخصه‌های اصلی هردو شاعر کاربست شگرد یادشده است؛ بررسی اشعار این دو شاعر، نشان می‌دهد که هردو شاعر به‌صورت هنرمندانه، با رعایت اصل تکه چسبانی، مؤلفه‌های کولاژ را ازجمله گسست فضای متن، ایجاد تصاویر پارادوکسی و آفرینش تصاویر دیداری- نوشتاری به کار گرفته‌اند. البته کاربست مؤلفة آفرینش تصاویر دیداری- شنیداری در اشعار رؤیایی در مقایسه با اشعار ناعوت از بسامد بالایی برخوردار است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

A Comparative Study of Collage Style in the Poems of Fatima Naoot and Yadollah Royaei (Case Study: Noghra Isba’ and Fowgh Kaf Imra/Sea Poems and Overflows)

نویسندگان [English]

  • Ali Sayadani 1
  • Hasan Esmailzadeh Bavani 2
  • Manoochehr Daviran 3
1 Associate Professor of Arabic Language and Literature, Faculty of literature and Humanities, Azarbaijan Shahid Madani University, Tabriz, Iran
2 Assistant Professor of Arabic Language and Literature, Azarbaijan Shahid Madani University, Tabriz, Iran.
3 Phd student of Arabic Language and Literature, Faculty of literature and Humanities, Azarbaijan Shahid Madani University, Tabriz, Iran
چکیده [English]

Introduction:
The cubism or collage has been primarily used in visual arts, and then drastically influenced on literature, especially novels and poems. In collage poetry, incoherent, ambiguous, and apparently unrelated phrases are put aside to make, creating multiple centers instead of creating only one center. The centers can be unrelated. This kind of poetry moves in all directions. This literary school was welcome by some poets, especially by Arab and Iranian modernist poets such as Yadollah Royaei and Fatima Naoot. The poets utilized collage technique. Royaei specifically focuses on the form of poems, so he ignores the content to some extent, leading to some ambiguity. His stanzas are like a collage painting, all pieces taken from somewhere and got together. In her poems, Fatima Naoot also ignores the criteria used by other and applies other artistic techniques such as cinema and collage in her poems to better communicate meanings to the audience. Doing the comparison between the poems of these two figures regarding “collage” will help us discover the beauty and deep meanings hidden in their poems and understand the ambiguities of used concepts.
Methodology:
Many literates and critics have paid enough attention to the theme and features of Naoot and Royaei’s poems and some researchers have investigated different aspects of poems, but no comparative or independent research has examined their poems from collage perspective. So, this study tries to understand of the status, quality and quantity of the use of this technique in the poems of the two poets by examining and applying the art of collage and analyzing some examples from the works of the poets. It tried to show the frequency of components of collage. This way, it sees the quality and quantity of using the technique in the poems. Finally, it finds out the most frequent components of collage used by the poets to create their poetical images and thoughts.
Results and Discussion:
Examining the components of collage in Naoot and Royaei’s poems, the study achieved the following results:
Among the primary characteristics of both poets is using the discontinuity of the contents of text and the disordered images. Accordingly, the focus is specifically on the form of poems, the result of which is putting aside the “content” of the poem and making it vague. The meaning becomes in this way hidden behind images. The use of this component of collage in Royaei’s poems is more frequent compared to its use in Naoot’s poems.
Royaei and Naoot use beautifully the disordered images in their poetry. The structure of their poems is made of incongruous structures without logical connection. For creating poems, the poets destroy the logical connections between various things.
Yadollah Royaei’s poems have the extraordinary visual-dramatic ability. Using some words and special forms of phrases, impose on the audience secondary emotional meanings in addition to their usual meaning. Naoot does not apply this component to her poems. Paradox and structural oppositions are other features of the poems of both poets. This technique makes their poems artistically ambiguous, and the audience ponder to understand the meaning. Using this component, both poets act like a collage painter.
Conclusion:
The comparative analysis of the use “collage” style in the poems of Naoot and Royaei, specifically in “Noghra Isba’” and “Fowgh Kaf Imra” and “Sea Poems” and “Labrikhteha”, clearly showed that the content of both poets’ works orients around the discontinuity in parts the texts, lack of order in using images, and the structural paradoxes. The issues manifest collage component in poetry. Here, using some specific words and phrases, in addition to the conventional and usual meaning, the poets impose the emotional secondary meaning on the audience.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Collage
  • Royaei
  • Labrikhteha
  • Sea Poems
  • Naoot
  • Noghra Isba’
  • Fowgh Kaf Imra

عنوان مقاله [العربیة]

دراسة مقارنة لأسلوب الکولاج فی أشعار فاطمة ناعوت ویداله رؤیایی (دراسة نموذجیة: نقرة إصبع وفوق کف إمرأة، شعرهای دریایی ولبریخته‌ها)

چکیده [العربیة]

إنّ الشعر العربی والفارسی المعاصرین، وظفّا تقنیّات فنون أخری کالسینما والموسیقی ورسم الکولاج مستهدفین مزیداً من التأثیر علی لمتلقی. لقد اهتمّ الشعراء عبر استخدام مبدع لطاقات هذا الأسلوب وامکانات تقنیة الکولاج لشجیع القارئ علی مزید من التعقل والتفکر والشعور باستمتاع اکثر من هذا الفنّ. وظّف یداله رؤیایی کشاعر القصیدة المکثفة وفاطمة ناعوت کالشاعرة المصریة المعاصرة الحداثویة هذه التقنیّة فی أعمالهما. تقوم هذه الدراسة عبر المنهج الوصفی- التحلیلی وفقاً للمدرسة الأمریکیة بدراسة أشعار هذین الشاعرین من وجهة نظر فنّ الکولاج. انطلاقاً من أنّ توظیف الکولاج یعدّ من السمات الأساسیة لأسلوب کلا الشاعرین. وصلت هذه الدراسة إلی أنهما فضلا عن مراعاة الصور الملصقة، وظفّا بشکل فنی، أسالیب الکولاج. منها؛ انقطاع فضاء النصّ، انتاج صور التناقض الظاهری، وخلق الصور المرئیة- المکتوبة. ولکن رؤیای استخدم الصور المرئیة – المسموعة للکولاج فی أعماله أکثر من فاطمه ناعوت.

