تحلیل اسطوره‌شناختی سیر تحوّل شخصیت بنیادین قهرمان، در افسانه‌های «آهوبچّه» و «خواهر و برادر» براساس نظریۀ «سفر قهرمان» کمپبل

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانش‌آموخته دکتری زبان و ادبیات فارسی، دانشکده زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه آزاد اسلامی شهرکرد، شهرکرد، ایران

2 استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشکده ادبیات، دانشگاه آزاد اسلامی نجف‌آباد، نجف‌آباد، ایران

چکیده

نقد کهن‌الگویی یونگ، از زیرمجموعه‌های نقد روان‌شناختی است. در این‌گونه نقد، آرکی‎تایپ‌های موجود در اثر بررسی می‌شوند. آن‌ها، لایه‌های مبهم ضمیر ناخودآگاه جمعی بشر هستند که جنبۀ موروثی دارند و با نفوذ در ضمیر ناخودآگاه جمعی، بخشی ذاتی از سازمان روان‌شناختی فرد می‌شوند. یکی از پرکاربردترین کهن‌الگوها که الگویی جهانی و معتبر است؛ «مقولۀ سفر قهرمان کمپبل» است. وی آن را «هستۀ اسطورۀ یگانه» نامید. کمپبل سفر را متشکّل از سه مرحلۀ: عزیمت، جدایی و بازگشت می‌داند که رشد کهن‌الگوها در روان فرد، مستلزم گذر از این مراحل است. برابر این مقوله، قهرمانان در افسانه‌های گوناگون، در قالب و هیئت‌هایی مختلف هستند و سرگذشتی مشابه دارند. پژوهش حاضر به روشی توصیفی - تحلیلی با هدف نقد کهن‌الگویی سفر قهرمان در افسانۀ «آهوبچّه» و «خواهر و برادر» است. قهرمان در این افسانه‌ها، بدون درنظرگرفتن تقارن زمانی و عدم تقارن آن، واکاوی می‌شوند و شباهت‌های ساختاری سفر قهرمان محرز می‌شود. سفر قهرمان در آثار روایی ملّت‎های گوناگون، بیشتر از الگویی واحد پیروی می‌کنند. بیداری قهرمان درون در وجود شخصیت‌های قهرمانی برپایه انگاره کمپبل، پایان‎دهندة این نظریۀ است که باعث فرایند دگردیسی می‌شود.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Investigation of the Hero's Fundamental Character Evolution in the Myths of the “Ahubache” and the “Khahar va Baradar” Considering Campbell's Theory of the Hero Journey

نویسندگان [English]

  • Mahdi Esmaili 1
  • Mehrdad Chatraei Azizabadi 2
1 Assistant Professor in Persian Language and Literature, Faculty of Literature, Department of Persian Literature, Azad University of Najafabad, Najafabad, Iran.
2 Assistant Professor in Persian Language and Literature, Faculty of Literature, Department of Persian Literature, Azad University of Najafabad, Najafabad, Iran
چکیده [English]

A subcategory of psychological critiques is Jung’s archeology critique through which the existing archetypes are examined. Archetypes are hereditary and refer to ambiguous and complicated levels of collective subconscious among humans. Having penetrated the collective subconscious, they become an inherent part of individuals’ psychological organization. One of the most practical and universally known archetypes, also known as the core of the sole myth, is Campbell's concept of "hero journey". As it is claimed in this archetype, the journey comprises three stages of departure, separation, and return, and the development of archetype in individuals’ psyche entails passing through the provided stages. Same as this subject, heroes in various legends appear in different forms that have a similar story. Through the integration of descriptive-analytical method, the current study aims at analyzing the myth of "Ahu bacheh" and "sister and brother" through the critique archetype of hero journey. Irrespective of the symmetrical and asymmetrical aspect of time, heroes in such legends are analyzed and their structural similarities will be uncovered. Hero’s journey in works of different nations follow a unique pattern. The awakening of the inner hero in the protagonist based on Campbell’s idea is a true representation of his theory of sole myth which leads to the process of transformation.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Archetype
  • Hero
  • Journey
  • Personalitychange
  • Psychological ritique

