نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسنده
أستاذ مشارک فی قسم اللّغة العربیّة وآدابها، کلّیّة العلوم الإنسانیة، جامعة تربیت مدرّس، طهران، إیران
چکیده
نظریة الأدب المقارن نظریة حدیثة من حیث کونه لوناً من البحث الأدبی تقوم فلسفته علی دراسة الأدب خارج حدوده اللغویة والثقافیة والمعرفیة. وقد دخل الأدب المقارن العلمی جامعات العالم الثالث منذ منتصف القرن العشرین فصاعداً. ویعتبر غنیمی هلال (المتوفی 1968) مؤسس الأدب المقارن العلمی فی الأقطار العربیة، کما شهدت المقارنة العربیة لحدّ الآن باحثین کباراً منهم مثلا الطاهر مکی وسعید علوش وعزالدین المناصرة وحسام الخطیب، وهذا الأخیر من أکبر المقارنین العرب وأوفرهم نشاطاً ومتابعةً لتطور الأدب العالمی المقارن، وأکثرهم حیازةً للمعلومات والوثائق المتعلّقة بالأدب المقارن علی الصعیدین العالمی والعربی. وهذا المقال باعتماد المنهج الوصفی- التحلیلی والاهتمام النّقدی بالجانبین الشکلی والمضمونی یتناول کتابه آفاق الأدب المقارن عربیّاً وعالمیّاً بالدراسة. ویقدّم الخطیب فی هذا الکتاب نظرةً متکاملةً تعتمد علی خبرته فی مجالات التدریس والتألیف وحضور المؤتمرات العربیة والدولیة، ویصحّح فیه بعض القضایا المتعلّقة بتاریخ الدراسات المقارنة فی البلدان العربیة کما یحاول أن یصل بین الأدب العربی المقارن والتجربة العالمیة، ویُقدّم عَرضاً للتجربة المعرفیة الّتی باشرها المقارنون العرب منذ منتصف الثلاثینیات إلی مطلع التسعینیات ویسعی لصیاغة وجهة نظر عربیة فی الأدب المقارن تنطوی علی سعی جادّ ومخلص لخدمة الارتقاء بالأدب المقارن العربی، وفی الختام یتناول بالدرس والنقد عدداً من الکتب العربیة الّتی عُنیت بالجانب النظری للأدب المقارن. فالکتاب من أفضل المؤلّفات العربیة فی مجاله.
کلیدواژه‌ها
عنوان مقاله [English]
Afag Aladab Almogaran in the Light of Criticism
نویسنده [English]
- Hadi Nazari Monazam
Associate Professor, Department of Arabic Language and Literature, Faculty of Humanities, Tarbiat Modares University, Tehran, Iran
چکیده [English]
The theory of comparative literature is a new theory, because its philosophy is based on the study of literature beyond the boundaries of language, culture and interdisciplinary. Comparative literature first appeared in France and other Western countries, and entered the Third World Universities from the second half of the twentieth century. Dr. Ghonaimi (1968) is the founder of comparative literature in Arab countries. Later in the field of comparative literature, many scholars such as Tahir Maki, Saeed Allush, Ezzedin al-Muna'sra, Hesam al-Khataib and others emerged. Hesam al-Khataib can be considered the largest and most accomplished Arab matchmaker. He follows the developments of the comparative literature more than other compatriots and has the most information and documentation on comparative literature in international and Arabic arenas. This article, by a descriptive-analytical and critical method, is attempting to discuss briefly the comparative literature and Hesam al-Khataib and introduces one of Hesam al-Khataib's most important books entitled as Afag Aladab Almogaran Arabian va Alemian. This book addresses the international and Arab worldviews of comparative literature. In this book, Khatib offers an evolved approach based on personal expertise and experience in teaching, writing, and attending Arabic and international conferences. He also corrects issues related to the history of comparative literature in Arab countries and he seeks to establish a link between Arabic comparative literature and world experiences. He introduces the scientific and cognitive experience of the Arabs from this knowledge, from the mid-thirties of the last century to the early nineties, and tries to give an Arab perspective in this field; a vision that includes a diligent and sincere effort to promote comparative Arabic literature. In conclusion, he reviews and critiques some books of Arabic theory. Therefore, this book is one of the best Arabic works in the field of comparative literature.
.
کلیدواژه‌ها [English]
- Afag Aladab Almogaran Arabian va Alamian
- ComparativeLiterature
- Hesam al-Khataib
عنوان مقاله [العربیة]
کتاب آفاق الأدب المقارن عربیّاً وعالمیّاً در آینة نقد و بررسی
چکیده [العربیة]
.نظریة ادبیّات تطبیقی، نظریة نوینی است از آن رو که فلسفه آن بر مطالعة ادبیّات در آن‌سوی مرزهای زبانی، فرهنگی و بین رشته‌ای مبتنی است. ادبیّات تطبیقی نخست در فرانسه و دیگر کشورهای غربی پدید آمد؛ آنگاه از نیمة قرن بیستم به دانشگاه‌های جهان سوم درآمد. غنیمی هلال (د 1968) بنیان‌گذار ادبیّات تطبیقی علمی در کشوهای عربی است. بعدها ادبیّات تطبیقی در کشورهای عربی پژوهشگران بزرگی را شاهد بود که از آن جمله‌اند: طاهر مکی، سعید علوش، عزالدّین مناصره، حسام الخطیب و... . حسام الخطیب را می‌توان بزرگ‌ترین و پرتألیف‌ترین تطبیق‌گر عرب زبان دانست. وی همچنین تحوّلات ادبیّات تطبیقی جهان را بیش از سایر هم‌وطنان خویش رصد می‌کند و بیشترین اطّلاعات و مدارک را درخصوص ادبیّات تطبیقی در عرصه‌های جهانی و عربی دارد. این مقاله با روش توصیفی - تحلیلی و نقد شکلی و محتوایی می‌کوشد تا کتاب آفاق الادب المقارن عربیّاً وعالمیّاً را بررسی کند. خطیب در این کتاب نگرشی تکامل‌یافته و مبتنی بر تخصّص و تجربة شخصی درزمینة تدریس و تألیف و حضور در کنفرانس‌های عربی و بین‌المللی ارائه داده است. نیز به تصحیح مسائل مربوط به تاریخچة ادبیّات تطبیقی در کشورهای عربی می‌پردازد و می‌کوشد تا میان ادبیّات تطبیقی عربی و تجربه‌های جهانی پیوند برقرار سازد. او به معرّفی تجربة علمی و شناختی عرب‌ها از این دانش، از اواسط دهة سی قرن گذشته تا اوایل دهة نود می‌پردازد و می‌کوشد تا دیدگاهی عربی در این زمینه به‌دست دهد؛ دیدگاهی مشتمل بر تلاشی مجدّانه و خالصانه به‌منظور ارتقای ادبیّات تطبیقی عرب. در خاتمه نیز برخی کتاب‌های تئوری عربی را به بررسی و نقد می‌گذارد؛ بنابراین کتاب پیش‌گفته یکی از بهترین آثار عربی درزمینة ادبیّات تطبیقی است.
کلیدواژه‌ها [العربیة]
- ادبیّات تطبیقی
- حسام الخطیب
- آفاق الأدب المقارن عربیّاً و عالمیّاً
)