زیبایی‌شناسی جلوه‌های مقاومت در شعر محمّد القیسی و سیّد حسن حسینی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 کارشناس‌ارشد زبان و ادبیّات عرب، دانشکدة ادبیّات و علوم انسانی، دانشگاه ایلام، ایلام، ایران

2 استادیار گروه زبان وادبیّات عرب، دانشکدة ادبیّات و علوم انسانی، دانشگاه ایلام، ایلام، ایران

3 دانشیار گروه زبان وادبیّات عرب، دانشکدة ادبیّات و علوم انسانی، دانشگاه ایلام، ایلام، ایران

چکیده

ادبیّات مقاومت تصویرگر دردها و رنج­های یک ملّت در برهه­ای از تاریخ است که به­دلیل عواملی همچون استعمار و تجاوز به حریم و ارزش­های ملّی و فرهنگی، ایجاد می­شود. ادیبان این حوزه، با سلاح زبان به دفاع از دین، فرهنگ، هویت، سرزمین و نیز دفاع از ارزش­ها و میراث­ها می­پردازند. در دورۀ معاصر به­دلیل تجاوز صهیونیست­ها و دولت­های استعمارگر به جامعۀ مسلمانان، ادیبان بسیاری به خلق آثار ادبی در این زمینه پرداخته­اند. در فلسطین، محمّد القیسی از شاعران برجستۀ حوزۀ ادبیّات مقاومت فلسطین است که با روشی هنرمندانه در اشعار خود به انعکاس بنیان­های پایداری انقلاب فلسطین و انتفاضه پرداخته است. در ایران نیز سیّد حسن حسینی از شاعران نام­دار حوزۀ جنگ و دفاع مقدّس است که به حفظ ارزش­های ملّی و میهنی می­پردازد. پژوهش حاضر بر آن است تا براساس مکتب آمریکایی ادبیّات تطبیقی و با روش توصیفی - تحلیلی، جلوه­های مقاومت در شعر محمّد القیسی و سیّد حسن حسینی را براساس چارچوب­های ادبیّات تطبیقی بررسی کند. یافته­ها نشان از آن دارد که درون­مایۀ شعری دو شاعر درزمینۀ ادبیّات مقاومت باهم اشتراک داشته و هردو در این حوزه به انعکاس مؤلّفه­هایی همچون دفاع از سرزمین، ظلم­ستیزی، شجاعت، بیان درد و رنج­های ملّت، توصیف جایگاه شهید و امید به پیروزی و شکست دشمنان پرداخته­اند و از این راه، آنان را به دفاع از وطن و ارزش­های ملّی و فرهنگی خود سوق می­دهند.

 




کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

جمالیّة المقاومة فی شعر محمّد القیسی وسیّد حسن الحسینی (دراسة مقارنة)

نویسندگان [English]

  • مریم قیصریان 1
  • محمدرضا شیرخانی 2
  • پیمان صالحی 3
1 الماجیسترة فی فرع اللّغة العربیّة وآدابها،کلّیّة الآداب والعلوم الإنسانیّة، جامعة إیلام، إیلام، إیران
2 أستاذ مساعد فی قسم اللّغة العربیّة وآدابها،کلّیّة الآداب والعلوم الإنسانیّة، جامعة إیلام، إیلام، إیران
3 أستاذ مشارک فی قسم اللّغة العربیّة وآدابها،کلّیّة الآداب والعلوم الإنسانیّة، جامعة إیلام، إیلام، إیران
چکیده [English]

یعتبر أدب المقاومة صدی لآلام کلّ شعب فی فترة من التّاریخ تحدث بسبب عوامل کالاستعمار والتّعدی إلی الحیاض والذّمار والمبادئ الوطنیّة والثّقافیة. یدافع الأدباء والشّعراء بلسانهم وقلمهم عن دینهم وثقافتهم وهویّتهم وقیمهم وتراثهم. تطرق کثیر من الأدباء المعاصرین إلی خلق وإنتاج آثار أدبیة فی هذا المجال بسبب اعتداء الصهاینة والدّول المستعمرة علی المجتمع الإسلامی. یعتبر محمّد القیسی من الشّعراء البارزین فی أدب المقاومة، فاستطاع أن یعکس فی أشعاره بطریقة فنّیّة أسس المقاومة فی الانتفاضة والثّورة الفلسطینیّة؛ کما یعتبر سیّد حسن الحسینی من الشّعراء المعروفین فی مجال الحرب المفروضة والدّفاع المقدس والّذی یهتمّ بحفظ القیم الوطنیّة. تهدف هذه المقالة إلی دراسة آثار المقاومة فی شعر محمّد القیسی وسیّد حسن الحسینی بالمنهج الوصفی - التّحلیلی وعلی أساس الأدب المقارن حسب التّجربة الاسلامیّة فی الأدب المقارن. تشیر النّتائج إلی أنّ المادّة الشّعریّة لکلا الشّاعرین فی مجال أدب المقاومة مشترکة وکلاهما یعکسان فی شعرهما عناصر الدّفاع عن الوطن والشّجاعة والتّعبیر عن آلام الشّعب ومکافحة الظّلم والعدوان وتوصیف مکانة الشّهید والأمل إلی الانتصار وهزیمة الأعداء. وقد تؤدّی بهما هذه الأمور إلی الدّفاع عن الوطن والقیم الوطنی والثّقافیّة.

