ORIGINAL_ARTICLE
علمسنجی، خوشهبندی و نقشة دانش تولیدات علمی ادبیّات تطبیقی در ایران
ادبیّات تطبیقی از یک سو، مطالعة ادبیّات در محدودة کشوری خاص و از سویی دیگر، مطالعة ارتباطات بین ادبیّات و سایر حوزههای دانش بشری است. این حوزه در ایران، مانند هر کشور دیگری مورد توجّه پژوهشگران آن قرار گرفته است و روز به روز به حجم بروندادهای آن افزوده میشود. با عنایت به اینکه لازمة مدیریت هدفمند علم و دانش، حصول شناخت و ارزیابی مستدل از وضعیت کنونی یک حوزۀ علمی است، این پژوهش با هدف ارزیابی و علمسنجی، خوشهبندی و ترسیم نقشة دانش ادبیّات تطبیقی در ایران، بر اساس تولیدات علمی آن انجام گرفته است. جامعة مورد مطالعه، تمام مدارک این حوزه در تمام قالبهای اطّلاعاتی است و روش پژوهش، بر اساس تحلیل همواژگانی متون میباشد. یافتههای به دست آمده شامل: ارزیابی کلّی از انتشارات، نرخ رشد مدارک، همکاری و همنویسندگی، روابط میانرشتهای، تعیین مجلاّت هسته، مفاهیم داغ و پر استفاده، خوشهبندی مفاهیم و ترسیم نقشة دانش است. نتایج این پژوهش حاکی از آن است که روند انتشارات این حوزه در هفت سال اخیر رو به ازدیاد است و نرخ رشد آن معادل 34/15% محاسبه گردید. در این میان، رشد مقالهها بیش از سایر مدارک است. در این پژوهش مشخّص گردید، بیش از 65% مقالهها در ده مجلّه منتشر میشود. همچنین در این پژوهش مشخّص شد، همکاری و همنویسندگی در سطح ضعیفی است. بر اساس خوشهبندی مفاهیم، مشخّص شد که مدارک این حوزه در ایران، در 19 خوشة اطّلاعاتی دستهبندی میشوند و بیشتر مفاهیم در محور مقایسة ادبیّات فارسی و عربی بوده است. ترسیم نقشة این حوزه نیز نشان داد، روابط پیچیدهای بین مدارک و متون این حوزه در ایران در جریان است.
https://jccl.razi.ac.ir/article_102_8190b057769bf765d68455ee34f43c1a.pdf
2013-10-23
1
28
واژگان کلیدی: ادبیّات تطبیقی
علمسنجیِ ادبیّات تطبیقی
خوشهبندیِ ادبیّات تطبیقی
نقشة علمیِ ادبیّات تطبیقی
کتابنامه
1
الف: کتابها
2
1. خورسندی طاسکوه، علی (۱۳۸۷)؛ گفتمان میانرشتهای دانش: مبانی نظری، گونهشناسی و خطمشیهایی برای عمل در آموزش عالی، تهران: پژوهشکدة مطالعات فرهنگی و اجتماعی.
3
2. عصاره، فریده؛ غلامرضا حیدری؛ فیروزه زارع فراشبندی و محسن حاجی زینالعابدینی (1388)؛ از کتابسنجی تا وبسنجی: تحلیلی بر مبانی، دیدگاهها، قواعد و شاخصها، تهران: کتابدار.
4
3. غنیمی هلال، محمّد (1373)؛ ادبیّات تطبیقی، ترجمه و تعلیق مرتضی آیتاللهزاده شیرازی، تهران: امیرکبیر.
5
4. مجیدفر، فروزان؛ فرشید مجیدفر و محمّد تفضّلی شادپور (1386)؛ رهیافت کاربردی تکنیکهای پردازش زبان طبیعی و خوشهبندی اطّلاعات در دادهکاوی پایگاه دادة مدلاین به منظور آنالیز طولی مقالات زیست پزشکی، مجموعه مقالات اوّلین کنفرانس دادهکاوی. تهران: دانشگاه امیرکبیر.
6
5. محمّدی، احسان (1387)؛ ترسیم نقشة علمی فنّاوری و علم نانو در ایران، پایاننامة کارشناسیارشد، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات تهران.
7
6. ندا، طه (1383)؛ ادبیّات تطبیقی، ترجمة هادی نظریمنظّم، تهران: نشر نی.
8
ب: مجلّهها
9
7. انوشیروانی، علیرضا (1389)؛ «آسیبشناسی ادبیّات تطبیقی در ایران»، ویژهنامةنامة فرهنگستان، دورة 1 شمارة 2، صص 32-55.
10
8. -------------- (1390)؛ «ضرورت چارچوب نظری و روش تحقیق در پژوهشهای ادبیّات تطبیقی»، فصلنامة نقد ادبی، سال 2، شمارة 14، صص 219-222.
11
9. ابویی اردکانی، محمّد؛ حسن جعفری عابدی و فتّاح آقازاده (1388)؛ «کاربرد روشهای خوشهبندی در ترسیم نقشههای علم: مورد کاوی نقشۀ علم مدیریت شهری»، فصلنامة علوم و فناوری اطّلاعات، دورة 25، شمارة 3، صص 347-371.
12
10. بزرگ چمنی، ویدا (1390)؛ «کتابشناسی پایان نامههای ادبیّات تطبیقی در ایران»، فصلنامة ادبیّات تطبیقی، دورة 2، شمارة 1، صص 146-176.
13
11. ------------- (1391)؛ «کتابشناسی کتابهای ادبیّات تطبیقی در ایران»، فصلنامة ادبیّات تطبیقی، دورة 3، شمارة 1، صص 101-124.
14
12. توکّلیزاده راوری، محمّد و مریم نجابتیان (1389)؛ «خوشهبندی مبتنی بر مدرک اصطلاح: همجواری موضوعات روانشناسی ازدواج در ادبیّات زیستپزشکی در دورههای زمانی 1999-1990 و 2008-2000»، فصلنامة مدیریت اطّلاعات سلامت، سال 7، شمارة 2، صص 172-186.
15
13. رضویپور، فضلالله و لیلا نعمتی احمدآباد (1392)؛ «بررسی ادبیّات تطبیقی و مطالعات میانرشتهای»، نشریة ادبیّات تطبیقی، سال 4، شمارة 8، صص 119-136.
16
14. سالمی، نجمه و کیوان کوشا (1392)؛ «مقایسة تحلیل هماستنادی و تحلیل همواژگانی در ترسیم نقشة کتابشناختی (مطالعة موردی: دانشگاه تهران)»، پژوهشنامة پردازش و مدیریت اطّلاعات، 29 دورة 29، شمارة 1، صص 253-266.
17
15. سنگوپتا، ای. ان (1372)؛ «مروری بر کتابسنجی، اطّلاعسنجی، علمسنجی و کتابخانه سنجی»، ترجمة مهردخت وزیرپور کشمیری، مجلة اطّلاعرسانی، 10 دورة 10، شمارة 2 و 3، صص 38-58.
18
16. میرزایی، فرامرز و علی سلیمی (1389)؛ «تحلیل محتوایی مقالههای ادبیّات تطبیقی فارسی- عربی»، مجلة علمی - پژوهشی کاوشنامه دانشگاه یزد، پنجمین گردهمایی سالانة انجمن زبان و ادب فارسی ایران (دانشگاه یزد).
