بررسی دیالکتیک اندیشه و احساس در شعر محمد ماغوط و احمد شاملو

Document Type : Research Paper

Abstract

محمد الماغوط چکامه سرا، نویسنده و نمایش­نامه­نویس مشهور سوری است که از پیشگامان شعر سپید محسوب می­شود، او تأثیر بسزایی در تکامل ادبیات عرب و به ویژه در ادبیات سوریه داشت. این امر برایندی است از عصیان و سرکشی وی بر فرم و قالب کلاسیکی شعر و نتیجه رسیدن به یک فرم شعری که با ذهن انسان معاصر همخوانی دارد.همتای او در زبان فارسی احمد شاملو است که از شاعران معاصر و پیشگامان شعر سپید محسوب می­شود. او در زمینه­های گوناگون ادبی چون چکامه، روزنامه، نمایش­نامه، سریال­های تلویزیونی و دیگر زمینه­ها فعّالیّت داشته است و با اختلافی اندکی نسبت به ماغوط توانست گونه­ای ادبی بیافریند. این مقاله برآن است تا در چارچوب نظری و با تکیه برتکنیک­های ادبیات تطبیقی تجربه­ی عریان هنری دو شاعر را برای خواننده روشن سازد. لذا از یک سو به خواننده اندیشه­ای ارائه می­دهد که بواسطه آن بر سازه­های ادبی وبویژه عاطفه و اندیشه وقوف یابد و از دیگر سو به دیالکتیک عاطفه و اندیشه سایه می­افکند تا بُرد تأثر عاطفی دو شاعر را در تولید ادبیشان واکاوی کند. رویکرد پژوهشی در این تحقیق بر مکتب امریکائی تمرکز دارد که از رابطه ی «تأثیر و تأثر» و «اختلاف زبانی» فراتر می رود.
 
 
 

Keywords


  1.  

    الف: الکتب

    1. شاکرعبدالحمید (2003)؛ الفکاهة والضّحک رؤیة جدیدة، الکویت، سلسلة عالم المعرفة مطابع السیاسة.
    2. کشیشان، الکساندر (2008)؛ تاریخ سوریا الطّبیعی الاقتصادی السّیاسی، الط‍ّبعة الاولی،حلب: دارالنّهضة.
    3. الماغوط، محمّد (2006)؛ الآثار الکاملة، دمشق: دارالمدی.
    4. ----- (2006)؛ الفرح لیسس مهنتی، دمشق: دار المدی.
    5. ----- (2006)؛ حزن فی ضوء القمر، دمشق: دار المدی.
    6. ----- (2002)؛ اغتصاب کان و اخواتها،حوارات حرّرها خلیل صویلح: الطّبعة الاولی، دار البلد.
    7. ---- (2006)؛شرق عدن غرب­ا...، دمشق: دار المدی.
    8. الیسوعی کامبل (1996)؛ أعلام الادب العربی المعاصر الطّبعةالاولی بیروت الشرکة المتّحدة للتّوضیع.
    9. احمدی، بابک (1384)؛ سارتر که می­نوشت، تهران: مرکز.
    10. اختیاری بهروز، حمید باقرزاده (1381)؛ شاملو شاعر شبانه­ها وعاشقانه­ها، تهران: هیرمند.
    11. پل سارتر (1344)؛ اگزستانسیالیسم واصالت بشر، ترجمه مصطفی رحیمی چاپ اول، تهران: مروارید.
    12. پورنامداریان، تقی (1381)؛ سفردر مه، تهران: نگاه.
    13. شاملو، احمد (1389)؛ آیدا در آینه، چاپ نهم، تهران: نگاه و yasbook.com
    14. ---- آیدا (1389)؛ درخت، خنجر و خاطره، چاپ نهم، تهران: نگاه.
    15. ---- (1389)؛ هوای تازه، چاپ نهم، تهران: نگاه.
    16. ----  (1389)؛ مدایح بی صله، چاپ نهم، تهران: نگاه.
    17. ---- (1381)؛ حدیث بیقراری ماهان، تهران: نگاه.
    18. ---- (1381)؛ باغ آینه، تهران: نگاه.
    19. شمیسا، سیروس، (1390)؛ راهنمای ادبیات معاصر، چاپ دوم، تهران: میترا.

    ب: المجلات

    1.  أحمد فضل، محمد (1977)؛ «علم النّفس و الأدب»، نشریه ادبیات و زبانها، العدد 14، صص 63-64.
    2. حجو، فواز (2007)؛ «صورة الماغوط فی شعره»، مجلّة الموقف الأدبی، العدد 433. صص 12-14.
    3. الخلیل، أبوالمکارم (1353)؛ «الفکرة والعادة»، نشریه تربیتی، التعلیم الالزامی. العدد 6، صص 23-24.
    4. الراکشی، عمر «مایجب أن یعرفه المسلون عن مارکس»، نشریه فلسفه وکلام وعرفان، التفکر الاسلامی، ذوالحجه140، العدد192، صص 43-47.
    5. عبدالحمید، حسن (1943)؛ «العاطفة و ارتباطها بالادب»، نشریه صحیفة دارالعلوم، العدد3، صص 20-26.
    6. محمود، رجب (1967)؛ «مصطلحات سارتر الفلسفیة»، نشریة الفکر المعاصر، العدد 25، صص 20-23.
    7. اسلامی، حسن (1387)؛ «رهیافت دین شناختی مارکس»، نشریه فلسفه و کلام وعرفان، «هفت آسمان» شماره 38، صص 211-242.
    8. اکبری بیرق، حسن (1391)؛ «بررسی شعر و اندیشه­ی تی.اس.الیوت. و احمد شاملو بر اساس مؤلفه­های مدرنیته»، نشریه جستارهای زبانی، شماره 12، صص 43-66.
    9. براهنی، رضا (1384)؛ «گفتمان دوسویگی در اشعار شاملو»، نشریه گوهران، شماره 9و10، صص 36-66.
    10. پروینی، خلیل (1391)؛ «جایگاه ادبیات در آثار امام صادق (ع)»، فصلنامه علمی – تخصصی دانشگاه علامه طباطبائی، شماره سوم، صص1 -24.
    11.  حکمت، شاهرخ (1390)؛ «انسان باوری وبرخی از کارکردهای آن در شعر احمد شاملو»، نشریه ادبیات و زبانها عرفانیات درادب فارسی، سال دوم، شماره 8، صص 121-140.
    12. فتوحی، محمود (1380)؛ «تعریف ادبیات»، نشریه زبان وادبیات فارسی، شماره 32، صص171 -296.
    13. فتوحی، محمود، عاطفه، نگرش (1383)؛ «تصویر»، نشریه زبان وادبیات مطالعات تحقیقات ادبی، شماره 1و2، صص 93-112.
    14. قادری، فاطمه (1388)؛ «زمینه اجتماعی اشعار شاملو و ماغوط»، نشریه­ی ادبیات تطبیقی، دانشگاه شهید باهنر کرمان، شماره 1، صص 109-132.
    15. کدکنی، شفیعی (1388)؛ «ادبیات وجلوه­های ور خیال در شعر سیمین بهبهانی»، مجله دانشکده علوم انسانی سمنان، شماره 28، صص 107-120.
    16. میرزایی، محمد (1388)؛ «ناامیدی­های اخوان ثالث»، نشریه حافظ، شماره 63، صص 18-27.
    17. نظری منظم، هادی (1389)؛ «ادبیات تطبیقی تعریف و زمینه­های پژوهش»، نشریه ادبیات تطبیقی، دانشگاه شهید باهنر کرمان، شماره 2، صص 221-238.