عنوان مقاله [العربیة]

التّحلیل الأسطوری لتطوّر الشّخصیة الأساسیة للأبطال فی أسطورتی «آهوبچّه» و «خواهر و برادر» وفقا لنظریة «الرحلة البطولیة» لکامبل

چکیده [العربیة]

یعد نقد النمط البدائی للیونغ فرعا من فروع النقد المعرفی. هذا النوع من النقد یدرس الأنماط البدائیة فی الأثر. هی مستویات غیرمعروفة من اللاوعی الجماعی یرثها الشخص. تتحوّل تلک الأنماط إلى النظام المعرفی للفرد بعد تسریها فی اللاوعی الجماعی. تعتبر «الرحلة البطولیة» لکامپبل إحدى الأنماط البدائیة العالمیة التی تکون أکثر استعمالا وهو قد أطلق علیه «الجوهر أو المعنى الحقیقی». یعتقد کامبل أنّ الرحلة تتکون من العزمة، والانفصال، والعودة فبعد هذه المراحل، تنمو الأنماط البدائیة لدى الفرد. فی الاتجاه الآخر، توجد أبطال مختلفة فی الأساطیر المتنوعة ولهم مسارات متشابهة. یهدف البحث الحالی إلى نقد النمط البدائی للرحلة البطولیة فی أسطورة «آهوبچّه» (الغزال صغیر السن) و«خواهر و برادر» مستندا إلى المنهج الوصفی ـ التحلیلی. تدرَس الأبطال فی هاتین الأسطورتین ومواطن التشابه بینهما فی الرحلة البطولیة دون الانتباه إلى المزامنة وغیرها. فی مختلف السردیات الدولیة، یتبع الکثیر من الرحلات البطولیة نمطا واحدا. یقظة البطل الداخلی فی شخصیة الأبطال وهی تنبع ممّا قدّمه کامبل من النمط، تعدّ المرحلة الأخیرة للنظریة المذکورة وتنتهی إلى عملیة التحویل.

کلیدواژه‌ها [العربیة]