19
17. ناصری جزه، محمود؛ حبیبالله طباطبائیان و مهدی فاتحزاده (1391)؛ «ترسیم نقشه دانش مدیریت فناوری در ایران، به هدف کمک به سیاستگذاری دانش در این حوزه»، فصلنامة سیاست علم و فناوری، سال 5، شمارة 1، صص 45-72.
20
18. نوروزیچاکلی، عبدالرّضا (1391)؛ «نقش و جایگاه مطالعات علمسنجی در توسعه»، پژوهشنامة پردازش و مدیریت اطّلاعات، دوره 27، شمارة 3، صص 723-736.
21
References
22
19. Callon, M., J. P. Courtial, and F. Laville. (1991). Co-word analysis as a tool for describing the network of interactions between basic and technological research: The case of polymer chemistry. Scientometrics 22(1): 155-205.
23
20. Chen, C., I. Song, X.Yuan, and J. Zhang. 2008. The thematic and citation landscape of data and knowledge engineering (1985-2007). Data & knowledge engineering 67(2): 234-259.
24
21. Cobo, M. J.; Lopez-Herrera, A. G.; Herrera-Viedma, E.; (2011). An approach for detecting, quantifying, and visualizing the evolution of a research field: A practical application to the Fuzzy Sets Theory field. Journal of Informetrics 5(1)1: 146-166.
25
22. Gautam, Pitambar; Yanagiya, Ryuichi (2012). Reflection of cross-disciplinary research at Creative Research Institution (Hokkaido University) in the Web of Science database: appraisal and visualization using bibliometry. Scientometrics (1): 101 - 111
26
23. HjØrland, B.; Albrechtsen, H. (1995). Toward a new horizon in information science: domain analysis. Journal of the American Society for Information Science, 46:6, 400-425.
27
24. Leiva, F.M., J.S. Fernandez, F.J.L. Cabanillas, and A.G.L. Herrera. 2012. Applying an automatic approach for showing up the hidden themes in financial marketing research (1961-2010). Expert Systems with Application 39 (12): 11055-11065.
28
25. Leydesdorff L. 2010. Eugene Garfield and algorithmic historiography: co-word, co-authors, and journal Nams. Annals of Library and Information Studies 57 (3): 248-260.
29
26. Liu, Gao-Yong; Hu, Ji-Ming; Wang, Hui-Ling.A co-word analysis of digital library field in China. Scientometrics (1): 203 - 217
30
27. Van Eck, N.J., & Waltman, L. 2010. Software survey: vosviewer, a computer program for biblometric mapping. Scientometrics 84(2): 523-538
31
28. Whittaker, J. 1989. Creativity and conformity in science: Titles, keywords and co-word analysis. Social Studies of Science 19: 473-496.
32
29. Zong, Qian-Jin; Shen, Hong-Zhou; Yuan, Qin-Jian; Hu, Xiao-Wei; Hou, Zhi-Ping; Deng, Shun-Guo(2013). Doctoral dissertations of Library and Information Science in China: A co-word analysis, Scientometrics 94 (2): 781 – 799
33
ج: منابع مجازی
34
30. Neville, Jennifer; Adler, Micah; Jensen, David (2003). Clustering relational data using attribute and link information. Retrieved July. 1 2014, from: http://kdl.cs.umass.edu//papers/neville-et-al-textlink2003.pdf
35
31. Anthony, Adam; DesJardins, Marie (2007). Data clustering with a relational push- pull model. Retrieved july. 1 2014, from: http://maple.cs.umbc.edu/papers/anthonyaClusteringRPPM
36
ORIGINAL_ARTICLE
نماد «طبیب» در شعر فارسی سدة هشتم و شاعران دورة عبّاسی (تأمّلی در نگرش متفاوت شاعران فارسی و عربی)
شعر فارسی سدة هشتم هجری، سرشار از نمادها و رموز عرفانی است که حاصل نوآوری و استعداد شاعران این دوره، تحت تأثیر مضامین عرفان ابن عربی است. از جملة این نمادها، نماد «طبیب» است که مضامین مشابه و همسانی از آن در مقایسه با شعر فارسی، در ادبیات دورة عبّاسی نیز نمود دارد. این مقاله به بررسی تطبیقی نماد «طبیب» بر اساس مکتب آمریکایی ادبیات تطبیقی، در شعر شاعران دو دوره میپردازد.
طبیب غالباً در شعر شاعران دورة عبّاسی، نماد طبیب معروف است؛ هرچند برخی شاعران آن را برای وصف ممدوح و ستایشِ توانایی، درمانگری و چارهاندیشی او یا وصف معشوق به کار بردهاند. شاعران زبان فارسی نماد طبیب را از معنای مادّی و زمینی به معنای رمزی و عرفانی سوق دادهاند؛ امّا در شعر شاعران دورة عبّاسی نمادّ مادّی دارد. از سویی دیگر، بافت معنوی تصویرهای نمادین شاعران عبّاسی از طبیب، تکمعنایی است؛ در صورتی که تصویر نمادین شاعران فارسی، سه بافت لغوی معمول، سنّت ادبی و عارفانه دارد. در حقیقت، تصاویر نمادین شاعران فارسی، برخلاف شاعران دورة عبّاسی که تکمعنایی است، میان حقیقت و مجاز شناور است.
https://jccl.razi.ac.ir/article_103_f39c95b7e22b0e74199f8ef65a392443.pdf
2013-10-23
29
52
واژگان کلیدی: طبیب
نماد
ادبیات تطبیقی
شعر فارسی سدة هشتم
شعر عربی دورة عبّاسی
کتابنامه
1
الف: کتابها
2
· قرآن کریم
3
1. ابن الرّومی (2000)؛ الدّیوان، الطّبعة الأولی، تحقیق: عمر فاروق الطّباع، بیروت: شرکة دارالأرقم بن الأرقم.
4
2. أبوعلی سینا (بیتا)؛ القانون فی الطّب، الطّبعة الأولی، بیروت: مؤسسة الأعلمی للمطبوعات.
5
3. أبونواس، حسن بن هانی (1998)؛ الدّیوان، الطّبعة الأولی، شرح عمر فاروق الطباع، بیروت: شرکة دارالأرقم بن أبی الأرقم.
6
4. اوحدی اصفهانی معروف به مراغی، رکنالدّین (1375)؛ دیوان، به کوشش سعید نفیسی، چاپ دوّم، تهران: سپهر.
7
5. پورنامداریان، تقی (1368)؛ رمز و داستانهای رمزی در ادب فارسی، چاپ سوّم، تهران: علمی و فرهنگی.
8
6. ثروتیان، بهروز (1387)؛ شرح غزلیات حافظ، تهران: نگاه.
9
7. الثّعالبی النّیسابوری، أبومنصور (1425)؛ یتیمة الدّهر فی محاسن أهل العصر، الشرّح والتّحقیق مفید محمّد قمیحة، بیروت: دار الکتب العلمیّة.
10
8. حافظ شیرازی، خواجه شمسالدّین محمّد (1371)؛ دیوان، به تصحیح علامه قزوینی و دکتر قاسم غنی با مجموعه تعلیقات علاّمه محمّد قزوینی، به کوشش عبدالکریم جربزهدار، چاپ چهارم، تهران: اساطیر.
