الاستعمار وأسالیب مکافحته فی شعر الجواهری و‌شهریار

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

چکیده

هذه، دراسة و مقارنة بین محمد مهدی الجواهری و محمدحسین شهریار من خلال دیوانیهما بحثا عن وجهات نظرهما حول الاستعمار ومخطّطاته فی بلدین العراق­ و ایران؛ المتشابهین فی الأوضاع السیاسیة والاجتماعیة. فیقرن الجواهری الشغب السیاسی بالفوضی الاجتماعیة فلولا الإنحطاط الاجتماعی الشائع فی­ الشعوب ما وجد المستعمرون وأذنابهم ماءا عکرا للصید ولولا فساد السّاسة وأنانیة القادة ما زرحت الدول تحت کابوس ثقیل من الجهل والمرض والحرمان. فیشارک شهریار الأحداث السیاسیة بأشعاره وقد یعتلج فی صمیمها ما یعانی شعبه من ظلم واضطهاد یأتیهما الاستعمار وعملائه فیدعو الشعب إلی المحبة والوحدة.
     إنّ الجواهری وشهریار یحاولان قدر المستطاع مراعاة سنة القدماء من جهة الشکل والقوافی ومن جهة أخری (المضامین) خلَعا حلة التجدید علی شعرها وسیلة للتعبیر عن أفکارهما المتأثرة بالأحداث المتوتّرة، منها: تشجیع الشّعب ­إلی­ دفع الأجانب، و إلی الوحدة والشهادة أو العمل الفدائی، والذی یعطی لنا زاویة نظرتهما فی المناوئة للاستعمار وأذنابهم.
 
.   

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

استعمار ‌نو ‌و شیوه‌های مبارزه با آن ‌در‌ اشعار جواهری و شهریار

چکیده [English]

این نوشتار، بر آن است تا با تحلیل شعر جواهری و شهریار، دیدگاه­هایشان را درباره استعمار و نقشه­های آن، در دو کشور عراق و ایران به ­جهت تشابه اوضاع سیاسی و اجتماعی بررسی کند. جواهری، آشوب سیاسی را با هرج و مرج اجتماعی پیوند می­دهد و بر این عقیده است که اگر انحطاط اجتماعی در ملت­ها گسترش نمی­یافت استعمار و دست نشاندگان آن­ از آب­ گل­آلود ماهی نمی­گرفتند و اگر سیاستمداران فاسد و رهبران مستبد نبودند، دولت­ها در زیر کابوس جهل، بیماری و محرومیت له نمی­شدند. شهریار نیز با اشعار خود در حوادث سیاسی مشارکت می­کند و ملت را که از ستم استعمار و مـزدورانش به ستـوه آمـده بود به یک­دلی و وحدت فرا می­خواند.
جواهری و شهریار با حفظ سنّت و نگاهداشت نظام فنّی شعر قدیم با طرح اندیشه­های نو، شعر خویش را در راستای تحریک ملت برای طرد بیگانگان، دعوت به وحدت، شهادت و جانفشانی قرار می­دادند. بدین­گونه بخشی از ­نظرات و دیدگاه­های آن دو در مبارزه با ­استعمار و مزدورانشان بدست می­آید.
 

 

کلیدواژه‌ها [English]

  • واژگان کلیدی: جواهری
  • شهریار
  • استعمار
  • شعر معاصر عربی و فارسی
  1.      الف: الکتب

    1. الأعرجی، محمد حسین (2002)؛ دراسة و وثائق، الطبعة الأولی، دمشق: دار الثقافة والنشر.
    2. الجواهری، محمد مهدی (2000)؛ دیوان الجواهری، دون.ط بیروت: دار بیسان.
    3. جبران، سلیمان (2003)؛ مجمع الاضداد: دراسة فی سیرة الجواهری وشعره، الطبعة الأولى، بیروت: المؤسسة العربیة .
    4. الخیر، هانی (2007)؛ أعلام الشعر العربی الحدیث (محمد مهدی الجواهری) شاعر الکلاسیکیة الفخمة، الطبعة الاولی دمشق: دار رسلان.
    5. زهدی، زاهدمحمد، الجواهری (1999)؛ صنّاجة الشعر العربیّ فی القرن العشرین، الطبعة الأولی ، بیروت: دار القلم.
    6. الموافی، محمد عبدالعزیز (2007)؛ الجواهری آخر الفحول، دون.ط ، القاهرة: دار غریب.
    7. یمانی، محمد عبده (1999)؛ الجواهری صناجة الشعر العربی فی القرن العشرین، الطبعة الأولى، بیروت: دار القلم.
    8. ثروتیان، بهروز (1385)؛ شهریار ملک سخن، چاپ اول، تهران: دستان.
    9. شهریار، محمدحسین (1378 الف)؛ دیوان شهریار، چاپ بیستم، تهران: زرین.
    10. ---------، (1378 ب)؛ دیوان ترکی، چاپ دوازدهم، تهران: زرین.
    11. مشرف، مریم (1382)؛ مرغ بهشتی (زندگی و شعر محمدحسین ­بهجت تبریزی «شهریار»، چاپ اول، تهران: ثالث.

    ب: المجلات

    1. دبیرخانه مجمع جهانی بزرگداشت نودمین سال تولد استاد محمدحسین شهریار (1377)؛ دیدار آشنا (مجموعه مقالات )، پیک آرا .