ORIGINAL_ARTICLE
بررسی انتقادی کتاب الأدب المقارن (دراسات نظریّة وتطبیقیّة) اثر خلیل پروینی
چکیده
نقد کتابهای درسی و دانشگاهی که در راستای تحوّل و بهبود کیفیّت آموزشی صورت میپذیرد، امری ضروری است، تا زوایای پنهان و تاریکی که بر مؤلّف پوشیده بوده، آشکار گردد و در صورت امکان در چاپهای بعدی برطرف شود. در بررسیهای انتقادی، بیان کاستیها بر امتیازات فزونی دارد؛ و این خود تلاشی از جانب جامعة علمی برای ارتقا و غنای آن کتاب و رفع نواقص موجود است. یکی از کتابهای تازه انتشار یافته در حوزة ادبیّات تطبیقی که برای دانشجویان رشتة زبان و ادبیّات عرب در دورة کارشناسی تدوین شده، کتاب الأدب المقارن (دراسات نظریّة وتطبیقیّة) اثر خلیل پروینی است که توسّط انتشارات سمت به چاپ رسیده است. این پژوهش، به مطالعه و بررسی این کتاب در دو بخش کلّی: شکلی و محتوایی میپردازد و در هر قسمت، ابتدا امتیازات کتاب و سپس کاستیهای موجود بررسی میشوند. یافتههای پژوهش، بیانگر این است که کتاب از تکنیکهای لازم آموزشی؛ همچون انسجام مطالب، پرهیز از اطناب ممل، داشتن تمرین و سؤالات بحث و بررسی و... برخوردار نیست و نتوانسته است، اهداف آموزشی انتشارات سمت و جامعة دانشگاهی را محقّق سازد. لذا در صورت تجدید چاپ، نیاز به اصلاحات اساسی و کلّی دارد.
https://jccl.razi.ac.ir/article_370_77cc22d18b96438769a5820d6241807f.pdf
2016-05-21
1
13
واژگان کلیدی: الأدب المقارن (دراسات نظریّة وتطبیقیّة)
ادبیّات تطبیقی
نقد کتاب
خلیل پروینی
محمود
حیدری
mahmoudhaidari@yahoo.com
1
دانشیار گروه زبان و ادبیّات عربی، دانشگاه یاسوج، محل خدمت فعلی دانشگاه شیراز
AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
نقد و بررسی کتاب تاریخ ادبیّات عصر عبّاسی در پرتو فرهنگ و تمدّن ایرانیان باستان اثر وحید سبزیانپور
چکیده
چیرگی و سرآمدی ایرانیان بر بخش بزرگی از جهان باستان آن روز، استقرار و آرامشی پدید آورد که در سایة آن، مردمان توانستند به فرهنگسازی و گسترش روابط انسانی در میان خویش بپردازند. در عصر ساسانیان، در نتیجة نفوذ سیاسی و دینی گستردة ایران؛ به ویژه در دو منطقة حیره و یمن، اعراب به تدریج تأثیرات کلانی را از تمدّن ایرانی به دست آوردند. به دنبال گسترش اسلام و فتح ایران توسّط اعراب مسلمان، آداب و فرهنگ ایرانی به همراه جلوههای بارز تمدّن ملّت ایران از راههای گوناگون و در زمینههای متنوّع بر فرهنگ و زبان عربی تأثیر گذارد و موجبات پیشرفت و تعالی اعراب را در گسترة حکومت و سیاست، فرهنگ و ادب و علوم و فنون فراهم آورد. این نوشتار، بر آن است تا کتاب تاریخ ادبیّات عصر عبّاسی در پرتو فرهنگ و تمدّن ایرانیان باستان، اثر وحید سبزیانپور را از دو منظر شکلی و محتوایی مورد نقد قرار دهد. بررسی کتاب نشان میدهد که مؤلّف کوشش نموده تا با تکیه بر منابع اصلی و تحقیقات جدید به بررسی و تحلیل موضوع بپردازد. با این حال، از آنجا که ماهیّت نقد، بررسی، تحلیل و ارزیابی علمی نقاط قوّت و ضعف یک اثر در ابعاد شکلی، محتوایی و روششناسی آن با توجّه به معیارهای علمی نقد است، در این پژوهش نیز تلاش گردیده تا با توجّه به تعریف فوق به نقد اثر مذکور پرداخته شود.