11
9. خرّمشاهی، بهاءالدّین (1376)؛ شرح عرفانی غزلهای حافظ، چاپ دوّم، تهران: قطره.
12
10. خواجوی کرمانی، کمالالدّین أبوالعطا (1374)؛ دیوان، تهران: پاژنگ.
13
11. الدّیلمی، مهیار (1925)، الدّیوان، الطّبعة الأولی، القاهرة: مطبعة دارالکتب المصریة.
14
12. زاکانی، عبید (1384)؛ کلّیات عبید زاکانی، تصحیح پرویز اتابکی، چاپ چهارم، تهران: زوّار.
15
13. ساوجی، سلمان (1374)؛دیوان، با مقدّمه و تصحیح استاد ابوالقاسم حالت، به کوشش احمد اسکندری، چاپ اوّل، تهران: سلسله نشریات ما.
16
14. الشریف الرضیّ (بیتا)؛ الدّیوان، بیروت: دار صادر.
17
15. شمیسا، سیروس (1388)؛یادداشتهای حافظ، تهران: علم.
18
16. ---------- (1383)؛سبکشناسی شعر، تهران: میترا.
19
17. شوالیه، ژان، گربران، آلن (1378)؛ فرهنگ نمادها، تهران: جیحون.
20
18. طاهباز، سیروس (1380)؛ زندگی و شعر نیما یوشیج (کماندار بزرگ کوهساران)، چاپ اوّل، تهران: نشر ثالث.
21
19. الطّباطبایی، محمّدحسین (بیتا)؛ المیزان فی تفسیر القرآن، بیروت: مؤسّسة الأعلمی.
22
20. فرغانی، سیفالدّین محمّد (1364)؛ دیوان، تصحیح و مقدّمة ذبیحالله صفا، چاپ چهارم، تهران: فردوسی.
23
21. المتنبّی، ابوالطیّب (1997)؛ الدّیوان، شرح أبوالبقاء العکبری، الطّبعة الأولی، بیروت: شرکة دارالأرقم بن الأرقم.
24
22. المعرّی، أبوالعلاء (2000)؛ اللزومیات، تحقیق عمر الطّباع، بیروت: شرکة دارالأرقم بن أبی الأرقم.
25
23. مولوی، جلالالدّین محمد رومی بلخی (بیتا)، کلّیات مثنوی معنوی، چاپ دوّم، تهران: دانشگاه تهران.
26
24. میرصادقی (ذوالقدر)، میمنت (1373)؛ واژه نامة هنر شاعری (فرهنگ تفصیلی اصطلاحات فنّ شعر و سبکها و مکتبهای آن)، چاپ اوّل، تهران: کتاب مهناز.
27
25. ولی کرمانی، شاه نعمتالله (1381)؛ دیوان، به کوشش بهمن خلیفه بناروانی، چاپ چهارم، تهران: طلایه.
28
ب: مجلّهها
29
26. سلیمی، علی (1390)؛«بررسی تطبیقی نماد شیر در شعر نیما یوشیج و خلیل مطران» (تأمّلی در نگاه متفاوت دو شاعر)، فصلنامة نقد و ادبیات تطبیقی، دانشگاه رازی کرمانشاه، سال اوّل، شمارة 2، صص 174-159.
30
27. یلمهها، احمد رضا (1385)؛ «حافظ و یک غزل ناب پزشکی»، فصلنامة ادبیات فارسی (علمی ترویجی)، دانشگاه آزاد اسلامی واحد خوی، سال سوّم، شمارة 7، صص 12-1.
31
References
32
28. Cuddon, J. A. A (1979), Dictionary of Literary Terms, New York: Penguin Book.
33
ORIGINAL_ARTICLE
بررسی تطبیقی سیمای امام مهدی (عج) در شعر معاصر فارسی و عربی (مطالعة موردپژوهانه: اشعار سیّد رضا موسوی هندی، شیخ محسن ابوالحب، سلمان هراتی و قیصر امینپور)
اندیشة انتظار و بیان سیمای امام مهدی (عج) در شعر شاعران متعهّد به اهلبیت (ع) از دیرباز تاکنون؛ بویژه در شعر دورة معاصر، بوفور دیده میشود. شاعران معاصر، باب جدیدی را در زمینة شعر و ادب، به نام ادبیّات مهدوی گشودند و از دریچة شعر، امام مهدی (عج) را به عنوان منجی آخرالزّمان به تشنگان حقیقت معرّفی کردند. سیّد رضا موسوی هندی، شیخ محسن ابوالحب، سلمان هراتی و قیصر امینپور، از شاعران معاصر مطرح در ادبیّات متعهّد هستند. در مقالة حاضر، به روش توصیفی- تحلیلی و با استناد به شواهدی از اشعار این شاعران، به بررسی تطبیقی سیمای امام مهدی (عج) در شعر معاصر فارسی و عربی پرداخته شده است. مباحثی همچون ولادت امام عصر (عج)، غیبت، انتظار، بشارت به ظهور منجی آخرالزّمان و توصیف ویژگیهای مدینة فاضلة مهدوی، از جمله مضامین مشترک در شعر شاعران مورد بحث است؛ امّا موضوعاتی همچون القاب، رجعت و نیز پاسخ به انحرافات در زمینة موضوعات مربوط به مهدویت، در شعر برخی از آنان همچون سیّد رضا موسوی هندی ملاحظه میگردد. شاعران معاصر فارسیزبان، با بیانی ادبی و با استفاده از تعابیر استعاری، کنایه و تشبیه به وصف و مدح سیمای امام مهدی (عج) پرداختهاند؛ در حالی که شاعران عرب بیشتر به صورت مستقیم به وصف سیمای امام مهدی (عج) پرداختهاند. افزون بر این، شاعران با اقتباس هنری و ادبی از تفاسیر آیات و روایات متواتر، به وصف امام مهدی (عج) پرداخته و به شعر خویش صفت جاودانگی و تأثیرگذاری بر مخاطب بخشیدهاند.
https://jccl.razi.ac.ir/article_104_0e890e2fabf12a4837cfb5486d48db44.pdf
2013-10-23
53
87
واژگان کلیدی: امام مهدی (عج)
ادبیّات تطبیقی
شعر معاصر فارسی
شعر معاصر عربی
سیّد رضا موسوی هندی
شیخ محسن ابوالحب
سلمان هراتی
قیصر امینپور
کتابنامه
1
الف: کتابها
2
قرآن کریم (1380)؛ترجمة مهدی الهىقمشهاى، چاپ دوّم، قم: فاطمة الزهراء.
3
1. ابن ابی زینب، محمّد بن ابراهیم (بیتا)؛ الغیبة للنّعمانی، ترجمه: احمد فهرى زنجانى، تهران: دار الکتب الإسلامیة.
4
2. ابن بابویه، محمّد بن علی (بیتا)؛ کمالالدّین وتمام النّعمة، ترجمه: محمّد باقر کمرهای، تهران: اسلامیه.
5
3. ------------- (بیتا)؛ الخصال شیخ صدوق، ترجمه محمّد باقر کمرهای، تهران: کتابچی.
