نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• حسین طرفی علیوی ¹
• علی اصغر قهرمانی مقبل ²
• علی خضری ³

¹ طالب الدّکتوراه فی فرع اللّغة العربیّة وآدابها، کلّیّة الآداب والعلوم الإنسانیة، جامعة خلیج فارس، بوشهر، إیران

² أستاذ مشارک فی قسم اللّغة العربیّة وآدابها، کلّیّة الآداب والعلوم الإنسانیة، جامعة شهید بهشتی، طهران، إیران

³ أستاذ مشارک فی قسم اللّغة العربیّة وآدابها، کلّیّة الآداب والعلوم الإنسانیة، جامعة خلیج فارس، بوشهر، إیران

چکیده

تعدّدت الدراسات حول الإنتلجینسیا فی الراویة العربیة وتحاول هذه المقالة أن تقدّم الإنتلجینسیا الإیرانیة والعراقیة من خلال دراسة روایتین وهما «خالی العزیز نابلیون» للکاتب الإیرانی إیرج بزشکزاد وروایة «بابا سارتر» للکاتب العراقی علی بدر. مع تعریف عن الإنتلجینسیا بأنها تختلف عن مفهوم المفکّر وما نقصده الثقافة التقلیدیة الّتی یدّعیها بعض المثقفین دون امتلاکها، ویتمّ تبیین الاشتراکات الثقافیة بین البلدین لإعطاء صورة عن المجتمعین الإیرانی والعراقی فی الزمن الّذی کانت الفکولیسم، کما یقال فی الفارسیة، والأفندیة، کما یقال بالعربیة، تطغیان على المجتمع. تکون هذه الدراسة مقارنة وفقاً للمکتب الأمریکی لکشف المشترکات الأدبیة بین الراویتین وتتطرّق إلى موضوعات مختلفة لها صلة بإنتلجینسیا البلدین، مثل الحسّ الاغترابی: کالاغتراب عن الذات والاغتراب عن العائلة والزیف والحقیقة والثقافة السطحیّة الشفهیّة وإنتلجینسیا الأنا والآخر والسنشویّة فی الراویتین، مع تسلیط الضوء على مفهوم المثقّف والمفکّر، لإعطاء صورة عن المثقّفین فی المجتمعین الإیرانی والعربی، مع ذکر وتحلیل نماذج من نصّ الراویتین والتأکید على المثقّف المغترب حتى الوصول إلى هذه الفکرة بأن کلّاً من الروائیینِ یرید أن یبیّن الزمن الثقافی الّذی کان سائداً فی الخمسینیّات والستینیّات وکم کانت شخصیات الروایتین متطابقة وکم هی الثقافات قریبة ومختلفة، بصورة مباشرة وغیر مباشرة، لاعطاء صورة واضحة عن إنتلجینسیا البلدین الإیرانی والعراقی.
 

کلیدواژه‌ها

• الإنتلجینسیا
• خالی العزیز نابلیون
• بابا سارتر
• إیرج بزشکزاد
• علی بدر

20.1001.1.26766515.1400.11.3.5.2

عنوان مقاله [English]

Iranian-Iraqi Intelligentsia in Dear Uncle Napoleon by Iraj Pezeshkzad and Papa Sartre by Ali Badr (a Comparative Study)

نویسندگان [English]

• Hossein Torfi Alivi ¹
• Ali Asghar Ghahramani Moghbel ²
• Ali Khezri ³

¹ PhD Student of Arabic Language and Literature in Persian Gulf University, Bushehr, Iran

² Associate Professor of Arabic Language and Literature in Shahid Beheshti. Tehran, Iran

³ Associate professor of Arabic Language and Literature in Persian Gulf University, Bushehr, Iran

چکیده [English]

