تلقى إبراهیم أمین الشواربی و محمد الفراتی من الغزل الثامن لحافظ الشیرازی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

چکیده

لقد أعطت نظریات النقد الحدیثة، الحریة للمتلقی فی تشکیل معنی النص و تفسیره علی هواه، بعدّ النص مفتوحاً لاحتمالات کثیرة و دلالات مخفیة و متطورة بتطور الحیاة و تطور خبرات المتلقی الاجتماعیة و التاریخیة و الثقافیة. إذا لکلّ زمن و لکل لغة قرائه ؛ فلا یتوقّف القراءة و التلقی عند زمنٍ ما. و بینما یختلف تلقیات أبناء اللغة الواحدة فلا ریب فی اختلاف تلقیات أبناء اللغة الأخری. اللغة الفارسیة و العربیة هاتین اللغتین العریقتین، اشتد اتصال بعضهما ببعض وکثرت متلقو آدابهما و من المشاهیر الأدبیة التی کثرت متلقو أدبها، حافظ الشیرازی، هذا الشاعر العظیم الذی طبقت شهرته الآفاق فی مشارق الأرض و مغاربها. ومن المتلقین الذین قاموا بترجمة اشعار حافظ، الأستاذ و الأدیب المصری إبراهیم أمین الشواربی، و الأدیب و الشاعر السوری محمد الفراتی. قد ترجم الشواربی، الغزل الثامن لحافظ نثراً و ترجمه الفراتی شعراً.  قد تناولت الدراسة، المقارنة بین تلقیهما المعنوی و الجمالی من هذا الغزل عن طریق استقراء الغزل الثامن و دراسة تراجمهما بیتا بیتا، معتمدا علی أسس نظریة التلقی إذ ما وجدنا العنایة التی یستحقّها هذه النظریة فی الدراسات التطبیقیة لأشعار حافظ. و من النتائج التی حصلت علیها: بیان مدی اختلاف تلقی المتلقیین عن اصل الأبیات، ثم اختلاف تلقی بعضهما عن بعض وأخیرا أنّ الترجمة التی قدّمها الشواربی أبلغ من ترجمة الفراتی و أقرب من أصل الغزل؛ ربما لأن الترجمة بالنثر لا تواجه المحدودیات التی تواجهها الترجمة بالشعر.
 

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

دریافت ابراهیم امین شواربی و محمد فراتی از هشتمین غزل حافظ

چکیده [English]

با توجّه به اینکه متن با تغییرشیوه­های زندگی وتغییر تجربیات اجتماعی و تاریخی و فرهنگی خواننده قابل تغییر است، نظریات نقدی جدید، در ایجاد آفرینش ادبی و خلق معنای جدید برای متن آزادی خاصی را به خواننده و دریافت کننده متن می دهد. هر دوره و زبانی، خوانندگان خود را دارد، بنابراین خواندن و دریافت هیچگاه متوقف نمی­شود. زمانی که دریافت های خوانندگان از زبان خود مختلف است. بنابراین از اختلاف دریافت از زبانی دیگر، گریزی نیست. با توجه به پیوند دو زبان و ادب فارسی و عربی -که بر کمتر کسی پوشیده است- شاعران فارسی همواره مورد توجّه و اهتمام پژوهشگران و ادیبان عربی بوده­اند. از جمله این شاعران، حافظ شیرازی، شاعر بزرگ قرن هشتم است. در این پژوهش، دریافت معنایی و زیبایی شناسی ادیب سوری، محمد فراتی و ادیب مصری، ابراهیم امین شواربی، از هشتمین غزل حافظ به طور مقایسه­ای مورد بررسی قرار گرفته است. نگارندگان فراز و فرودهای دو دریافت را مورد بررسی و مقایسه قرار داده و نتیجه، بیانگر این است که دریافت­های دو ادیب از شعر حافظ در بیشتر ابیات و مفاهیم متفاوت بوده و نیز ترجمه شواربـی بلیغ­تر به نظر می­رسد؛ چرا که نثر با محدودیت­های کمتری مواجه است.
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • واژگان کلیدی: نظریه دریافت
  • حافظ شیرازی
  • ابراهیم امین شواربی
  • محمد فراتی
  1.      الف: الکتب

    1. احمدی، بابک (1391)؛ ساختار و تأویل متن، چاپ چهاردهم، تهران: مرکز.
    2. پیگولوسکایا، ن . و، و آ. یو . یاکوبوسکی و ای . پ . پطروشفسکی و آ. م. بلنیتسکی و ل. و. استرویوا (1363)؛ تاریخ ایران از دوران باستان تا پایان سده هیجدهم میلادی، ترجمه: کریم کشاورز، چاپ پنجم، تهران: پیام.
    3. التهانوی، محمد أعلی (1947)؛ کشاف اصطلاحات الفنون، کلکته: شیاتک سوسیتی آف بنکال.
    4. حافظ الشیرازی، محمدبن بهاء الدین (1999)؛ دیوان حافظ الشیرازی، ترجمه: ابراهیم امین الشواربی، تهران: مهر اندیش.
    5. حمیدیان، سعید (1389)؛ شرح شوق (شرح و تحلیل اشعار حافظ)، ج 2، تهران: قطره.
    6. الحنفی، عبدالمنعم (2000)؛ المعجم الشامل لمصطلحات الفلسفة، الطبعة الثالثة، القاهرة: مکتبة مدبولی.
    7. رستگار فسایی، منصور (1385)؛ حافظ و پیدا و پنهان زندگی: مروری در شعـر، زندگی و اندیشه­های حافظ، تهران: سخن.
    8. جمال­الدین، السعید وأحمد حمدی السعید الخولی، و محمد السبعید عبدالمؤمن (1975)؛ دراسات و مختارات فارسیة، الطبعة الأولی: دار الرائد العربی للطباعة و النشر.
    9. سودی سنوی، محمد (1366)؛ شرح سودی بر حافظ، ترجمه: عصمت ستارزاده، چاپ ششم، نگاه.
    10. عزام، محمد (2007)؛ التلقی...و التأویل بیان سلطة القارئ فی الأدب، دمشق: دار الینابیع.
    11. فراتی، محمد (1383)؛ روائع من الشعر الفارسی، دمشق: وزارة الثقافة.
    12. معین، محمد (1364)؛ فرهنگ فارسی، چاپ هفتم، تهران: امیرکبیر.
    13. هالین، فیرناند، و فرانک شویرفیجن و میشیل أوتان (1998)؛ بحوث فی القراءة و التلقی، ترجمة: د. محمدخیر البقاعی، حلب: مرکز الإنماء الحضار.

     14.http://91.98.46.102:8080/iranologist_f/explain.aspx?var=2489

    ب: المجلات

    15. العلیجی، عبدالسلام (1978)؛ محمد الفراتی شاعر کبیر معمر و مغمور، نشرة الشعر، العدد 12، صص14- 16.