6
4. ابوالحب، محسن (بیتا)؛ دیوان شیخ محسن أبوالحب، تحقیق سلمان هادی آل طعمه، نجف: بینا.
7
5. -------- (1385)؛ دیوان شیخ محسن أبوالحب، تحقیق جلیل کریم ابوالحب، نجف: مکتبه الحیدریه.
8
6. امینپور، قیصر (1387)؛مجموعة کامل اشعار قیصر امینپور، تهران: مروارید.
9
7. ---------- (1390)؛ گزینة اشعار، تهران: مروارید.
10
8. تونهای، مجتبی (1391)؛ موعود نامه(الفبای مهدویت)، قم: مشهور.
11
9. جمعی از نویسندگان حوزه (1378)؛چشم به راه مهدی، قم: دفتر تبلیغات اسلامی.
12
10. حرّ عاملی، محمّد بن حسن (1425)؛ إثبات الهداة بالنّصوص والمعجزات، بیروت: أعلمی.
13
11. سلیمان، کامل (1381)؛روزگار رهایی، ترجمه علیاکبر مهدی پور، تهران: آفاق.
14
12. شهمیری، حسین (1386)؛ رجعت(بازگشت بزرگ در هنگام ظهور)، تهران:دفتر نشر معارف.
15
13. طبرسی، فضل بن حسن، مترجمان (1360)؛ترجمه مجمع البیان فی تفسیر القرآن، تهران: فراهانی.
16
14. طبرى آملى صغیر، محمّد بن جریر بن رستم (1413)؛ دلائل الإمامة، قم: بعثت.
17
15. فتال نیشابورى، محمّد بن حسن، (بیتا)؛ روضة الواعظین، ترجمه محمود مهدوى دامغانى، تهران: نی.
18
16. قزوینی، محمّد کاظم (1391)؛امام مهدی عج (از ولادت تا ظهور)، ترجمة علی کرمی و سیّد محمّد حسینی، قم: الهادی.
19
17 قطبالدّین راوندى، سعید بن هبة الله (بیتا)؛ جلوههاى اعجاز معصومین علیهم السلام، ترجمة غلامحسن محرمى، قم: دفتر انتشارات اسلامى.
20
18. قندوزی، سلیمان بن ابراهیم (1997)؛ ینابیع الموده، بیروت: أعلمی.
21
19. کاظمی، محمّد کاظم (1390)؛ ده شاعر انقلاب، تهران: سورة مهر.
22
19. کلینی، محمّد بن یعقوب (بیتا)؛ اصول کافی، ترجمة سیّد جواد مصطفوی، تهران: فرهنگ اهلبیت علیهم السلام.
23
20. مجلسی، محمّد باقر (1382)؛ مهدی موعود، ترجمة حسن محمّدولی ارومیهای، قم: مسجد جمکران.
24
21. ------------- (بیتا)؛ مهدی موعود(ترجمة ج 51 بحار الأنوار)، ترجمة علی دوانی، تهران: اسلامیه.
25
22. ------------- (بیتا)؛آسمان و جهان (ترجمة کتاب السّماء والعالم بحار الأنوار جلد 54)، ترجمة محمّد باقر کمرهای، تهران: اسلامیه.
26
23. ------------- و همکاران (1382)؛ جزیرة خضراء، افسانه یا واقعیت؟، ترجمة ابوالفضل طریقهدار، قم: دفتر تبلیغات اسلامی.
27
24. مکارم شیرازی، ناصر و همکاران (1374)؛ تفسیر نمونه، تهران:دار الکتب الإسلامیة.
28
25. موسوی، سیّد رضا (1388)؛ دیوان سیّد رضا هندی وأبنائه، گردآورنده: هادی حسین موسوی، قم: مکتبة الحیدریة.
29
26. هراتی، سلمان (1388)؛ از آسمان سبز، تهران: سورة مهر.
30
27. --------- (1387)؛ آب در سماور کهنه(گزیدة اشعار)، تهران: تکا (توسعة کتاب تهران).
31
28. هلالی، سلیم بن قیس (بیتا)؛ اسرار آل محمّد علیهم السلام، ترجمة اسماعیل انصارى زنجانى خوئینى، قم: الهادی.
32
ب: مجلّهها
33
29. نظریمنظّم، هادی (1389)؛ «ادبیّات تطبیقی: تعریف و زمینههای پژوهش»، مجلّة دانشکدة ادبیّات و علوم انسانی دانشگاه شهید باهنر کرمان، سال اوّل، شمارة 2، صص 221-238.
34
ج: منابع مجازی
35
30. نجفی، جواد، دوازدهم آذرماه 1390، «بهشت وحوش» www.wildlifeeden.blogfa.Com.
36
ORIGINAL_ARTICLE
پژوهشی در تأثیر کلیله و دمنه و الأدب الصّغیر والکبیر در ادب عربی (مطالعة موردپژوهانه: امثال مولّد)
امثال مولّد به حکمتهایی گفته میشود که هویّتی نامشخّص دارند و در دورة عبّاسی اوّل از فرهنگهای مختلف از جمله ایران، یونان و هند به زبان و ادبیّات عرب نفوذ کردهاند. حجم عظیم و گستردة ترجمههایی که در عصر عبّاسی شکل گرفت، از عواملی است که موجب انتقال این امثال به فرهنگ عربی شد. یکی از عمدهترین فرهنگهای مؤثّر این دوره، فرهنگ ایرانی بود که توانست از طریق ترجمه در دل اعراب بادیهنشین راه پیدا کند. هدف این پژوهش آن است که با بررسی و جست و جوی امثال مولّد، در میان آثار شاخصترین نویسندة ایرانی (ابن مقفّع) در عصر عبّاسی، از یک سو تأثیر آثار این نویسنده را در ادب عربی بررسی کند و از دیگر سو، با استناد به منابع عربی به سرچشمة ایرانی پارهای از این امثال دست یابد. اشاره به مضامین مشترک این امثال در ادب فارسی نیز علاوه بر گامی در ادب تطبیقی، قرینهای است برای اثبات این فرضیه که بخش عمده حکمتهای ادب فارسی، ایرانی است.
https://jccl.razi.ac.ir/article_105_06d8e8b312fa60bca6a8cc14c3b22653.pdf
2013-10-23
89
114
واژگان کلیدی: امثال مولّد
فرهنگ غیر عربی
ابن مقفّع
الأدب الصّغیر والکبیر
کلیله و دمنه
کتابنامه
1
الف: کتابها
2
1. آذربادمهرسپندان (1382)؛ رهام اشه، تهران: مؤسّسة انتشاراتی تیمورزاده.
3
2. ابن فاتک، ابوالوفاء المبشّر (1980)؛ مختار الحکم والمحاسن الکلم، حقّقه وقدّم له وعلّق علیه عبدالرّحمن بدوی، بیروت: المؤسّسة العربیة.
4
3. ابن قتیبة الدینوری، ابو محمّد عبدالله بن مسلم (بیتا)؛ عیون الأخبار، بیروت: دار الکتب العلمیة.
5
4. ابن جوزی، ابوالفرج (1412)؛ المنتظم فی تاریخ الامم والملوک، محقّق: محمّد عبدالقادر عطاء، بیروت: دارالکتب العلمیة.
