الأدب المقارن؛ عتبات النص؛ التصدیر؛ الروایة العربیة؛ الروایة الفارسیة بررسی تطبیقی سرنوشته آغازین در رمان های فارسی و عربی

Document Type : Research Paper

Author

استادیار گروه زبان و ادبیّات عرب دانشگاه شهید مدنی آذربایجان، ایران

Abstract

 نقد جدید در تلاش است از پیرا متن­ها به خاطر اهمیّت آنها در خوانش متن و کشف دلالت­های آن سخن بگوید. سرنوشته به عنوان پیرامتنی با اهمیّت، دارای کارکرد دلالی و زیبایی­شناسی است که بسیاری از رمان­نویسان در آثارشان به کار برده­اند. پژوهش حاضر میزان استفاده از این پیرامتن را در رمان­های فارسی و عربی بررسی می­کند. از این رو هدف پژوهش حاضر، بررسی تطبیقی سرنوشته در رمان­های دو ادبیّات است تا از طبیعت و چگونگی بهره­برداری از سرنوشته و از میزان کاربرد و انواع آن و نوع منابع آن و تعدّد سرنوشته وارتباط سرنوشته با عنوان آگاهی یابد. این پژوهش بر سؤال اصلی زیر استوار است: جایگاه سرنوشته در رمان­های فارسی و عربی چگونه است؟ این پژوهش با استفاده از روش توصیفی - تحلیلی وبا استفاده از نرم­افزار spss، به جمع­آوری داده­ها و توصیف و مقایسه و تحلیل آن پرداخته است.
رمان­نویسان عربی، به کاربرد سرنوشته علاقه بیشتری دارند؛ از این رو منابع سرنوشته­ها­یشان، متعدّد و فراوان است. در حالی­که کاربرد سرنوشته در رمان فارسی امری درونی است و از روی تعمّد و تکلّف نیست.
در رمان­های عربی، سرنوشته غربی و در رمان­های فارسی، سرنوشته شرقی بیشترین حضور را دارد. رمان­نویس عربی، سرنوشته را به عنوان هنر، تزیین و در اثر تأثیرپذیری از غربی­ها به کار برده­اند؛ از این رو، روشن است که به صورت فراوان و با استفاده از سخنان غربی­ها به کار برده باشند، اما رمان­نویس فارسی، سرنوشته را در جهت ایراد معنی به کار می­برد و در استفاده از این سخنان، حال مخاطب را رعایت می­کند و سخنان و اشعار و امثال و حکمت­های فارسی آسان که نزد مخاطب شهرت بیشتری دارند، به کار می­برد. سرنوشته­ها در رمان عربی متعدّد و متنوّع هستند و جنبة اسلوبی دارند.
 

 
 
 
 

Keywords

Main Subjects


Article Title [العربیة]

The Comparative Study of Epigraph in Persian and Arabic Novels

Abstract [العربیة]

The new criticism is an attempt to discusses para texts because of their importance in reading the text and discovering its implications. The epigraph as an important elements of para text has the function of the dealer and aesthetics that many novelists have used it in their works and some of them have not used. The present study examines the use of this perimeter in Persian and Arabic novels. The purpose of this study is to investigate the comparative study of epigraph in two novels of literature in order to understand the nature and the manner of exploiting the epigraphs and the extent of the use of epigraph and its types and the type of its authority (source), and the number of epigraph and the contact the epigraph with the title. This research is based on the following main question: What is the position of the epigraph in Persian and Arabic novels? This study was conducted using descriptive-analytic method and using SPSS software to collect data and describe and compare and analyze it.





The Arabic novelists are more interested in the use of epigraphs; hence, their source books are numerous and abundant. While the use of the epigraph in the Persian novel is internal, and it is not intended. In Arabic novels, the western epigraph and in the Persian novels Eastern epigraph is the most present. The Arabic novelist has used epigraph as an art, decoration, and influential effect on the West; hence it is clear that it has been used extensively and with the use of the words of the West. But the Persian novelist uses the epigraph for meaning and he uses easy and famous words epigraphs that are diverse in the Arabic novel, and they have a methodic aspect.

