مقایسه تطبیقی بهره‌گیری از بن‌مایه سفر در منظومه مسافر سهراب سپهری و قصیده البحّار و الدّرویش خلیل الحاوی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانش‌آموخته دکتری زبان و ادبیات عربی، گروه زبان و ادبیات عرب، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه رازی

2 ، علی سلیمی، استاد گروه زبان و ادبیات عربی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه رازی، کرمانشاه، ایران.

چکیده

در ادب و شعر معاصر، انبوهی از انتزاعات فلسفی و اندیشه ­های تجریدی، در آئینة سفری روایت­گونه، تجلّی و انعکاس یافته­ اند. سهراب سپهری و خلیل حاوی، ازجمله سرایندگان زبان فارسی و عربی هستند که سروده­هایشان، متأثّر از باورهای فلسفی آن­هاست. آن­ها در برخی از اشعار خود، این درون مایه شعری را، برای تعبیر دنیای ذهنی خویش برگزیده­اند. مسافر، یکی از شاهکارهای شعری سهراب است که تصویری باور­مند و وام­دار از عرفان کهن شرقی در آن، پدیدار است. از منظرگاهی دیگر، قصیده البحّار و الدّرویش، حاوی چکامه­ای است ملهم از نگرش­های فلسفه غربی که در تصویری کلّی؛ نمایش تضادّ و تعارضی است میان دو نیم­رخ از یک جهان و دو هستی دور از دسترس از دنیای اکنون که فقط در مقام مقایسه همدیگر را برمی ­تابند. این پژوهش به­شیوه­ای توصیفی– تحلیلی، به بررسی مضامین این دو قصیده پرداخته­ است تا این تحلیل، مبنایی برای فهم نگاه این دو شاعر به دنیای پیرامون باشد. رهاورد پایانی این جستار، بیانگر این نکته است که سپهری، برای خلق جهانی پویا و توأم با هم­گرایی و خلیل­حاوی جهت ارائة تعبیری نفی­اندیشانه و ترسیم حاکمیّت تناقض در دنیای امروزی، از این بن­ مایه شعری بهره گرفته­اند. همچنین دلالت­های واژگانی و معنایی در اشعار منتخب در این پژوهش، تصویری از تأثیر تصورات و باورهای دو شاعر را بازنمود کرده­اند، واژگان شعر مسافر، تصویری از باورهای مسالمت­آمیز اندیشة سپهری را نمایش می ­دهند درحالی­که بن­ مایه سفر در شعر حاوی و معانی درونی قصیده البحّار و الدّرویش برای بیان تقابل دو سوی جهان کاربست شده ­اند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Comparative different use of the motif of travel in Mosafer poetry from Sepehri and Al-behar Va Al-drvysh ode from Khalil hawi

نویسندگان [English]

  • Shahriar Bagherabadi 1
  • Ali Salimi 2
1 Master student of Arabic Language and Literature, Department of Arabic Language and Literature, Faculty of Literature and Humanities, Razi University, Kermanshah, Iran.
2 Professor, of Arabic Language and Literature, Department of Arabic Language and Literature, Faculty of Literature and Humanities, Razi, University , Kermanshah, Iran
چکیده [English]

Introduction:
In contemporary world literature, many philosophical topics and abstract thoughts are presented in the form of story structureExamples of such stories are abundant in Persian and Arabic literature. In these stories, poets and writers have tried to present their specific intellectual issues to the audience. Sohrab Sepehri and Khalil Al Hawi are among the poets who have chosen the motif of travel in some of their poems. The poems of these two poets are influenced by their thoughts. In this research, the poem of the Mosafer by Sohrab Sepehari and the ode of Al-Bahar Va Al-Darwish by Khalil Al-Hawi have been analyzed in a descriptive-analytical way.
Methodology:
This research was done by the method of comparative literature research and based on the American schoolAnd he has investigated the themes of two poems of Khalil Al-Hawi, a contemporary Arab poet, and Sohrab Sepehari, a contemporary poet of Persian literatureIn addition, an effort has been made to investigate the influence of the poet's philosophical and mystical thoughts on his poems. In this comparative study, the differences and similarities of the poems of two poets have been examined to determine that despite the common motif; What changes have the poetic themes and vocabulary accepted?
Results and Discussion:
Sohrab Sepehri is one of the poets of Persian language who is influenced by Eastern mysticism in his thoughtsSepehri's poems are an image of mystical beliefs and inspiration from nature. On the other hand, Khalil Al-Hawi has been influenced by European and Western philosophical thoughts. The signs of influence contained in it can be seen well in his poems. In this research, the poem of the Mosafer by Sohrab Sepehri and the ode of Al-Bahar Va Al-Darwish by Khalil Al-Hawi have been compared in a descriptive-analytical way. Although both poets have used the travel motif in their poems; But due to the difference in intellectual beliefs, there are many differences in the themes and lexical arrangement of the two poems. Sepehri's poem shows an image of a convergent and peaceful world; While Khalil Al-Hawi's poetry expresses negative and contradictory interpretations in the world.
Conclusion:
According to the results of this research, what has caused the difference in the themes of the poems of the two poets; The difference is in their intellectual point of view. Sepehri's poem shows the world where intellectual beliefs live peacefully together, While Khalil Al-Hawi's poetry has depicted the Western thinking as destructive and Eastern mysticism backward. The final result of this study shows that the intellectual basis of the poet; It greatly affects the lexical structure and themes of his poetry

کلیدواژه‌ها [English]