6
5. ابن مسکویه، ابو علی احمد بن محمّد (1358)؛ الحکمة الخالدة، حققه وقدّم له: عبدالرّحمن بدوی، تهران: دانشگاه تهران.
7
6. ابن مقفّع، عبدالله (بیتا)؛ الأدب الصّغیر والأدب الکبیر، بیروت: دارالبیروت للطباعة و النشر.
8
7. ---------- (1936)؛ کلیلة ودمنة، قاهره: مطبعة الأمیریة ببولاق.
9
8. ابن منظور الأنصاری الرویفعی، محمّد بن مکرم بن علی (1408)؛ لسان العرب، الطّبعة الأولی، بیروت: دارالاحیاء التراث العربی.
10
9. اردشیر بن بابک (1967)؛ عهد اردشیر، تحقیق: احسان عبّاس، بیروت: دارصادر.
11
10. امینی، امیر قلی (1389)؛ فرهنگ عوام، تهران: مازیار.
12
11. بهمنیاری، احمد (1369)؛ داستاننامة بهمنیاری، چاپ سوّم، به کوشش فریدون بهمنیار، تهران: دانشگاه تهران.
13
12. التوحیدی، ابوحیان (1988)؛ البصائر والذّخائر، تحقیق: وداد القاضی، بیروت: دار صادر.
14
13. ثعالبی، ابو منصور (2003)؛ التّمثیل والمحاضرة، بیروت: دار والمکتیة الهلال.
15
14. ---------- (1981)؛ التّمثیل والمحاضرة، المحقّق: عبدالفتاح محمّد الحلو، بیروت: دارالکتب العربیة
16
15. ---------- (بیتا)؛ الإعجاز والإیجاز، بغداد: مکتبة دارالبیان.
17
16. الجاحظ (1983)؛ الآمل والمأمول، تحقیق: محمّد رضا ششن، دارالکتاب الجدید.
18
17. الجرجانی، قاضی علی بنعبدالعزیز (2006)؛ الوساطة بین المتنبّی وخصومه، تحقیق و شرح: محمّد ابوالفضل ابراهیم، علی محمّد البجاوی، بیروت: المکتبة العصریّة.
19
18. حافظ، شمسالدّین محمّد (1386)؛ دیوان، مشهد: ارسلان.
20
19.خلیل زخریا، الیاس (1996)؛ کلیلة ودمنة، بیروت: دارالاندلس.
21
20. دهخدا، علیاکبر (1361)؛ امثال و حکم، تهران: امیر کبیر.
22
21. ذوالفقاری، حسن (1388)؛ فرهنگ بزرگ ضربالمثلهای فارسی، تهران: معین.
23
22. ----------- (1378)؛ داستانهای امثال، چاپ سوم، تهران: مازیار.
24
23. راغب الاصفهانی، ابوالقاسم الحسین بن محمّد بن المفضل (1420)؛ محاضرات الأدباء ومحاورات الشّعراء والبلغاء، حقّقه وضبط نصوصه وعلق حواشیه عمر الطّباع، لبنان: شرکة دار الارقم للطباعة والنشر.
25
24. زیات، احمد حسن (بیتا)؛ تاریخ الأدب العربی، دمشق: منشورات دارالحکمة.
26
25. زیدان، جرجی (1983) تاریخ آداب اللغة العربیة، بیروت: منشورات دار مکتبة الحیاة.
27
26. سامرایی، ابراهیم (1373)؛ زبانشناسی تطبیقی، ترجمة سید حسن سیّدی، سبزوار: تربیت معلم سبزوار.
28
27. سعدی، مشرف الدین مصلح بن عبدالله (1368)؛ گلستان، به کوشش دکتر خلیل خطیب رهبر، چاپ پنجم، تهران: صفی علیشاه.
29
28. -------------------------- (1387)؛ کلّیات سعدی، به اهتمام بهمن خلیفة بناروانی، تهران: امیر کبیر.
30
29. سنایی غزنوی (1381)؛ طریق التحقیق، ترجمة غلامرضا دهبد، به کوشش بواتاس، تهران: سروش.
31
30. شکورزاده، ابراهیم (1372)؛ ده هزار مثل فارسی و بیست و پنج هزار معادل آنها، چاپ اوّل، مشهد: آستان قدس رضوی.
32
31. ضیف، شوقی (1427)؛ تاریخ الأدب العربی العبّاسی الاوّل، قم: ذوی القربی.
33
32. الطرطوشی، محمّد بن الولید (1990)؛ سراج الملوک، تحقیق جعفر البیاتی، الطّبعة الأولی، ریاض: الریس للکتب والنشر.
34
33. العاکوب، عیسی علی (1989)؛ تاثیر الحکم الفارسیة فی الأدب العربی، الطّبعة الأولی، دمشق: دارطلاس للدراسات و الترجمة و النشر.
35
34. عبود، مارون (1960)؛ أدب العرب، بیروت: دارالثقافة.
36
35. العسکری، ابوهلال (1988)؛ جمهرة الامثال، بیروت: دارالجیل.
37
36. عفیفی، رحیم (1383)؛ اساطیر و فرهنگ ایران، تهران: توس.
38
37. عنصرالمعالی، کیکاووس بناسکندر (1366)؛ قابوس نامه، به کوشش غلامحسین یوسفی، تهران: علمی فرهنگی.
39
38. غنیمی هلال، محمّد (بیتا)؛ الأدب المقارن، القاهرة: دار نهضة مصر للطبع والنشر.
40
39. الفاخوری، حنا (1987)؛ تاریخ الأدب العربی، الطّبعة الثانیة، تهران: توس.
41
40. فردوسی (1386)؛ شاهنامه، بر پایة چاپ مسکو، تهران: هرمس.
42
41. قاآنی (1361)؛ دیوان، به کوشش محمّد جعفر محجوب، تهران: امیر کبیر.
43
42. قرطبی، امام ابو عمر (بیتا)؛ بهجة المجالس وأنس المجالس، المجلّد الأوّل، بیروت: دارالکتب العلمیة.
44
43. قطامش، عبدالمجید (1988)؛ الأمثال العربیّة دراسة تاریخیة تحلیلیة، دمشق: دارالفکر للطّباعة والتّوزیع.
45
44. متون پهلوی (1371)؛ گردآورنده: جاماسب جی منوچهر جی جاماسب، گزارش سعید عریان، کتابخانة ملّی جمهوری اسلامی ایران.
46
45. محمّدى ملایری، محمّد (1384)؛ فرهنگ ایرانى پیش از اسلام، چاپ پنجم، تهران: طوس.
47
46. ---------------- (1379)؛ تاریخ و فرهنگ ایران در دوران انتقال از عصر ساسانی به عصر اسلامی، پیوست یک، انتشارات توس.
48
47. محجوب، محمّد جعفر (1349)؛ دربارة کلیله و دمنه، چاپ دوّم، تهران: خوارزمی.
49
48. مستوفى، حمد الله، (1387)؛ تاریخ گزیده، به اهتمام عبد الحسین نوایى، چاپ پنجم، تهران: امیر کبیر.
50
49. مفتاح الحداد، فیصل (1998)؛ الأمثال المولّدة وأثرها فی الحیاة الأدبیة فی العصر العبّاسی حتی نهایة القرن الرابع الهجری، بنغازی: منشورات جامعة قاریونس.
