نوع مقاله : مقاله پژوهشی
چکیده
سرگشتگی روشنفکرِ شرقی به عنوان یکی از پیامدهای تقابل سنّت و تجدّد، موضوع پژوهش حاضر است که به طور موردی رمانهای راهآبنامة جمالزاده و قندیل امّ هاشم یحیی حقّیرا بررسی میکند. پس از مطالعة تاریخی ایران و مصرِ معاصر و بیان شباهتهای اجتماعی این دو کشور، مضمون دو داستان تحلیل و بررسی میشود تا شباهتها و
تفاوتهای موجود در محتوا، کنش شخصیّتها، بحران روحی و سرگشتگی آنها و راههای برونرفت از این بحران مقایسه و تطبیق داده شود.
این پژوهش، نشان میدهد که جامعة روحالله (شخصیّت راهآبنامه) و جامعة اسماعیل (شخصیّت قندیل) شرایط مشابهی دارند که موجب پدیدآمدن این مضمون مشترک داستانی شده است. اسماعیل که نمودی از شخصیّت یحیی حقّی است؛ برای حلّ بحران، علم اروپایی را با ایمان همراه میسازد و میان فرهنگ شرق و غرب آشتی برقرار میکند، امّا روحالله، که نمودی از جمالزاده است، در سرگشتگی خود باقی میماند و برای گریز از آن به سنّتها پناه میبرد.
.
کلیدواژه‌ها
عنوان مقاله [English]
حیرة المثقّف فی روایة راهآبنامه لمحمّدعلی جمالزاده و قندیل امّ هاشم لیحیی حقّی دراسة علی اساس الاتجاه الاجتماعیّ فی الأدب المقارن
چکیده [English]
یهدف هذا البحث الی دراسة روایة راهآبنامه لجمال‌زاده فی الأدب الفارسی وروایة قندیل امّ هاشم لیحیی حقّی فی الأدب المصریّ فی موضوع المثقّف الحائر الشّرقی نتیجتاً لمواجهة الثّقافة الأروبیة. یدرس هذا البحث بعد مقدمة فی الأطر النظریة للبحث، الظروف الاجتماعیة و السیاسیة فی إیران و مصر للوصول إلی العوامل الّتی أدت إلی حیرة المثقّف ویدرس طرق الراوی فی حل حیرته.
وصل البحث أخیراً إلی أنّ الظروف الاجتماعیة المشترکة فی کلا المجتمعین أدّت إلی ظهور المثقف الحائر فی المجتمع. أما فی اختیار الطریق للوصول إلی حل المشکلة فیختلفان. بطل قصة یحیی حقی یمیل إلی الإیمان ویحاول فی توافق بین الثقافة الشرقیة والغربیة. أما بطل قصة جمال زاده فیبقی فی حیرته وللوصول إلی حل المشکلة یلجأ إلی التقالید.
کلیدواژه‌ها [English]
- الکلمات الدّلیلیّة: الأدب المقارن
- الاتجاه الاجتماعی
- محمّدعلی جمالزاده
- یحیی حقی
- راهآبنامه
- قندیل أمّ هاشم
)