  • Travel Motif
  • Al-behar Va Al- drvysh ode
  • Mosafer poetry
  • sohrab sepehri
  • Khalil Hawi

عنوان مقاله [العربیة]

توظیفُ موتیف السّفرِ فی قصیدتی «مسافر» لـــسهراب سبهری و «البحّار و الدّرویش» لـــخلیل‌ حاوی (دراسة ومقارنة)

چکیده [العربیة]

فی الأدب والشعر المعاصرین تجلی الکثیر من التجریدات الفلسفیة والأفکار المجردة وانعکست فی مرآة رحلة أشبه بالسرد. یعدّ سهراب سبهری وخلیل حاوی من الشعراء الذین تأثرت مؤلفاتهم بمعتقداتهم الفلسفیة. وقد اختار هذان الشاعران فی بعض قصائدهما هذا المنهج الشعری لتفسیر عالمهما العقلی. "المسافر" هو أحد روائع سهراب الشعریة، تظهر فیه صورة قابلة للتصدیق مستعارة من التصوف الشرقی القدیم. ومن ناحیة أخرى، تحتوی قصیدة البحار والدرویش، لـ حاوی على استلهام من مواقف الفلسفة الغربیة، وهی فی صورة عامة؛ عبارة عن صراع بین شخصین من نفس العالم ووجودین بعیدین عن العالم الحالی لا یقارنان إلا ببعضهما البعض. قد تناول هذا البحث موضوعات هاتین القصیدتین بطریقة وصفیة تحلیلیة لیکون هذا التحلیل أساساً لفهم نظرة الشاعرین إلى العالم. وتبین الخاتمة النهائیة لهذا المقال أن سبهری قد استخدم العنصر الشعری لخلق عالم دینامیکی متقارب وخلیل حاوی استخدمه لتقدیم تفسیر سلبی ورسم قاعدة التناقض فی عالم الیوم. کما أظهرت المعانی المعجمیة والدلالیة فی القصائد المختارة فی هذا البحث صورة عن تأثیر خیالات الشاعرین ومعتقداتهما، فکلمات قصیدة المسافر تظهر صورة من المعتقدات السلمیة لفکر السبهری، بینما یحتوی معنى السفر فی قصیدة حاوی على المعانی الباطنیة تستخدم للتعبیر عن التناقض بین طرفی العالم.

کلیدواژه‌ها [العربیة]

  • موتیف السفر
  • قصیدة البحّار و الدّرویش
  • قصیدة مسافر
  • سهراب‌سبهری
  • خلیل‌الحاوی
آشوری، داریوش (1377). شعر و اندیشه. تهران: مرکز.
آزاد، پیمان (1374). در حسرت پرواز، حکایت نفس در شعر احمد شاملو و سهراب سپهری. چ 1، تهران: هیرمند.
باقرآبادی، شهریار و سلیمی، علی و زینی­ وند تورج (1399) «کاربرد طرح‌واره‌های تصویری در سروده­های سهراب سپهری و خلیل حاوی- براساس نظریه معناشناسی شناختی» مجله ادب عربی، دانشگاه تهران، سال 12، شماره 4، 1- 18.
حاوی، خلیل (1993). دیوان خلیل حاوی، ط 1، بیروت: دارالعودة.
الحرّ، عبدالحمید (1995). خلیل حاوی شاعر الحداثة و الرومانسیّة، ط 1، بیروت: دارالکتب العلمیّة.
داد، سیما، (1375). فرهنگ اصطلاحات ادبی: واژه ­نامه مفاهیم و اصطلاحات ادبی فارسی و اروپایی به شیوه تطبیقی و توضیحی. چ 2، تهران: مروارید.
سپهری، سهراب (1370). هشت کتاب. چ 10، تهران: آرین.
سلیمی، علی و پیمان صالحی (1390). «بررسی تطبیقی اسطوره سندباد در شعر بدر شاکر السیاب و خلیل حاوی». مجله زبان و ادبیات عربی، مشهد، شماره 4، 78-93.
شفیعی­کدکنی، محمّدرضا (1359). ادوار شعر فارسی از مشروطیّت تا سقوط سلطنت. چ 1، تهران: توس.
شفیعی­کدکنی، محمّدرضا (1393). شعر معاصر عرب. چ 3، تهران: سخن.
شمیسا، سیروس (1370).  نگاهی به سپهری. چ2، تهران: مروارید.
الضاوی، احمد عرفات (1389).  کارکرد سنّت در شعر معاصر عرب. مترجم: سیّدحسین سیّدی، چ 2، مشهد: مؤسسه چاپ و انتشارات دانشگاه فردوسی.
عباس، احسان (1384). رویکردهای شعر معاصر عرب. ترجمه: حبیب ­الله عباسی، تهران: سخن.
عدوان، ممدوح (1967). الظّل الأخضر، ط 1، دمشق: دارالکتب للملایین.
عقاق، قادة (2001). دلالة المدینة فی الخطاب الشّعری المعاصر، دمشق: اتّحاد الکتاب.
متّحدین، ژاله (1355). نیلوفر. مجلّه دانشکده ادبیّات و علوم انسانی دانشگاه فردوسی مشهد، 12 (3)، 18– 34.
میرصادقی، جمال (1385). عناصر داستان، چ 5، تهران: سخن.
میکائیلی، حسین (1389). پیوند عرفان و رمانتیسم در شعر سپهری. مطالعات عرفانی، 6 (1)، 273–294.
یوسفی، غلامحسین (1369). چشمه­ روشن - دیداری با شاعران، تهران: علمی.