51
50. المیدانی، ابو الفضل (2003)؛ مجمع الأمثال، ج 1 و 2، تحقیق: قصی الحسین، بیروت: دار ومکتبة الهلال.
52
51. همایی، جلال الدین (1370)؛ معانی و بیان، چاپ اوّل، نشر هما.
53
52. الوطواط، الامام العلامة ابواسحاق برهان الدین الکتبی (بیتا)؛ غرر الخصائص الواضحة والنقائص الفاضحة، بیروت: دارالصعب.
54
53. الیوسی، الحسن (1402)؛ المحاضرات فی اللغة والأدب، تحقیق وشرح: محمّد حجى وأحمد شرقاوی، بیروت: دار الغرب الاسلامى.
55
ب: مجلّهها
56
54. آذرنوش، آذرتاش (1389)؛ «ابن مقفّع»، دایرةالمعارف بزرگ اسلامی، ج 4، صص 662-667.
57
55. حقیقت، عبدالرّفیع (1355)؛ «اعتقاد و دلبستگی ایرانیان به آئین کهن ملّی»، علوم انسانی گوهر، شمارة 41، صص 417-421.
58
56. سبزیانپور، وحید (1384)؛ «مقایسة حکمت در شاهنامه و متون عربى قرن سوّم تا پنجم»، مجلّة انجمن ایرانى زبان و ادبیات عربى، شمارة 1، بهار 84، صص 128-127.
59
57. ------------ (1387)؛ «بررسی ریشههای ایرانی کلیله و دمنه»، فصلنامة علمی - پژوهشی علوم انسانی دانشگاه الزهراء، سال هجدهم، شماره 73، صص 76-103.
60
58. ------------ (1387)؛ «تأثیر کلام على (ع) در الأدب الصّغیر و الأدب الکبیر»، مجلّة مقالات و بررسى ها، دانشکده الهیات دانشگاه تهران، دفتر 88، صص 53-71.
61
59. ------------ (1388)؛ «تأثیر اندیشههای اخلاقی ایران باستان در اشعار بابا افضل»، کاشان شناخت، مجلّة تخصصی مرکز پژوهشی کاشانشناسی دانشگاه کاشان، سال پنجم، شمارة 7-8، صص 271-292.
62
60. ------------ (1389)؛ «نقبی به روشنایی در جستجوی امثال ایرانی در نظم عربی» نشریة ادبیات تطبیقی، (علمی- پژوهشی) دانشکدة ادبیات و علوم انسانی- دانشگاه شهید باهنر، دورة جدید سال اوّل، شمارة 2، صص 72-96.
63
61. ------------ (1390)؛ «مقایسة حکمتهای بزرگمهر در شاهنامه و منابع عربی»، مجموعه مقالات همایش بین المللی بزرگداشت حکیم ابوالقاسم فردوسی در هزاره دوم شاهنامه، دانشگاه سیستان و بلوچستان، کاخ بی گزند، جلد دوّم (ح- ص)، تدوین و تنظیم: مریم خلیلی جهانتیغ، 3 لغایت 5 دی ماه، صص 1695- 1715.
64
62. ------------ (1391)؛ «خوشهای از خرمن اندیشههای ایرانی در الأدب الصّغیر»، ادب عربی، دانشگاه تهران، شمارة 4، سال 4، صص 47-69.
65
63. ------------ (1393)؛ آداب غذا... sabzianpoor.blogfa.com.
66
64. علیبیگی، حسین (1387)؛ «تاریخ نگاران: ابن مقفّع»، کتاب ماه تاریخ و جغرافیا، شمارة 125، صص 84-85.
67
65. فائزی، مجتبی (1329)؛ «ابن مقفّع 2» زبان و ادبیات، ارمغان، شمارة 243، صص 141-144.
68
66. نظریمنظّم، هادی (1389)؛ «ادبیات تطبیقی تعریف و زمینههای پژوهش»، نشریة ادبیات تطبیقی، دانشگاه شهید باهنر کرمان، سال اوّل، شمارة 2، صص 221-237.
69
67. نفیسی، سعید (1310)؛ «ده پند انوشروان» مجلّة ارمغان، سال دوازدهم، شمارة 9، صص 626-623.
70
ORIGINAL_ARTICLE
حماسة حسینی در گسترة ادبیّات تطبیقی (نگاهی بر مجموعه شعر «الحسین لغةٌ ثانیةٌ» و «گنجشک و جبرئیل»)
حماسه عظیم امام حسین (ع) در ادبیّات عربی و فارسی، بازتابی بس گسترده دارد. این حماسه به دلیل ماهیت عزّتمدار و ظلمستیز خود، به عنوان الگویی ممتاز در برابر ادیبان و سخنوران قرار گرفت. بسیاری از آنها با الگوگیری از این حماسه، نوای پایداری، آزادی و بیداری را در جامعه نواختند. میتوان این سرودهها را در گسترة ادبیّات تطبیقی، بررسی و تحلیل کرد تا ضمن نقد، نشانههای پیوند و اختلاف آنها روشن گردد.
در نوشتار حاضر، ضمن تبیین بازتاب حماسة عاشورا در گسترة ادبیّات تطبیقی، سرودههای جواد جمیل و سیّد حسن حسینی، به عنوان نمایندگان شعر عاشورایی عراق و ایران، مورد تحلیل قرار میگیرد. جمیل، شاعر نامآشنای شعر و ادبِ امروزِ عراق، در دفتر شعرش به نام «الحسین لغةٌ ثانیةٌ» (حسین، زبان دوّم)، با زبانی نمادین حماسه عاشورا و شخصیّتهای موجود در آن را به تصویر میکشد. حسینی نیز ضمن بهرهگیری فراوان از رمز در مجموعه شعر «گنجشک و جبرئیل»، به بازخوانی این حماسه پرداخته و آن را به حوادث امروز گره میزند.
از بررسی حاصل، چنین به نظر میآید که هر دو شاعر در برخی مضامین اشتراک داشته و به دلیل به کارگیری نمادها، گاه شعرشان به ابهام گرایش دارد.
https://jccl.razi.ac.ir/article_106_580155e19c4aa4af184aaadd0180b4bb.pdf
2013-10-23
115
134
واژگان کلیدی: جواد جمیل
سیّد حسن حسینی
ادبیّات تطبیقی
حماسة حسینی
کتابنامه
1
الف: کتابها
2
1. پروینی، خلیل (1391)؛ الأدب المقارن (دراسات نظریة وتطبیقیة)، تهران: سمت.
3
2. پورنامداریان، تقی (1367)؛ رمز و داستانهای رمزی در ادب فارسی، تهران: علمی و فرهنگی.
4
3. ترابی، ضیاءالدّین (1381)؛ شکوه شقایق (نقد و بررسی شعرهای دفاع مقدّس)، قم: مؤسّسة فرهنگی سما.
5
4. جمیل، جواد (1991)؛ للثّوار فقط، بیروت: دار الفرات.
6
5. ------ (1991)؛ یسألونک عن الحجارة، بیروت: دار الفرات.
7
6. ------ (1996)؛ الحسین لغةٌ ثانیةٌ، قم: المجمع العالمی لأهل البیت (ع).
8
7. حسن، عبدالله (1418)؛ لیلة عاشوراء فی الحدیث والأدب، بیجا.
