Document Type : Research Paper
Abstract
لا شکّ أنّ قضیة الشرق و الغرب من الموضوعات الهامّة التی أعار الشعراء الفرس و العرب اهتماماً بالغاً لها. من هؤلاء الشعراء یمکننا الإشارة إلی حافظ إبراهیم المصری وإقبال اللاهوری الباکستانی صاحب دیوان باللغة الفارسیة.
إنّ مکافحة الشاعرین للغرب نالت حظّاً من الذّیوع و الشّهرة فی الأوساط الأدبیّة؛ غیر أنّ هذه الشهرة لم تنحصر علی داخل بلادهما وإنّما جاوزت ثغور وطنهما.
تتوافر لدیهم قواسم مشترکة عن الشرق و الغرب. انطلاقاً من هذه الأهمیة، تحاول هذه الدّراسة أن تبحث عن صورة الشرق و الغرب فی شعر حافظ إبراهیم و إقبال اللاهوری، مستفیدة من المنهج الوصفی- التحلیلی، معتمدة علی المدرسة الأمریکیة التی ترکّز علی الأدب المقارن دون الاهتمام بالتأثیر و التأثّر بین الشاعرین کشرط للمقارنة.
Keywords
الف. کتابها
- آل احمد، جلال( 1376. ھ.ش)؛ غربزدگی، چاپ چهارم، تهران، توس.
- إبراهیم،حافظ ( 1409ھ.ق)؛ دیوان حافظ إبراهیم، الطّبعة الأولی، بیروت، دار صادر.
- اقبال لاهوری، محمد( 1359ھ.ش)؛ کلیات اشعار فارسی علامه اقبال لاهوری با حواشی و تعلیقات از م. درویش، تهران، جاویدان.
- بقایی( ماکان) محمد(1370ھ.ش)؛ می باقی(شرح و بررسی تطبیقی غزلهای علامه اقبال)، تهران، حکمت.
- سعیدی، سیّد غلامرضا( 1370ھ.ش)؛ اقبال شناسی(هنر واندیشه محمد اقبال)،تهران، بعثت.
- سند الجندی، عبد الحمید( بی تا)؛ حافظ إبراهیم شاعر النیل، الطبعة الثانیة، مصر، دار المعارف.
- شراره، عبد اللطیف( بی تا )؛ حافظ دراسة تحلیلیة، بیروت،دار صادر.
- شریعتی، علی( 1374 ھ.ش)؛ ما و اقبال، چ5، تهران، الهام.
- ضیف، شوقی( بی تا)؛ الأدب العربی المعاصر فی مصر، الطبعة الثانیة، مصر،دار المعارف.
- عویضة، محمد محمد( 1993م)؛ حافظ إبراهیم شاعر النیل، بیروت، دار الکتب العلمیة.
- الفاخوری، حنّا(1986م)؛ الجامع فی تاریخ الأدب العربی( الأدب الحدیث)، ط1،بیروت،دار الجیل.
- مبارک، زکی ( 1991م)؛ حافظ إبراهیم، إعداد وتقدیم: کریمة زکی مبارک، بیروت،دار الجیل.
- مشایخ فریدنی، محمد حسین( 1373ھ.ش)؛ نوای شاعر فردا یا اسرار خودی و رموز بی خودی فیلسوف شرق علامه شیخ محمد اقبال لاهوری، چاپ دوم، تهران،پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
- المعرّی، ابو العلاء( بی تا)؛ لزوم ما لا یلزم( اللزومیّات)،ج2،بیروت،دار صادر.
مجلهها
- تولائی، محمد( 1380 ھ.ش)؛ مضمون وطن اسلامی در شعر اقبال، مجموعه مقالات همایش علامه اقبال، چاپ اول، اداره کل هماهنگیهای فرهنگی وزارت امور حارجه.
- ساکت ، محمد حسین(1385ھ.ش)؛ ماهتاب شام شرق( گزاره واندیشه شناسی اقبال)، تهران، میراث مکتوب.
- ستوده، غلامرضا( 1365ھ.ش)؛ در شناخت اقبال (مجموعه مقالات کنگره جهانی بزرگداشت علامه اقبال لاهوری)، تهران، دانشگاه تهران.
- سیفی، ناصر (1380.ھ ش)؛ مفاهیم غرب، وحدت ، مبارزه در اندیشه اقبال، مجموعه مقالات همایش علامه اقبال، چاپ اول، اداره کل هماهنگیهای فرهنگی وزارت امور حارجه.
- شرفشاهی، کامران(بیتا)؛ سیری در آراء و اندیشه اجتماعی علامه اقبال لاهوری. مجله جوان، شماره 352.
)