کلیدواژه‌ها [العربیة]

  • الکولاج
  • رؤیایی
  • لبریخته‌ها
  • أشعار دریایی
  • نقره إصبع
  • فوق کف إمرأة
ابویسانی، حسین (1391). «پست مدرنیسم در متن ادبی کولاج»، مجله زبان وادبیات عربی، شماره هفتم، 25-1.
باقی نژاد، عباس و محمدی، برات (1397). «شعرحجم: یداله رؤیایی، شگردها ومؤلفه ها»، فصلنامه تخصصی زبان وادبیات، دوره 14، ش16،110-94.
پور چافی، علی حسین (1390). جریان های شعر معاصر فارسی، چاپ سوم، تهران: امیر کبیر.
چناری، امیر(1377). متناقض نمایی در شعر فارسی، چاپ اول، تهران: پژوهش فرزان روز.
حسن لی، کاووس (1391). گونه­های نو آوری در شعر معاصر ایران، چاپ سوم، تهران: ثالث.
حسینی، مهدی (1367). «کلاژ ومکتب های نوین ادبی»، مجله هنر، ش15، 171-144. 
روزبه، محمدرضا (1388). تاریخ ادبیات معاصر ایران. چاپ چهارم، تهران: روزگار.
زرقانی، سید مهدی (1394). چشم انداز شعر معاصر ایران، چاپ دوم، تهران: ثالث.
رؤیایی، یداله (1346). دلتنگی ها، چاپ اول، تهران: روزن.
رؤیایی، یدالله (1357). هلاک عقل به وقت اندیشیدن. مقاله­ها؛ گردآوری و تنظیم از غلامرضا همراز، چاپ اول، تهران: مروارید.
رؤیایی، یدالله (1396). گزینه اشعار، چاپ هفتم، تهران: مروارید.
رؤیایی، یدالله (1399). لبریخته ها، چاپ دوم، تهران: افراز.
رؤیایی، یدالله (1396). گزینه اشعار یداله رؤیایی، چاپ هفتم، تهران: نگاه.
رؤیایی، یدالله (1397). از سکوی سرخ، چاپ سوم، تهران: نگاه.
رؤیایی، یدالله (1344). شعرهای دریایی، چاپ اول، تهران: مروارید.
سید حسینی، رضا.(1395). مکتب های ادبی، چاپ نوزدهم، جلد دوم، تهران: نگاه.
شفیعی­کد کنی، محمدرضا (1358). موسیقی شعر، چاپ اول، تهران: آگاه.
عبدالله، علی عواد (2022). «الکولاج فی روایة کراسة کانون لمحمد خضیر مقاربة مفاهیمیة إجرائیة»، مجلة لارک للفلسفة و اللسانیات و العلوم الاجتماعیة، 1 (44)، 191-172.
علوی مقدم، مهیار (1381). نظریه های نقد ادبی معاصر، چاپ دوم، تهران: سمت.
فارسی، بهنام و بیانلو، علی (1397). «تبیین مفهوم متناقض نما وکارکرد آن درتعابیر شعری احمد مطر»، پژوهش نامه نقد ادب عربی، شماره 17، 244-213.
فتوحی، محمود (1385). بلاغت تصویر، چاپ دوم، تهران: نشرسخن.
فتوحی، محمود (1385). «ویژگی­های تصویر سوررئالیستی»، مجله دانشکده ادبیات و علوم انسانی مشهد، شماره 152، سال 39، 32-1.
القاضی، محمد ومجموعه من المؤلفین(2010). معجم السردیات، چاپ اول، لبنان: دار الفارابی.
مقدادی، بهرام (1378). فرهنگ اصطلاحات نقدادبی از افلاطون تا عصر حاضر، چاپ اول تهران: فکرروز.
میرصادقی میمنت (1385). واژه نامه هنر شاعری، چاپ سوم، تهران: کتاب مهناز.
ناعوت، فاطمه (2002). نقرة اصبع، الطبعة الاولی، القاهره: الهیئة العامة للکتاب.
ناعوت، فاطمه (2005). فوق کف امرة، الطبعه الثانیه، قاهره: الهیئة العامة للکتاب.
ناعوت، فاطمه (2003). علی بعد سنتیمتر واحد من الارض، الطبعه الثانیه، قاهره: مطبعه سیزار.
نجفی، علی وهمکاران (1394). «آشنایی زدایی در شعر ادونیس ویدالله رؤیایی»، نشریه ادبیات تطبیقی، سال7، شماره 12،380-359.
وهبه، مجدی و المهندس،کامل (1984). معجم المصطلحات العربیة فی اللغة والادب، الطبعة الثانیة، مکتبة لبنان: بیروت.