9
8. حسینی، حسن (1386)؛ گنجشک و جبرئیل، تهران: افق.
10
9. --------- (1387)؛ نوشداروی طرح ژنریک، تهران: سورة مهر.
11
10. -------- (1388)؛ همصدا با حلق اسماعیل، تهران: سورة مهر.
12
11. خزعلی، انسیه (1383)؛ امام حسین (ع) در شعر معاصر عربی، تهران: امیرکبیر.
13
12. ذوالفقاری، حسن (1386)؛ سرّ دلبران (معرّفی چهرههای ادب معاصر ایران)، تهران: مازیار.
14
13. کافی، غلامرضا (1386)؛ شرح منظومة ظهر: نقد و تحلیل شعر عاشورایی از آغاز تا امروز، تهران: مجتمع فرهنگی عاشورا.
15
14. کزّازی، میرجلالالدّین (1368)؛ زیباشناسی سخن پارسی: بیان، تهران: نشر مرکز.
16
15. محمّدزاده، مرضیه (1383)؛ دانشنامة شعر عاشورایی: انقلاب حسینی در شعر شاعران عرب و عجم، 2 ج، تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
17
16. مکّی، طاهر احمد (1414)؛ مقدّمة فی الأدب الإسلامی المقارن، بیجا، عین للدّراسات والبحوث الانسانیة والاجتماعیة.
18
17. موسوی گرمارودی، علی (1388)؛ آغاز روشنایی آیینه، تهران: سورة مهر.
19
18. نادمی، احمد (1387)؛ شمشیر باستانی شرق (با خاطره شاعر حماسهها و دریغها، سیّد حسن حسینی)، تهران: هنر رسانة اردیبهشت.
20
19. نخبة من الباحثین العراقیین (1985)؛ حضارة العراق، الجزء الثّالث عشر، بغداد: دارالحریة.
21
20. هیئة المعجم (1995)؛ معجم البابطین للشّعراء العرب، الصفاة (کویت): دارالقبس.
22
ب: مجلّهها
23
21. انصاری، نرگس (1392)؛ «نمادپردازی در شعر مقاومت جواد جمیل»، مجلّة علمی - پژوهشی انجمن ایرانی زبان و ادبیّات عربی، شمارة بیست و هشتم، صص 41-62.
24
ج: منابع مجازی
25
ORIGINAL_ARTICLE
نوعشناسی تطبیقی رمان تاریخی فارسی و عربی (از سر والتر اسکات انگلیسی و جرجی زیدان تا محمّدباقرمیرزا خسروی کرمانشاهی)
یکی از حوزههای پژوهشی و مطالعاتی مهم در ادبیّات تطبیقی، به بررسی سیر مکتبها، انواع و جریانهای ادبی و البتّه تبیین تفاوتها و همانندیهای سرگذشت و چگونگی ظهور و بروز و زوال این گونهها و جریانها و مکتبها در ادبیّات ملل مختلف اختصاص دارد. شعر حماسی، ادبیّات نمایشی، داستان و... در ادبیّات فارسی و عربی چه سیر و سرگذشتی داشتهاند؟ رمان تاریخی چگونه از ادبیّات اروپا به ادبیّات فارسی و عربی راه پیدا کرده است؟ و... این پرسشها جزء دغدغههای علمی مهمّی هستند که حوزة پژوهشی یادشده بدانها میپردازد. پرسش اخیر دقیقاً همان مسألهای است که این جستار که به زیرشاخه پژوهشی ادبیّات تطبیقی و ترجمهپژوهی(1) نیز نزدیک است، در پاسخ بدان سامانیافته است. پژوهش حاضر، با تکیه بر این فرضیة بنیادین که ترجمه (و بویژه آثار مترجمان نویسنده)، در انتقال «رمان تاریخی» از ادبیّات اروپا به ادبیّات عربی و فارسی نقش انکارناپذیری داشته و به پیدایش یک گونة ادبی جدید در زبان مقصد منجر شده است، به بررسی سیر این نوع ادبی از ادبیّات اروپا تا ادبیّات عربی و فارسی میپردازد و با تحلیل دو نمونة متنی فارسی و عربی، برخی تفاوتهای بنیادین گونة رمان تاریخی را در دو ادبیّات فارسی و عربی تبیین میکند و ازجمله آشکار میدارد که شمس و طغرا، شاهکار محمّدباقرمیرزا خسروی با اینکه او خود، یکی از مترجمان رمان تاریخی جرجی زیدان (که او خود بیشتر تحت تأثیر والتر اسکات انگلیسی بوده) به فارسی است، به گونة فرانسوی رمان تاریخی نزدیکتر است و نسبت به دوشیزة شامی جرجی زیدان، از بلوغ فنّی و ساختاری بیشتری برخوردار.
https://jccl.razi.ac.ir/article_107_5014d75203b5ee2fdb34ca7a7b490576.pdf
2013-10-23
135
160
واژگان کلیدی: نوعشناسی تطبیقی
رمان تاریخی
نثر معاصر فارسی و عربی
والتر اسکات
جرجی زیدان
شمس و طغرا
کتابنامه
1
الف: کتابها
2
1. احمدزاده، هاشم (1386)؛ از رمان تا ملّت، ترجمة بختیار سجّادی، سنندج: دانشگاه کردستان.
3
2. ایرانی، ناصر (1380)؛ هنر رمان، تهران: آبانگاه.
4
3. باختین، میخاییل (1388)؛ تخیّل مکالمهای، ترجمة رؤیا پورآذر، تهران: نشر نی.
5
4. بالایی، کریستف (1386)؛ پیدایش رمان فارسی، ترجمة مهوش قویمی و نسرین خطّاط، چاپ دوّم، تهران: معین.
6
5. برلین، آیزایا (1385)؛ سرشت تلخ بشر، ترجمة لیلا سازگار، تهران: ققنوس.
7
6. بینیاز، فتحالله (1390)؛ در جهان رمان مدرنیستی، تهران: افراز.
8
7. پریستلی، جان بوینتن (1387)؛ سیری در ادبیّات غرب، ترجمة ابراهیم یونسی، چاپ چهارم، تهران: امیر کبیر.
9
8. تراویک، باکنر (1383)؛ تاریخ ادبیّات جهان، ترجمة عربعلی رضایی، چاپ سوّم، تهران: فرزان روز.
10
9. جمالزاده، محمّدعلی (1341)؛ تقریظ و انتقاد بر دلیران تنگستانی، محمّد حسین رکنزاده آدمیّت، چاپ پنجم، تهران: اقبال.
11
10. خسروی، محمّدباقرمیرزا (1385)؛ شمس و طغرا، تهران: هرمس.
12
11. رحیمیان، هرمز (1383)؛ ادبیّات معاصر نثر، ادوار نثر فارسی از مشروطیت تا سقوط سلطنت، چاپ دوّم، تهران: سمت.
13
12. زیدان، جرجی (1385)؛ دوشیزة شامی، ترجمة صابر منیری، تهران: پرسمان.
14
13. سپانلو، محمّدعلی (1387)؛ نویسندگان پیشرو ایران، چاپ هفتم، تهران: نگاه.
15
14. سپهران، کامران (1381)؛ ردّ پای تزلزل، تهران: شیرازه.
