سرگشتگی روشنفکر در راه‌آب‌نامة محمّدعلی جمال‌زاده و قندیل امّ هاشمِ یحیی حقّی بر اساس رویکرد اجتماعی ادبیّات تطبیقی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

چکیده

سرگشتگی روشنفکرِ شرقی به عنوان یکی از پیامدهای تقابل سنّت و تجدّد، موضوع پژوهش حاضر است که به طور موردی رمان­های راه­آب­نامة جمال­زاده و قندیل امّ هاشم یحیی حقّیرا بررسی می­کند. پس از مطالعة تاریخی ایران و مصرِ معاصر و بیان شباهت­های اجتماعی این دو کشور، مضمون دو داستان تحلیل و بررسی می­شود تا شباهت­ها و
تفاوت­های موجود در محتوا، کنش شخصیّت­ها، بحران روحی و سرگشتگی آن­ها و راه­های برون­رفت از این بحران مقایسه و تطبیق داده شود.
      این پژوهش، نشان می­دهد که جامعة روح­الله (شخصیّت راه­آب­نامه) و جامعة اسماعیل (شخصیّت قندیل) شرایط مشابهی دارند که موجب پدیدآمدن این مضمون مشترک داستانی شده است. اسماعیل که نمودی از شخصیّت یحیی حقّی است؛ برای حلّ بحران، علم اروپایی را با ایمان همراه می­سازد و میان فرهنگ شرق و غرب آشتی برقرار می­کند، امّا روح­الله، که نمودی از جمال­زاده است، در سرگشتگی خود باقی می­ماند و برای گریز از آن به سنّت­ها پناه می­برد.
.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

حیرة المثقّف فی روایة راه‌آب‌نامه لمحمّدعلی جمال‌زاده و قندیل امّ هاشم لیحیی حقّی دراسة علی اساس الاتجاه الاجتماعیّ فی الأدب المقارن

چکیده [English]

یهدف هذا البحث الی دراسة روایة راه­آب­نامه لجمال‌زاده فی الأدب الفارسی وروایة قندیل امّ هاشم لیحیی حقّی فی الأدب المصریّ فی موضوع المثقّف الحائر الشّرقی نتیجتاً لمواجهة الثّقافة الأروبیة. یدرس هذا البحث بعد مقدمة فی الأطر النظریة للبحث، الظروف الاجتماعیة و السیاسیة فی إیران و مصر للوصول إلی العوامل الّتی أدت إلی حیرة المثقّف ویدرس طرق الراوی فی حل حیرته.
     وصل البحث أخیراً إلی أنّ الظروف الاجتماعیة المشترکة فی کلا المجتمعین أدّت إلی ظهور المثقف الحائر فی المجتمع. أما فی اختیار الطریق للوصول إلی حل المشکلة فیختلفان. بطل قصة یحیی حقی یمیل إلی الإیمان ویحاول فی توافق بین الثقافة الشرقیة والغربیة. أما بطل قصة جمال زاده فیبقی فی حیرته وللوصول إلی حل المشکلة یلجأ إلی التقالید.
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • الکلمات الدّلیلیّة: الأدب المقارن
  • الاتجاه الاجتماعی
  • محمّدعلی جمال­زاده
  • یحیی حقی
  • راه­آب­نامه
  • قندیل أمّ هاشم

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار