الأدب العربی فی مرآة شعر الفرّخی السّیستانی

Document Type : Research Paper

Author

أستاذ مشارک فی قسم اللّغة الفارسیّة وآدابها،کلّیّة الأدب الفارسی واللّغات الأجنبیّة، جامعة علّامه طباطبائی، طهران، ایران

Abstract

من الحقول الخلّابّة للبحث والمطالعة فی الأدب المقارن الشرقی، دراسة التّأثیر المتبادل بین الأدب الفارسی والعربی وخاصّة المضامین المشترکة بین دواوین الشّعر الفارسی والعربی حیث تعدّ من أقدم بحوث الأدب المقارن وفی نفس الوقت، من أصعب حقول البحث فی هذا المجال لأنّ الدّارس الّذی یقوم بهذا الأمر یجب أن یعرف الأدب الفارسی معرفة کاملة ثمّ بعد ذلک یتمتّع بالعلم الوافی فیما یخصّ الشّعر والأدب العربی حتّی یتمکنّ من استیعاب موارد التّأثیرات والکشف عنها خلال نصوص ودواوین اللّغتین. فی هذا البحث الّذی تمّ بدارسة مقارنة تحلیلیة، سعی باحثها فی القاء الضّوء علی جانب من تأثیر الشّعر والأدب العربی علی دیوان فرّخی السّیستانی وهو من شعراء القرن الخامس الهجری. یبتدئ البحث بمقدّمة ثمّ یدرس الأسلوب الشّعری للفرّخی وبعد ذلک یتطرّق إلی تأثیر القرآن والألفاظ والأعلام العربیّة علی دیوانه وینتهی إلی دراسة تفصیلیّة وهی مقارنة نماذج شتّی من الأشعار والأمثال العربیّة مع ما یقابلها من شعر الفرّخی. من نتائج هذا البحث أنّ الفرّخی مع کلّ ما تأثّر من تعابیر وتصاویر الشّعر العربی، یعدّ شاعر خلّاقاً ومفلقاً. ومن نتائجه الأخری أنّ ثقافة تغلّب الأقلام علی الأسیاف الّتی یرنو إلیها الجیل المثقّف الجدید، قد تبلور فی الشّعر الشّرقی وخاصّة فی دیوان الفرّخی تبلوراً واضحا. علی أمل أنْ یکشف هذا المقال الوشائج العریقة بین الأدب الفارسی والعربی أکثر من قبل ویزید فی مصادر دراسة الأدب المقارن.
 

Keywords


Article Title [العربیة]

Arabic Literature in Farrokhi Sistani's Poetry

Abstract [العربیة]

One of the most interesting areas of study and research in Eastern literature is the interaction of literary works in Persian and Arabic languages, especially the common themes of Persian and Arabic poetry, which is one of the oldest topics in comparative literature. It is also one of the most difficult fields of research in this field. In the present study, which has been prepared by the scientific-research Institute, the author has tried to explore the influence of Arabic poetry and literature on the poetry of Farrokhi Sistani, a fifth-century Persian poet, in a comparative-descriptive-analytical manner based on the French school of comparative literature. The present study, after preface and deals with Farrokhi's poetic style, it briefly points to the influence of the Qur'an and Arabic words and the names on his collection. Among other things, it has been concluded that Farrokhi, while being influenced by the interpretations and images of Arabic poetry and literature, is a creative and thematic poet; furthermore, in the literature of the Orient, and especially in Farrokhi's poetry, the dominant culture of the pen on the arrow and the sword, which is the dream of the educated human beings of the present age, has been well illustrated. Hopefully, this exploration will further the long-standing connect between Persian and Arabic literature and it adds another source to the sources of comparative research.