https://jccl.razi.ac.ir/article_371_878a3ee4a4eac24180d8cb89cbb72e18.pdf
2016-05-21
15
32
واژگان کلیدی: ایران
اعراب
ادبیّات
عبّاسیان
تمدّن
سجاد
دادفر
sdadfar@razi.ac.ir
1
استادیار گروه تاریخ، دانشگاه رازی کرمانشاه
AUTHOR
روح اله
بهرامی
dr.bahrami2009@gmail.com
2
دانشیار گروه تاریخ، دانشگاه رازی کرمانشاه
AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
نقد کتاب چالش میان فارسی و عربی اثر آذرتاش آذرنوش
چکیده
در این نوشتار، کوشیدهایم تا کتاب چالش میان فارسی و عربی (سدههای نخست) نوشتة آذرتاش آذرنوش را مورد نقد و ارزیابی قرار دهیم؛ نظریّة چالش میان فارسی و عربی، ادّعایی است که اوّل بار از جانب برخی از خاورشناسان همچون ریشتر - برونبورگ، باسورث و کلود ژیلیو ابراز شده است و البتّه هستند کسانی همچون جولی اسکات و میثمی که با آن مخالفند. در این میان، نویسندة کتاب، بنا به تصریح خود این معنا را از کلود ژیلیو وام گرفته است. ژیلیو این مطلب را به عنوان یک حدس، به هنگام مطالعة کتاب الاقتباس من القرآن ثعالبی طرح کرده با تذکار این نکته که ثعالبی خود از این چالش اسمی نبرده است. نویسنده بر مبنای قبول بیدلیل این حدس، کوشیده است تا با استمداد از مدارکی که ژیلیو نمیشناخته، درستی آن را تأیید کند. ما در این نوشتار، تنها بر مبنای اعترافات نویسنده، نشان دادهایم که ادّعای چالش، درست به نظر نمیرسد و مستندات مؤلّف به جای چالش، بیشتر بر تفاهم میان فارسی و عربی دلالت دارد. این پژوهش بر اساس چاپ دوّم کتاب است که در سال 1387 صورت گرفته و تمامی صفحات ارجاعی نیز متعلّق به همین چاپ است.
https://jccl.razi.ac.ir/article_372_7f7b4135cd4d5b3cfc11fd5a93fa2031.pdf
2016-05-21
33
65
واژگان کلیدی: آذرتاش آذرنوش
چالش میان فارسی و عربی
نقد کتاب
خاورشناسان
ادبیّات تطبیقی
مهدی
دشتی
1
دانشیار گروه زبان و ادبیّات فارسی، دانشگاه علامه طباطبایی تهران
AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
نقدی بر کتاب الأدب المقارن (دراسات نظریّة وتطبیقیّة) تألیف خلیل پروینی
چکیده
ادبیّات تطبیقی در سالهای اخیر، بسیار مورد توجّه محافل علمی و دانشگاهی ایران بوده است. این رویکرد، به ویژه در پژوهشهای حوزة فارسی - عربی از اهتمام بیشتری برخوردار است؛ نشر مجلّهها، برگزاری همایشها و نگارش کتابهای گوناگون که در این زمینه حاصل شده است، مؤیّد این نکته است. البتّه، همة این تلاشها نیازمند نقد و بررسی است تا علاوه بر کمیّتگرایی به کیفیّت دستاوردها نیز توجّه شود. نوشتة حاضر، با هدف بررسی کتاب الأدب المقارن دراسة نظریّة وتطبیقیّة اثر خلیل پروینی بر آن است تا ضمن معرّفی اثر، به مواضع قوّت و ضعف آن اشاره نماید. به همین سبب، نگارنده، کتاب را از دو منظر شکلی و محتوایی مورد بررسی قرار داده است. نتایج حاصل از این بررسی نشان میدهد، کتاب حاضر از لحاظ شکلی در سطح مطلوبی قرار گرفته است و از لحاظ فنّی و محتوایی، ضمن برخورداری از امتیازات لازم، در برخی موارد، به ویژه در بخش تطبیق، نیازمند بازنگری در چاپهای بعدی است.