There have been various studies regarding the concept of intelligentsia in Arabic literature. The present study tries to present the Iranian and Iraqi intelligentsia through the comparative study of two novels; namely: My Dear Uncle Napoleon by the Iranian novelist Iraj Pezeshkzad, and Papa Sartre by the Iraqi novelist Ali Badr. The focus here is on the definition of intelligentsia as a concept different from the thinker, by which we mean the classical intellectualism which some intellectuals claim to possess, but in fact, they don't. Then the study proceeds to determine the common cultural grounds between the two countries to give an image of the Iranian and Iraqi societies in an era ruled by the so-called “Fokolism” in Iran and the “Effendiyya” (wearing customs) in Arabic. The present study applies the American approach to find the common literary grounds between the two novels and tries to focus on different themes respecting the concept of intelligentsia based on each novelist's view about intellectuals. The study also investigates different issues, which, one way or another, are connected with the intelligentsia of the countries. Among these issues are the sense of alienation, both from oneself and one's family; reality versus illusion; the shallow intellectualism and intelligentsia; and Sanchoism, a term coined by the writer to signify characteristics similar to those of Don Quixote's Sancho Panza. Meanwhile, the study will shed lights on the concepts of the intellectuals and the thinker to draw a picture of the intellectualism in Iran and Iraq by suggesting examples from both novels and analyzing them. The examples focus mainly on the alienated intellectuals who live in their ivory tower and claim their superiority over the rest of the society. Finally, the study tries to show that both novelists want to draw a picture of the cultural aura which was in vogue in the 50s and the 60s to better understand the intelligentsia of Iran and Iraq.
 

کلیدواژه‌ها [English]

• Intelligentsia
• My Dear Uncle Napoleon
• Papa Sartre
• Iraj Pezeshkzad
• Ali Badr

عنوان مقاله [العربیة]

بررسی تطبیقی انتلکتوئلیسم ایرانی - عراقی در رمان‌های «دایی جان ناپلئون» نوشتۀ ایراج پزشکزاد و رمان «بابا سارتر» نوشتۀ علی بدر

چکیده [العربیة]

.درباره انتلکتوئلیسم پژوهش‌های ارزشمندی در رمان‌های عربی انجام شده است. نوشتار پیش رو نیز می‌کوشد تصویری از انتلکتوئلیسم ایرانی - عراقی را از راه مطالعۀ دو رمان «دایی جان ناپلئون» نوشتۀ ایرج پزشکزاد و رمان «بابا سارتر» اثر نویسندة عراقی علی بدر ارائه دهد. با این تعریف که انتلکتوئلیسم با مفهوم روشنفکر تفاوت دارد و منظور فرهنگ سنّتی است که برخی فرهیختگان بی‌آنکه از آن نشانی داشته باشند، مدّعی آن‌ هستند. در این راستا وجوه اشتراکات فرهنگی بین ایران و عراق بررسی می‌شود تا از این رهگذر تصویری از دورة فوکلیسم به‌قول ایرانی‌ها و افندی (کت و شلوارپوش) در گفتار عربی که بر این دو جامعه حاکم بود، ارائه شود. این پژوهش تطبیقی براساس مکتب آمریکایی برای تبیین مشترکات ادبی بین دو رمان تهیه شده و کوشد با درنظرداشتن افکاری که هردو نویسنده دربارۀ انسان فرهیخته دارند، بر مشترکات انتلکتوئلیسم تمرکز نماید. در این راستا موضوعات مختلفی همچون غربت از خویشتن و خانواده، غش، حقیقت، فرهنگ، سطحی‌نگری شفاهی، روشن‌فکری، تصویرشناسی من و دیگری و سانچویی در دو رمان پیش‌گفته که با پدیدۀ انتلکتوئلیسم در دو کشور ارتباط دارد، بررسی و تحلیل می‌شود؛ همچنین با بررسی مفهوم فرهیخته و متفکّر، تصویری از فرهیختگان در جامعۀ ایرانی و عربی و نیز فرهیختۀ گوشه‌گیری که در انزوا زندگی می‌کند و ادّعا دارد از جامعه‌اش با فرهنگ‌تر است ارائه می‌شود. نتایج نشان می‌دهد که هردو نویسنده می‌خواهند زمانة فرهنگی حاکم بر دهۀ پنجاه و شصت میلادی را نشان دهند تا تصویری واضح از انتلکتوئلیسم دو کشور ایران و عراق ارائه کنند.

کلیدواژه‌ها [العربیة]

• انتلکتوئلیسم
• دائی جان ناپلئون
• بابا سارتر
• ایرج پزشکزاد
• علی بدر