 

کلیدواژه‌ها [English]

  • الأدب المقارن
  • أدب المقاومة
  • فلسطین
  • الحرب المفروضة
  • محمّد القیسی
  • سیّد حسن الحسینی

عنوان مقاله [العربیة]

Aesthetics of the Manifestations of Resistance in the Poetry of Mohammad Al-Qaisi and Seyyed Hassan Hosseini

چکیده [العربیة]

Resistance literature depicts the pains and sufferings of a nation at a time in history that is caused by factors such as colonialism and encroachment on national and cultural values. Writers in this field defend religion, culture, identity, land, as well as values and heritage with the weapon of language. In the contemporary period, due to the invasion of the Muslim community by the Zionists and the colonial governments, many writers have created the literary works in this field. In Palestine, Mohammed al-Qaisi is one of the outstanding poets in the field of Palestinian resistance literature who has artistically reflected the foundations of the stability of the Palestinian Revolution and the Intifada in his poems. In Iran, too, Seyyed Hassan Hosseini is one of the most famous poets in the field of war and sacred defense, who preserves the national and patriotic values. The present study intends to examine the manifestations of resistance in the poetry of Mohammad Al-Qaisi and Seyyed Hassan Hosseini based on the frameworks of comparative literature due to the American school of comparative literature and descriptive-analytical method. The findings show that the poetic themes of the two poets in the field of resistance literature are common and both in this field are reflected in the components such as defense of the land, oppression, courage, expression of pain and suffering of the nation, the place of martyr and hope have led to the victory and defeat of the enemies, and in this way, they lead them to defend their homeland and national and cultural values.

کلیدواژه‌ها [العربیة]

  • Comparative Literature
  • Resistance literature Palestine
  • Imposed War
  • Mohammad Al-Qaisi
  • Seyed Hassan Hosseini
ایران­زاده، نعمت­الله و افسانه رحیمیان (1387). بن­مایه­های شهید و شهادت در شعر حسینی. فصلنامة رهیافت انقلاب اسلامی، 2 (7)، 85-104.
بصیری، محمّدصادق (1388). سیر تحلیلی شعر مقاومت در ادبیّات فارسی. کرمان: دانشگاه شهید باهنر.
حسینی، سیّد حسن (1378). در ملکوت سکوت. چاپ اوّل، تهران: انجمن شاعران ایران.
------------- (1387). هم­صدا با حلق اسماعیل. چاپ چهارم، تهران: سورة نور.
درودیان، محمّد (1376). سیری در جنگ ایران و عراق. جلد 6، تهران: مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ.
درویش، محمود (1385). آخر شب (ادبیّات فلسطین). ترجمة موسی اسوار. چاپ اوّل، تهران: سروش.
رضوان، هادی (1391). نگاهی به ریشه­های ادبیّات مقاومت (مطالعة موردی شعر مقاومت در صدر اسلام). فصلنامة زبان و ادب فارسی، 3 (6)، 159-178.
زارع برمی، مرتضی؛ کبری روشنفکر و حسینعلی قبادی (1390). تحلیل تطبیقی درون­مایه­های مقاومت در اشعار «سمیح القاسم»، «حسن حسینی» و «قیصر امین­پور». پژوهش­های زبان و ادبیّات تطبیقی، 2 (4)، 41-71.
شجاع­پوریان، ولی­الله و فاطمه هیبتی (1395). بررسی جلوه­های پایداری در قصیدة «تعالی نبوس التراب» از محمّد القیسی. کنگرة بین­المللی زبان و ادبیّات، تربت حیدریه: دانشگاه تربت حیدریه.
صادقی، زهرا (1395). تاریخ شفاهی حادثة هفتم تیر 1360. چاپ اوّل، تهران: مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
صدوق، راضی (2000). شعراء فلسطین فی القرن العشرین، توثیق آنطولوجی. الطّبعة الأولی، بیروت: مؤسّسة العربیّة للدّراسة والنّشر.
کاظمی، محمّدکاظم (1357). ده شاعر انقلاب. تهران: مهر.
کاکائی، عبدالجبار (1380). بررسی تطبیقی موضوعات پایداری در شعر ایران و جهان. چاپ اوّل، تهران: پالیزان.
مجیدی، حسن (1391). ادبیّات مقاومت و فلسفة پیدایش آن در کشورهای اسلامی تحت اشغال؛ فلسطین و عراق. نشریة ادبیات پایداری، 3 (5)، 411-427.
الموسوعة العالمیّة للشّعر العربی از سایت: http://www.adab.com
میرزایی، فرامرز و مرضیه حیدری (1388). اسطوره­های مقاومت در شعر عزّالدین مناصره. نشریة ادبیّات پایداری، 1 (1)، 185-199.
نهضت، شیخ­علی (1393). تقابل مکانی در شعر محمّد القیسی. پایان­نامة کارشناسی­ارشد. دانشگاه الزهراء تهران.