Keywords [العربیة]

  • Comparative Literature
  • Persian Literature
  • Arabic Literature
  • Poetry
  • Farrokhi Sistani
قرآن کریم.
ابن خلکان، ابو العباس شمس الدّین أحمد بن محمّد (1430). وفیات الأعیان وأنباء أبناء الزّمان. تقدیم محمّد عبد الرّحمن المرعشلی. الطّبعة الثّانیة، بیروت: دار إحیاء التّراث العربی.
اتکینسون، ریتا ل. و ریچارد س. اتکینسون و ارنست ر. هیلگارد (1374). زمینة روانشناسی. ترجمة محمّد تقی براهنی و همکاران. تهران: رشد.
احمدی، بابک (1395). ساختار و تأویل متن. چاپ هجدهم، تهران: نشر مرکز.
ازکمپ، استوارت (1386). روان­شناسی اجتماعی کاربردی. ترجمة فرهاد ماهر. چاپ ششم، مشهد: به­نشر.
إمرؤالقیس، ابن حُجر بن الحارث (1409). دیوان امرئ القیس. حقّقه وبوّبه وشرحه وضبط بالشّکل أبیاته حنّا الفاخوری بمؤازرة وفاء البانی. الطّبعة الأولی، بیروت: دار الجیل.
البحتری، أبو عبادة الولید بن عبید بن یحیی (1415). دیوان البحتری. شرح وتقدیم حنّا الفاخوری. الطّبعة الأولی، بیروت: دار الجیل.
براون، ادوارد (1335). تاریخ ادبی ایران. ترجمه و تحشیه و تعلیق علی پاشا صالح. چاپ دوم، تهران: کتابخانة ابن سینا.
بیهقی، ابوالفضل محمّد بن حسین (1385). تاریخ بیهقی. به­کوشش خلیل خطیب رهبر. چاپ دهم، تهران: مهتاب.
پروینی، خلیل (1393). الأدب المقارن (دراسات نظریّة وتطبیقیّة). الطّبعة الثّانیة، تهران: سمت.
تفتازانی، سعدالدّین (1373). شرح المختصر. چاپ پنجم، قم: دار الحکمة.
------------ (1416). المطوّل. الطّبعة الرّابعة، قم: مکتبة الداوری.
الثّعالبی، ابو منصور (بی­تا). یتیمة الدّهر فی محاسن أهل العصر. قدّم له وحقّقه الأستاذ ابراهیم صقر. بی­جا: مکتبة مصر.
جمال‌الدّین اصفهانی، محمّد بن عبدالرزّاق (1379). دیوان جمال­الدّین اصفهانی. به­تصحیح وحید دستگردی. چاپ اوّل، تهران: نگاه.
دامادی، سیدمحمّد (1379). مضامین مشترک در ادب فارسی و عربی. چاپ دوم، تهران: دانشگاه تهران.
دهخدا، علی‌اکبر (1376). امثال و حکم. چاپ نهم، تهران: امیرکبیر.
الرّاغب الاصفهانی، ابوالقاسم (1425). محاضرات الأدباء ومحاورات الشّعراء والبلغاء. تحقیق ریاض عبدالحمید مراد. الطّبعة الأولی، بیروت: دار صادر.
رودکی، ابوعبدالله جعفر بن محمّد (1382). محیط زندگی و احوال و اشعار رودکی. به­کوشش سعید نفیسی. چاپ اوّل، تهران: اهورا.
الزّرکلی، خیر الدّین (2007). الأعلام. الطّبعة السّابعة عشرة، بیروت: دار العلم للملایین.
زهیر بن أبی سلمی (بی­تا). دیوان زهیر بن أبی سلمی. شرحه وضبط نصوصه وقدّم له عمر فاروق الطّباع. بیروت: شرکة دار الأرقم أبی الأرقم.
زینی­وند، تورج و فاطمه عسگری (1392). منوچهری و شعر عربی (تقلید یا نوآوری؟!). نامة پارسی، 18 (1و 2)، 204-223.
ژون، سیمون (۱۳۹۰). ادبیّات عمومی و ادبیّات تطبیقی (رسالة راهبردی). ترجمة حسن فروغی. چاپ اوّل، تهران: سمت.
