Document Type : Research Paper
Authors
1 Ph.D. Student of Arabic Language and Literature, Faculty of Literature and Humanities, Persian Gulf University, Bushehr, Iran
2 Associate Professor of Arabic Language and Literature, Faculty of Literature and Humanities, Shahid Beheshti University, Tehran, Iran
3 Assistant Professor of Arabic Language and Literature, Faculty of Literature and Humanities, Persian Gulf University, Bushehr, Iran
4 Associate Professor of Arabic Language and Literature, Faculty of Literature and Humanities, Persian Gulf University, Bushehr, Iran
Abstract
Keywords
Main Subjects
Article Title [العربیة]
بازتاب حکمت عملی ایران باستان در کتاب عیون الأخبار اثر ابن قتیبه (با رویکرد تصویرشناسی)
Abstract [العربیة]حکمت عملی بهعنوان علمی که به رفتار ارادی انسان برای راهیابی به سعادت میپردازد، از دیرباز مورد توجّه ایرانیان بوده است. انواع سهگانة حکمت عملی یعنی تهذیب اخلاق، تدبیر منزل و سیاست مدن، تصویری گویا از تجربههای ارزشمند آنها در طول سالیان متمادی است. این آموزههای راهگشا، از نسلی به نسل دیگر انتقال یافت تا همچون چراغی، روشنگر راه رسیدن به زندگی آرمانی باشد و به بهترین کارها رهنمون گردد. پندها و حکایتهایی که ایرانیان برای نسلهای بعد بهیادگار نهادهاند، نمایانگر این مهم است. هدف از پژوهش حاضر، بررسی تصویر ایرانیان در تألیفات اقوام دیگر بهویژه آثار عربی و جایگاه ایرانیان در زمان حکومت ساسانیان است تا حکمت عملی نزد ایرانیان شناسانده شود. کتاب عیون الأخبار نوشتۀ ابن قتیبه دینوری ازجمله تألیفات سرشار از حکمتهای پارسی است که حکمت عملی را در دورة حکومت ساسانیان تصویر کرده است. در نوشتار پیش رو، انواع حکمت عملی با بررسی آداب و رسوم ایرانیان و پادشاهان آنها در این دوره، با روشی تحلیلی بررسی میشود. نتایج بهدستآمده نشاندهندة این است که مبحث تهذیب اخلاق و سیاست مدن نسبت به تدبیر منزل اهمّیت بیشتری داشته است. از جمله اخلاقیاتی که ابن قتیبه از ایرانیان نقل کرده است، میتوان به رازداری، زوال دنیا، بخشش و برتری علم بر ثروت اشاره کرد. آنچه از تدبیر منزل آورده است صداقت میان افراد خانواده، سفارش به ازدواج با خویشاوندان، آداب غذاخوردن و پاکیزگی است؛ همچنین به حکمتهای زیادی اشاره شده است که دلالت بر اقتدار ایرانیان در ادارۀ امور سیاسی کشور دارد؛ ازجمله حکایتهایی در وصف خصوصیات پادشاهان، توجّه زیاد آنها به انتخاب کارگزاران، تدابیر جنگی وآنچه به سربازان مرتبط است.
Keywords [العربیة]