Keywords [العربیة]

  • Comparative Literature
  • Para Text
  • Epigraph
  • The Persian Novel
  • The Arabic Novel
  1. الف: الکتب

    1. احمدی، بابک (1382)؛ ساختار وتأویل متن، تهران: مرکز.
    2. الإدریسی، یوسف (2015)؛ عتبات النص فی التراث العربی والخطاب النقدی المعاصر، الطبعة الأولی، بیروت: دارالعربیة للعلوم ناشرون.
    3. بلعابد، عبدالحق (2008)؛ عتبات (جیرار من النص إلی التناص)، الطبعة الأولی، الجزائر: الاختلاف.
    4. حمداوی، جمیل (2014)؛ شعریة النصّ الموازی(عتبات النص الأدبی)، د. ط، المغرب: المعارف.
    5. الخلیفی، النزیهة (2012)؛ البناء الفنی ودلالاته فی الروایة العربیة الحدیثة، الطبعة الأولی، تونس: الدار التونسیة للکتاب.
    6. الریاحی، کمال (2009)؛ الکتابة الروائیة عند واسینی الاعرج، الطبعة الأولی، کارم الشریف.
    7. زیتونی، لطیف (2002)؛ معجم مصطلحات نقد الروایة، الطبعة الأولی، لبنان: دارالنهار.
    8. السامرائی، سهام (2016)؛ العتبات النصّیة فی روایة الأجیال العربیة، الطبعة الأولی، العراق: المنهل.
    9. عابدی، داریوش (1384)؛ نقشبندان، تهران: سوره مهر.

    10.فصیح، اسماعیل (1376)؛ کشته عشق، تهران: البرز.

    11.القاضی، محمد والآخرون (2010)؛ معجم السردیات، الطبعة الأولی، تونس: دار محمدعلی.

    12.منصر، نبیل (2004)؛ الخطاب الموازی للقصیدة العربیة المعاصرة، الطبعة الأولی، المغرب: دار توبقال.

    13.الهاشم، أسمر (2008)؛ عتبات المحکی القصیر فی التراث العربی والإسلامی، الأخبار والکرامات والطرف، الطبعة الأولی، بیروت: الشبکة العربیة للأبحاث والنشر.

    14.واسینی الأعرج (2012)؛ أصابع لولیتا، الطبعة الأولی، دبی: الثقافیة.

    ب: المجلاّت

    15.بن الحمید، رضا (2014)؛ «عتبات النصّ فی حدث ابوهریرة قال، قراءة فی العنوان والتصدیر»، مجلة خطاب، العدد18، الجزائر، تیزو-وزو، صص 52-13.

    16.پیرانی، منصور(1395)؛ متن­های آستانه­ای در پیوند با ادبیات تطبیقی(نمونه مطالعه شده: سعدی نامه)، پژوهش­های ادبیات تطبیقی، دورة چهارم، شمارة 3، صص 197-167.

    17.الحضرمی، طه حسین (د.ت)؛ «عتبات النصّ الروائی فی روایات أحمد باکثیر، دراسة فی البنیة والدلالة»، مجلة التواصل، العدد 26، الجمهوریة الجزائریة، جامعة باجی مختار، صص 401-414.

    18.خیری الرمادی، ابوالمعاطی (2014)؛ «عتبات النص ودلالاتها فی الروایة العربیة المعاصرة تحت سماء کوبنهاغن أنموذجا»، مجلة مقالید، العدد السابع، صص 308-289.

    1. نامور مطلق، بهمن (1386)؛ «ترامتنیت مطالعه روابط یک متن با دیگر متن­ها»، مجله شناخت، شمارة 56، صص 98-83.

    20.کلاب، محمد مصطفی (2017)؛ «عتبات النصّ فی روایة (ستائر العتمة) لولید الهودلی دراسة سیمیولوجیة سردیة»، المجلة الإسلامیة للبحوث الإنسانیة، العدد 25، صص 12-1.

    ج: الأطروحات

    21.حمدانی، عبدالرحمان (2011)؛ استراتجیة العتبات فی روایة المجوس لإبراهیم الکونی مقاربة سیمیائیة، أطروحة ماجستیر، الجمهوریة الجزائریة الدیمقراطیة الشعبیة: جامع السانیة وهران، معهد اللغات والآداب والفنون.

    22.محمد جاسم، جاسم (2007)؛ العتبات النصّیة فی شعر عبدالوهاب البیاتی ونزار قبانی، أطروحة دکتوراه، العراق: جامعة موصل.

    23.مهاجی، فایزة (2015)؛ فعّالیة العتبات النصّیة ودلالاتها، قراءة فی الخطاب الروائی الجزائری، أطروحة دکتوراه، جامعة جیلالی لیابس، کلیة الآداب واللغات والفنون، الجمهوریة الجزائریة الدیمقراطیة الشعبیة.

    د: المواقع الإنترنتیّة

    24.IUG Journal of Humanities Research (Islamic University of Gaza) / CC BY 4.0.