https://jccl.razi.ac.ir/article_373_a565060b125f8521a555dd2dbc740232.pdf
2016-05-21
67
84
واژگان کلیدی: الأدب المقارن (ادبیّات تطبیقی)
نقد
ادبیّات عربی
پژوهشهای ادبی
خلیل پروینی
فرهاد
رجبی
farhadrajabi133@yahoo.com
1
دانشیار گروه زبان و ادبیّات عربی، دانشگاه گیلان
AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
معرّفی و نقد دیدگاههای محمّد السّعید جمالالدّین در پرتو کتاب ادبیّات تطبیقی
چکیده
محمّد السّعید جمالالدّین از پیشگامان و مؤلّفان برجستة ادبیّات تطبیقی مصر در حوزة نظریّة ادبیّات تطبیقی اسلامی است. در حقیقت، یافتههای پژوهش، بیانگر این است که مشخّصة اصلی اندیشههای تطبیقی وی، تأثیرپذیری از مکتب فرانسوی ادبیّات تطبیقی، نقد فرهنگی ادبیّات تطبیقی و تأکید بر نظریّة ادبیّات تطبیقی اسلامی است؛ در حقیقت رویکرد اساسی وی، در ادبیّات تطبیقی، تأکید بر مسألة تأثیر و تأثّر در پرتو پیوندهای تاریخی است. افزون بر این، ایشان به مانند طه ندا، با شیوهای علمی به بررسی ادبیّات تطبیقی اسلامی میپردازد و در پی آن است تا تعاملات فرهنگی و تأثیر و تأثّری را که ادبیّات ملل اسلامی در گذر تاریخ بر هم گذاشتهاند، بررسی کند. وی در تبیین ضرورت این نظریّه (نظریّة ادبیّات تطبیقی اسلامی) به نقد تلاشهای امپریالیسم و ناسیونالیسم فرهنگ غربی در جهت از خود بیگانگی فرهنگ ملّتهای اسلامی نیز میپردازد. این پژوهشِ توصیفی – تحلیلی، ضمن معرّفی محمّد السّعید جمالالدّین، به تحلیل جایگاه و دیدگاههای وی در باب ادبیّات تطبیقی، به ویژه موضوع نظریّة ادبیّات تطبیقی اسلامی، میپردازد.
.
https://jccl.razi.ac.ir/article_374_e7aaf5d384787bcd7bdc4c4ec5df0b94.pdf
2016-05-21
85
114
واژگان کلیدی: محمّد السّعید جمالالدّین
ادبیّات تطبیقی عربی
نظریّهپردازی
نظریّة ادبیّات تطبیقی اسلامی
نقد فرهنگی
تورج
زینی وند
zeinivandtoraj@yahoo.com
1
دانشیار گروه زبان و ادبیّات عربی، دانشگاه رازی کرمانشاه
LEAD_AUTHOR
نسرین
پروش ور
2
کارشناسارشد ادبیّات تطبیقی، دانشگاه رازی کرمانشاه
AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
پژوهشی در کنایههای مشترک در ادب عربی و فارسی (نقد و مطالعة موردپژوهانه: امثال مولّد در مجمع الأمثال میدانی)
چکیده
احمد بن محمّد میدانی (518 هـ) در کتاب مجمع الأمثال 1000 مثل را به عنوان «المولّدون» معرّفی کرده است که در تعریف آنها گفتهاند: «امثالی که هویّت عربی ندارند، در ادب عربی بیسابقهاند و از فرهنگهای دیگر به زبان عربی سرایت کردهاند» از آنجا که به اعتقاد محقّقان، فرهنگ و ادب ایرانی بیشترین تأثیر را در ادب عربی داشته است، وجود کنایههای مشترک در امثال مولّد و ادب فارسی میتواند از کلیدهای بازگشایی راز هویّت این امثال باشد. نتیجة این پژوهش، نشان میدهد که پارهای از کنایههای موجود در امثال مولّد، شباهت زیادی به کنایههای ادب فارسی دارد و از آن جهت که کنایههای هر فرهنگ، متعلّق بدان فرهنگ است، این شباهت، نشاندهندة هویّت فارسی و ایرانی این امثال است.
https://jccl.razi.ac.ir/article_375_ce04f43f3739fae686416a9f8d8b8559.pdf
2016-05-21
115
136
واژگان کلیدی: کنایه
مجمع الأمثال میدانی
امثال مولّد
ادب عربی و فارسی
نقد کتاب
ادبیّات تطبیقی
وحید
سبزیان پور
wsabzianpoor@yahoo.com
1
استاد گروه زبان و ادبیّات عربی، دانشگاه رازی کرمانشاه
LEAD_AUTHOR
هدیه
جهانی
hediehjahani@yahoo.com
2
دانشجوی دکتری زبان و ادبیّات عربی، دانشگاه رازی کرمانشاه
AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
بررسی و ارزیابی کتاب مرایا للالتقاء والارتقاء بین الأدبین العربی والفارسی اثر حسین جمعه
چکیده
هدف مقالة حاضر، بررسی شکلی و محتوایی کتاب مرایا للالتقاء والارتقاء بین الأدبین العربی والفارسی به قلم حسین جمعه است. پیش از ورود به موضوع، شرححال مختصری از نویسندة کتاب بیان شده و مشخّصات و مسألة پژوهش، ذکر گردیده است. سپس نقد مؤلّفههای شکلی و دیداری اثر، همچون میزان رعایت قواعد عمومی ویرایش و نگارش، کیفیت حروفنگاری، صفحهآرایی و جامعیت صوری کتاب، مورد توجّه قرار گرفته است. عناصر محتوایی، همچون انطباق عنوان با مطالب کتاب، اعتبار علمی منابع، دقّت پژوهشگر در ارجاعات، بهرهگیری از ابزارهای علمی لازم برای تفهیم و تبیین موضوع، کیفیت و میزان کاربرد اصطلاحات تخصّصی و... در متن مقاله، بیان شده است. همچنین نظم منطقی و انسجام دادهها در کلّ کتاب یا در هر فصل، نوآوری و روزآمدی اطّلاعات، رعایت اصول منبعدهی علمی، شخصیّت و بیطرفی علمی پژوهشگر، میزان همخوانی دادههای علمی با مبانی و پیشفرضهای مورد قبول، رویکرد اثر نسبت به فرهنگ و ارزشهای دینی و... بررسی گردیده است؛ به عبارت دیگر، در این پژوهش توصیقی - تحلیلی، امتیازات و کاستیهای هر یک از عناصر درونساختاری و برونساختاری در کتاب مذکور، اشاره و در حدّ توان ارزیابی گردیده است.