  • النمط البدائی
  • البطل
  • الرحلة
  • تحویل الشخصیة
  • النقد النفسی

مراجع

آسمند، علی؛ خسروی، حسین (1377). افسانه‌ها و قصّه‌های چهارمحال و بختیاری. شهرکرد: ایل.
اسنودن، روت (1387). خودآموز یونگ. ترجمۀ نورالدین رحمانیان، تهران: آشیان.
امامی، نصرالله (1385). مبانی و روش‌های نقد ادبی. تهران: جامی.
ایلیاده، میرچا (1372). رساله در تاریخ ادیان. ترجمۀ جلال ستاری. تهران: انتشارات سروش.
بوید و میرز (1988). آموزش تحول‌آفرین. مجلّة بین‌المللی آموزش مادام‌العمر، 7 (4)، 261-284.
پراستیو، تافیک اندی (2017). تف روی قبرت. مطالعه‌ای درمورد سفر قهرمانی. پایان‌نامه دکتری، دانشگاه دولتی اسلامی یوگارتا.
پورنامداریان، تقی (1386). رمز و داستان‌های رمزی در ادب فارسی. تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
پیرسون، کارول. اس (1394). بیداری قهرمان درون. ترجمۀ فرناز فرود. تهران: کلک آزادگان.
حسن‌زاده، علیرضا (1385). مردم‌شناسی ایرانی. تهران: افکار.
حین کارودت (1375). افسانه‌های مغرب زمین. ترجمة رضا احمدی. تهران: شمشاد.
دیرلیکس، جان. (1998). نظریه یادگیری تحول‌آفرین در عمل آموزش بزرگ‌سالان، یک مرور کلّی. مجلّة یادگیری مادام‌العمر PAACE، 7، 1-14.
دیرلیکس، جان. (2006). اصالت و تخیل. دستورالعمل‌های جدید برای بزرگ‌سالان و آموزش مداوم، 111، 27-39.
روتون، که (1381). اسطوره. ترجمۀ ابوالقاسم اسماعیل‌پور. تهران: مرکز.
ستاری، جلال (1348). سه مفهوم اساسی در روان‎شناسی یونگ. نامۀ علوم اجتماعی، (3)، 127-150.
ستاری، جلال (1366). رمز و مثل در روان‎کاوی. تهران: توس.
سخنوری، جلال (1379). نقد ادبی معاصر. تهران: رهنما.
شایگان فر، حمیدرضا (1384). نقد ادبی. نشر دستان.
شوالیه، ژان ژاک؛ آلن گربران (1385). فرهنگ نمادها. ترجمه و تحقیق سودابه فضائلی. تهران: جیحون.
فرانکل، ویکتور (1367). انسان در جست‌وجوی معنی. ترجمۀ اکبر معارفی. تهران: دانشگاه تهران.
فوردهام، فریدا (1389). مقدّمه‌ای بر روان‎شناسی یونگ. ترجمۀ مسعود میربهاء. تهران: جامی.
فورمنتی، لورا و وست، لیندن. (2018). تغییر دیدگاه در یادگیری مادام‌العمر و آموزش بزرگ‌سالان. یک دیالوگ. انتشارات پالگریو مک میلان.
کلارک. (2012). دگرگونی به‌عنوان روایت تجسم‌یافته. کتاب راهنمای یادگیری تحول‌آفرین: نظریه، تحقیق و عمل. 503-520، انتشارات وایلی.
کمپبل، جوزف (1380). قدرت اسطوره. ترجمۀ عباس مخبر. تهران: مرکز.
کمپبل، جوزف (1389). قهرمان هزارچهره. ترجمۀ شادی خسروپناه. تهران: گل آفتاب.
کمپبل، جوزف (1392). قهرمان هزارچهره. ترجمۀ شادی خسروپناه. چاپ اول. مشهد: گل آفتاب.
گرین، ویلفرد و دیگران (1383). مبانی نقد ادبی. ترجمة فرزانه طاهری. تهران: نیلوفر.
لهنر، دنییلا. (2022). سفر قهرمان/ قهرمان - فراخوانی برای تحول؟ یادگیری تحول‌آفرین، الگوهای کهن‌الگویی و تجسم دانستن/ یادگیری. مجلّة آموزش تحوّل‌آفرین، 20 (2)، 88-104.
مختاری، محمد (1380). حماسه در راز و رمز ملّی. تهران: توس.
مورنو، آنتونیو (1380). یونگ، خدایان و انسان مدرن. ترجمۀ داریوش مهرجویی. تهران: مرکز.
مورنو، آنتونیو (1388). یونگ، خدایان و انسان مدرن. ترجمۀ داریوش مهرجویی. تهران: نشر مرکز.
نیچه، فردریش (1387). غروب بت‌ها. ترجمۀ داریوش آشوری. تهران: آگه.
ووگلر، کریستوفر (1387). سفر نویسنده. ترجمۀ محمد گذر آبادی. تهران: مینوی خرد.
ویتیلا، استوارت (1390). اسطوره و سینما. ترجمۀ محمد گذرآبادی. چاپ دوم. تهران: هرمس.
یاوری، حوزا (1386). روان‎کاوی و ادبیات. تهران: سخن.
یونگ، کارل گوستاو (1368). چهار صورت مثالی. ترجمۀ پروین فرامرزی. مشهد: آستان قدس رضوی.
یونگ، کارل گوستاو (1377). انسان و سمبل‌هایش. ترجمۀ محمود سلطانیه. تهران، جامی.
یونگ، کارل گوستاو (1382). روان‎شناسی و دین. ترجمة فؤاد روحانی. تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
یونگ، کارل گوستاو (1390). چهار صورت مثالی: مادر، ولادت مجدد، روح، مکار. مشهد: آستان قدس رضوی.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار