خوانش هرمنوتیکی «نام داستان» در سه قطره خون صادق هدایت و ربیع فی الرّماد زکریا تامر

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

چکیده

نام داستان، کلیدی است که نویسنده به صورت خودآگاه در اختیار خواننده قرار می­دهد تا با استفاده از آن، خود بتواند به زوایای پنهان جهان ذهنی نویسنده و نیز دنیای پر رمز و راز متن راه یابد. با توجّه به عنوان، مخاطب می­تواند به توانایی، باریک­اندیشی و هنرمندی نویسنده در انتقال مفاهیم متن به صورت فشرده و نیز دیدگاه او دربارة عناصر و مفاهیم داستان پی ببرد. از آن­جا که رویکرد هرمنوتیکی در تحلیل چرایی نام­گزینی داستان، از جامعیتی نسبی برخوردار است، در این پژوهش از طریق خوانش هرمنوتیکی به تبیین و تحلیل تطبیقی عنوان داستان پرداخته شده است و مهم­ترین مؤلّفه­هایی که بر گزینش عنوان داستان در مجموعة سه قطره خون اثر صادق هدایت و مجموعة ربیع فی الرّماد اثر زکریا تامر مؤثّر بوده، مورد بحث و بررسی قرارگرفته است. به طور کلّی می­توان گفت که دو نویسنده زبانی شاعرانه دارند و جایگاه عنوان و ارتباط آن با متن در دو مجموعه تا جایی است که گاه بدون فهم آن نمی­توان به معنای متن پی برد.
 

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

قراءة تفسیریة للتّناغم بین القصّة وعنوانها ثلاث قطرات من الدم من صادق هدایت وربیع فی الرّماد من زکریا تامر نموذجاً (دراسة مقارنة)

چکیده [English]

اسم القصة هو المفتاح الذی یعطیة المؤلّف للقارئ بوعی لیکون وسیلة له لاستخدام الجوانب الخفیة من العالم العقلی والعالم الغامض من النص ولیکون القاری قادراً علی حلّ ألغاز النّص. وفقا للعنوان، یمکن المخاطب أن یلمس ما للمؤلّف من الموهبة والحصافة وفنّانیة المؤلّف فی نقل مفاهیم النص مضغوطا وکشف وجهة نظره حول عناصر القصة ومفاهیمها. النهج التفسیری یستند علی تفسیر آراء الکاتب حول العوامل النصیة المختلفة وخارج النص ویبحث عن تأثیر هذه الآراء علی اختیار العنوان للقصة وشمولیته (شمولیة هذا النهج) فی تحلیل دلالة العنوان. من ثمّ یوضح هذا البحث دور الکاتب فی اختیار العنوان من خلال قراءة تفسیریة فی عناوین القصص ویدرس أیضاً هی المکوّنات الرئیسیة الّتی تؤثّر علی اختیار العنوان فی المجموعتین: ثلاث قطرات من­الدم لصادق هدایت و ربیع فی الرّماد لزکریا تامر.
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • الکلمات الدّلیلیّة: قراءة تفسیریة
  • اسم القصة
  • صادق هدایت
  • زکریا تامر
  • ثلاث قطرات من الدم
  • ربیع فی الرّماد
کتابنامه
الف: کتاب­ها
1. احمدی، بابک (1370)؛ ساختار و تاویل متن (شالوده­شکنی و هرمنوتیک)، جلد دوّم، تهران: مرکز.
2. ---------- (1380)؛ساختار و هرمنوتیک، تهران: گام نو.
3. ایگلتون، تری (1368)؛ پیش­درآمدی بر نظریۀ ادبی، ترجمة عبّاس مخبر، تهران: مرکز.
4. ایوتادیه، ژان (1377)؛ نقد ادبی در سدة بیستم، ترجمة محمّد رحیم احمدی، تهران: سوره.
5. بهارلوییان، شهرام و اسماعیلی، فتح­الله(1379)؛ شناختنامة صادق هدایت، تهران: قطره.
6. پالمر، ریچاردا (1377)؛علم هرمنوتیک، ترجمة محمّدسعیدحنایی کاشانی، تهران: هرمس.
7. پین، مایکل (1382)؛ بارت، فوکو، آلتوسر، ترجمة پیام یزدانجو، چاپ دوّم، تهران: نشر مرکز.
8. حسنی، سیّد حمیدرضا (1389)؛ عوامل فهم متن (در دانش هرمنوتیک و علم اصول استنباط از دیدگاه پل ریکور و محقّق اصفهانی)، تهران: هرمس.
9. تامر، زکریا (1963)؛ربیع فی الرّماد، دمشق: دار ریاض الرّیس للکتب والنّشر.
10. تایسن، لیس (1387)؛ نظریه­های نقد ادبی معاصر، ترجمة مازیار حسین­زاده و فاطمه حسینی، تهران: نگاه امروز.
11. ریچاردز، آیورآمسترانگ (1382)؛ فلسفة بلاغت، ترجمة علی محمّدی آسیابادی، تهران: قطره.
12. رید، یان (1371)؛ معنی هنر، ترجمة نجف دریابندری، چاپ چهارم، تهران: شرکت سهامی کتابهای جیبی.
13. زیتونی، لطیف (2002)؛ معجم المصطلحات نقد الرّوایة، لبنان: دار النّهار لنشر.
14. سجودی، فرزان (1382)؛ نشانه­شناسی کاربردی، تهران: قصه.
15. سرلو، خوان ادوارد (1388)؛ فرهنگ نمادها، ترجمة مهرانگیز اوحدی، تهران: دستان.
16. سلدن، رامان (1372)؛ راهنمای نظریة ادبی معاصر، ترجمة عبّاس مخبر، تهران: طرح نو.
17. سیّدآبادی، علی اصغر (1385)؛ عبور از مخاطب شناسی سنّتی (تأمّلی در شناخت مخاطب ادبیّات کودک)، تهران: فرهنگ.
18. عثمان الصّمادی، امتنان (1995)؛ زکریا تامر وقصّة­ القصیرة، عمان: المؤسّسة العربیة للدّراسات والنّشر.
19. فتوحی، محمود(1391)؛ سبک­شناسی نظریه­ها، رویکردها و روش­ها، تهران: سخن.
20. قویمی، مهوش (1387)؛ گذری بر داستان­نویسی فارسی، تهران: ثالث.
21. مستور، مصطفی (1379)؛ مبانی داستان کوتاه، تهران: مرکز.
22. مک­کوئیلان، مارتین (1384)؛پل­دومان، ترجمة پیام یزدانجو. تهران: مرکز.
23. ملایری، محمّدحسین(1390)؛فلسفه علم پدیدارشناسی، تهران: مرکز تحقیقات استراتژیک.
24. هدایت، صادق (1341)؛سه قطره خون، تهران: امیرکبیر.
ب: مجلّه­ها
25. انوشیروانی، علیرضا. (1389)؛ «ضرورت ادبیّات تطبیقی در ایران»، ویژه نامة ادبیّات تطبیقی نامة فرهنگستان، ش 1 (بهار 1389)، صص 6-38.
26. حسینی، شکوه­السّادات. (2012)؛ «مقایسۀ اندیشه­های هستی­گرایانه در ادبیّات داستانی ایران و سوریه»، مجلّة العلوم الإنسانیة ، شمارة 19، صص 51-66.
27. شیری، قهرمان. (1387)؛ «نام­گزینی در روزگار سپری شده­ی دولت­آبادی (کلیدهایی برای درک محتوای رمان)»،فصلنامة علمی-پژوهشی علوم انسانی،دانشگاه الزّهرا (س)،شمارة 74، صص 114-143.