سبزیان­پور، وحید و مریم بهرامی (1395). ردّ پای یک اندیشۀ ایرانی در بوستان سعدی و ادب عربی. کاوش‌نامۀ ادبیّات تطبیقی (پاره­ها و نکته­ها)، 6 (23)، 187-192.
سعدی، مصلح بن عبدالله (1381). کلّیات سعدی، براساس تصحیح و طبع محمّدعلی فروغی و تصحیح، مقدّمه، تعلیقات و فهارس بهاءالدّین خرّمشاهی. چاپ سوم، تهران: دوستان.
السّیوطی، عبدالرّحمن (1423). معترک الأقران فی إعجاز القرآن. تحقیق محمّد عبدالکریم. الطّبعة الأولی، بیروت:دار الفکر.
شفیعی­کدکنی، محمّدرضا (1380). صور خیال در شعر فارسی. چاپ هشتم، تهران: آگاه.
شورل، ایو (۱۳۸۶). ادبیّات تطبیقی. ترجمة طهمورث ساجدی. چاپ اوّل، تهران: امیرکبیر.
صفا، ذبیح‌الله (1362). تاریخ ادبیّات ایران. چاپ سوم، تهران: امیرکبیر.
طه ندا (1384). تاریخ ادبیّات تطبیقی. ترجمة حجت رسولی. چاپ اوّل، تهران: آوام.
عنصرالمعالی،کیکاووس بن اسکندر (1387). قابوس­نامه. به­اهتمام و تصحیح غلامحسین یوسفی. چاپ شانزدهم، تهران: علمی و فرهنگی.
فتوحی، محمود (1393). بلاغت تصویر. چاپ سوم، تهران: سخن.
فرّخی سیستانی، علی بن جولوغ (1385). دیوان حکیم فرّخی سیستانی. به­کوشش محمّد دبیرسیاقی. چاپ هفتم، تهران: زوّار.
فروزانفر، بدیع­الزّمان (1380). سخن و سخنوران. چاپ پنجم، تهران: خوارزمی.
کاشانی، عزّالدین محمود (1387). مصباح الهدایة و مفتاح الکفایة. مقدّمه، تصحیح و توضیحات عفت کرباسی و محمّدرضا برزگر خالقی. چاپ سوم، تهران: زوّار.
کفافی، محمّد عبدالسلام (1382). ادبیّات تطبیقی. ترجمة سیّد حسین سیّدی. چاپ اوّل، مشهد: به­نشر.
گرکانی، حاج محمّدحسین شمس العلماء (1377). ابدع البدایع. به­اهتمام حسین جعفری و مقدّمة جلیل تجلیل. چاپ اوّل، تبریز: احرار.
المتنبّی، ابو طیّب (1418). دیوان أبی الطیّب المتنبّی. بشرح ابی البقاء عبداللّه العکبری. الطّبعة الأولی، بیروت: شرکة دار الأرقم بن أبی الأرقم.
مستملی بخاری، ابو ابراهیم اسماعیل بن محمّد (1363). شرح التّعرّف لمذهب التصوّف. بامقدّمه و تصحیح و تحشیة محمّد روشن. چاپ اوّل، تهران: اساطیر.
منوچهریان، علیرضا (1390). ترجمه و تحلیل دیوان متنبّی. جلد 1. چاپ سوم، تهران: زوّار.
-------------- (1392). ترجمه و تحلیل دیوان متنبّی. جلد 2. چاپ دوم، تهران: زوّار.
-------------- (۱۳۹۹) عاشقانه‌های متنبی (۱) با شناخت‌نامه. باهمکاری انسیه قیطان.  چاپ چهارم،  تهران: زوّار.
المیبدی، ابوالفضل رشیدالدّین (1389). کشف الأسرار و عدة الأبرار. به­سعی و اهتمام علی­اصغر حکمت. چاپ هشتم، تهران: امیرکبیر.
المیدانی، ابوالفضل (2003). مجمع الأمثال. تحقیق وشرح وفهرسة قصی الحسین. الطّبعة الأولی، بیروت: دار ومکتبة الهلال.
نظامی عروضی، احمد بن عمر بن علی (1343). مجمع النّوادر. به­سعی و اهتمام و تصحیح محمّد قزوینی. به­اهتمام محمّد معین. چاپ هفتم، ناشر کتابخانة ابن سینا.
وطواط، رشیدالدّین (بی­تا). حدائق السّحر. کتاب­فروشی محمودی.
یوسفی، غلامحسین (1368). فرّخی سیستانی. چاپ دوم، تهران: علمی.