https://jccl.razi.ac.ir/article_376_3e1af6394f411186ed1788f2513593f4.pdf
2016-05-21
137
154
واژگان کلیدی: مرایا للالتقاء والارتقاء بین الأدبین العربی والفارسی
حسین جمعه
نقد و ارزیابی
ادبیّات تطبیقی
محمدرضا
عزیزی
mohammadrazizi@birjand.ac.ir
1
استادیار گروه زبان و ادبیّات فارسی، دانشگاه بیرجند
AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
نقد و بررسی کتاب مدارس الأدب المقارن اثر سعید علّوش
چکیده
نگارش کتاب در موضوع ادبیّات تطبیقی از سال 1948 در ادبیّات عربی آغاز شد. بررسی جریانشناسانة این آثار نشان میدهد که این نگارشها فراز و نشیبهایی را تجربه کرده است. کتاب مدارس الأدب المقارن، دراسة منهجیة نوشتة سعید علّوش از کتابهای تأثیرگذار در تاریخ نگارشهای ادبیّات تطبیقی است. نویسنده پس از نگارش کتاب مکوّنات الأدب المقارن فی العالم العربی (1986) به دلیل اهمّیّت مطالب گفته شده در آن کتاب، مطالب آن را در کتاب دوّم خود قرار داد و در سال 1987 به چاپ رساند. این نوشتار با هدف تبیین مؤلّفههای جامعیّت صوری و ابعاد محتوایی و با تکیه بر روش تحلیل محتوای کیفی به نقد و تحلیل کتاب پرداخته است. یافتههای پژوهش نشان میدهد که این اثر، در زمان خود، کتاب تأثیرگذار و موفّقی بوده و افق تازهای به روی ادبیّات تطبیقی گشود. کتاب، پژوهشگران ادبیّات تطبیقی را با مبانی و چهارچوبهای نظری هر مکتب آشنا کرد و زمینة پژوهش جدید در ادبیّات تطبیقی را فراهم آورد. روش علّوش در این کتاب، تحلیلی - نقدی است و در پژوهش خود، پیرو مکتبی خاص نیست؛ امّا دو اشکال در کتاب بسیار روشن و واضح است: اوّل اینکه تمام کتاب، تکرار مطالب کتاب دیگر نویسنده است که یک سال پیش از این به چاپ رسیده است و دیگر اینکه، نویسنده بیشتر به بررسی نظریّة صاحبنظران هر مکتب میپردازد و به روش و چگونگی پژوهش هر مکتب و مؤلّفههای آن در پژوهش تطبیقی اشاره نکرده است.
https://jccl.razi.ac.ir/article_377_228fe611a7cdb89236ffae2c2b152c8c.pdf
2016-05-21
155
171
واژگان کلیدی: نقد کتاب
ادبیّات تطبیقی
مکتبهای ادبیّات تطبیقی
سعید علّوش
حسین
کیانی
hossink@yahoo.com
1
دانشیار گروه زبان و ادبیّات عربی، دانشگاه شیراز
AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
پاره ها و نکته ها
تعبیر «پاره ها و نکته ها» را از مجلّه «گزارش میراث» به عاریت گرفته ایم. 2. این بخش، ارزش علمی - پژوهشی ندارد. 3. رعایت اصول فنّی و اخلاقی نقد، ضروری است.
https://jccl.razi.ac.ir/article_666_c9f080cb7cd05eb47a7f320d358c5d53.pdf
2016-05-21
175
186