16
15. سیّدحسینی، رضا (1389)؛ مکتبهای ادبی، چاپ شانزدهم، تهران: نگاه.
17
16. شاد محمّدی، مریم (1383)؛ «نقش ترجمه در تکوین رمان (در بررسی تطبیقی شمس و طغرا با سه تفنگدار و تهران مخوف با بینوایان)»، رسالة کارشناسیارشد، دانشگاه تربیت معلّم تهران.
18
17. شکری، فدوی (1386)؛ واقعگرایی در ادبیّات داستانی معاصر ایران، تهران: نگاه.
19
18. طه بدر، عبدالمحسن (1963)؛ تطوّر الرّوایة العربیّة الحدیثه فی مصر، القاهرة: دار المعارف.
20
19. عبادیان، محمود (1387)؛ درآمدی بر ادبیّات معاصر ایران، چاپ دوّم، تهران: مروارید.
21
20. عبدالجلیل، ژان محمّد (1382)؛ تاریخ ادبیّات عرب، ترجمة آذرتاش آذرنوش، چاپ پنجم، تهران: امیرکبیر.
22
21. عسگری حسنکلو، عسگر (1387)؛ نقد اجتماعی رمان معاصر فارسی، تهران: نشر و پژوهش فرزان روز.
23
22. عطیه، جورج و دیگران (1391)؛ ادبیّات معاصر عربی، ترجمة علی گنجیان خناری و عبّاس نوروزپور نیازی، تهران: سخن.
24
23. غلام، محمّد (1381)؛ رمان تاریخی، تهران: چشمه.
25
24. غنیمیهلال، محمّد (1373)؛ ادبیّات تطبیقی، ترجمة سیّد مرتضی آیتاللهزاده شیرازی، تهران: امیرکبیر.
26
25. ----------- (بیتا)؛ فی النقد التطبیقی والمقارن، القاهرة: نهضه مصر للطّباعة والنّشر والتّوزیع.
27
26. فریدریش، ورنر پاول و دیوید هنری ملون (1388)، چشمانداز ادبیّات تطبیقی غرب (از دانته تا یوجین اونیل)، ترجمه نسرین پروینی، تهران: سخن.
28
27. کادن، جان آنتونی (1380)؛ فرهنگ توصیفی ادبیّات و نقد، ترجمة کاظم فیروزمند، تهران: شادگان.
29
28. کامشاد، حسن (1384)؛ پایهگذاران نثر جدید فارسی، تهران: نشر نی.
30
29. لوکاچ، گئورگ (1384)؛ پژوهشی در رئالیسم اروپایی، ترجمه اکبر افسری، چاپ دوّم، تهران: علمی و فرهنگی.
31
30. محمودیان، محمّدرفیع (1382)؛ نظریة رمان و ویژگیهای رمان فارسی، تهران: نشر و پژوهش فرزان روز.
32
31. میرصادقی، جمال (1386)؛ ادبیّات داستانی، چاپ پنجم، تهران: سخن.
33
32. ----------- (1387)؛ راهنمای داستاننویسی، تهران: سخن.
34
33. هاوزر، آرنولد (1377)؛ تاریخ اجتماعی هنر، ترجمة ابراهیم یونسی، تهران: خوارزمی.
35
34. یوسفی، غلامحسین (1372)؛ دیداری با اهل قلم، چاپ چهارم، تهران: علمی.
36
ب: مجلّهها
37
35. آلن، راجر (1388)؛ «سنّتهای رمان عربی»، ترجمة محمّد جواهرکلام، در نقد آگاه در بررسی آراء و آثار (مجموعه مقاله)، گردآورنده عنایت سمیعی، تهران: آگاه، صص 364-376.
38
36. اکبرزاده، زیبا (1388)؛ «جرجی زیدان، رماننویس معاصر عرب»، کتاب ماه ادبیّات، شمارة 27 (پیاپی 141)، صص 8-13.
39
37. اسماعیلی، حبیبالله (1389)؛ «مورّخان و رمان تاریخی»، کتاب ماه تاریخ و جغرافیا، شمارة 154، صص 2-7.
40
38. امیری، نادر (1388)؛ «چشماندازی به رمان تاریخگرای فارسی»، جامعهشناسی هنر و ادبیّات، شمارة اوّل، سال اوّل، بهار و تابستان، صص 39-60.
41
39. انوشیروانی، علیرضا (1389)؛ «ضرورت ادبیّات تطبیقی در ایران»، ویژهنامة ادبیّات تطبیقی نامة فرهنگستان، دورة اوّل، شمارة اوّل، (پیاپی 1)، بهار، صص 6- 38.
42
40. -------------- (1391)؛ «ادبیّات تطبیقی و ترجمهپژوهی»، ویژهنامة ادبیّات تطبیقی نامة فرهنگستان، دورة سوّم، شمارة اوّل، (پیاپی 5)، صص 7- 25.
43
41. باسنت، سوزان (1390)؛ «از ادبیّات تطبیقی تا ترجمهپژوهی»، ترجمه صالح حسینی، ویژهنامة ادبیّات تطبیقی نامة فرهنگستان، دورة دوّم، شمارة اوّل، (پیاپی 3)، صص 71- 99.
44
42. بالایی، کریستف (1383)؛ «پیرامون ادبیّات داستانی ایران» (گفتگو)، در نقاب نقد (چیستی نقد ادبی در ایران)، تهیه و تدوین شاهرخ تندرو صالح، تهران: چشمه، صص 21-55.
45
43. دلاویز، مسعود (1390)؛ «نهضت مشروطه و پیدایش رمان تاریخی»، کتاب ماه ادبیّات، شماره 59 (پیاپی 173)، صص 82-89.
46
44. غلام، محمد (1380)؛ «نقش ترجمه در پیدایش رمان تاریخی در ایران»، مجله دانشکده ادبیّات و علوم انسانی دانشگاه خوارزمی(تربیت معلم سابق)، شماره 32، صص 147-170.
47
45. لوکاچ، گئورگ (1386)؛ «شرایط اجتماعی و تاریخی ظهور رمان تاریخی»، ترجمه مجید مددی، در ارغنون 10/9 (درباره رمان)، تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، چاپ دوّم، صص 137-151.
48
46. محمّدی، ابراهیم (1389)؛ «ترجمه و ادبیّات تطبیقی»، مجموعه مقالات همایش ملی مطالعات ترجمه، دانشگاه بیرجند، آبانماه.
49
47. محمّدی، ابراهیم و حسن امامی (1390)؛ «کارکردهای ترجمه در حوزة ادبیّات ملل (با تأکید بر ادبیّات فارسی و عربی)»، فصلنامة مطالعات ترجمه، سال نهم، شماره سی و سوم، بهار، صص 7-22.
50
48. ناظمیان، هومن (1384)؛ «رمانهای تاریخی جرجی زیدان از منظر مکتب رمانتیسم»، مجلّة دانشکدة علوم انسانی دانشگاه سمنان، شمارة 10، صص 97-119.
51
49. نیکیتین، بازل (1385)؛ «رمان تاریخی در ادبیّات فارسی کنونی»، ترجمه احمد سمیعی، نامة فرهنگستان، شمارة 30، صص 168-204.
52
50. همینگز، ف.و.ج (1386)؛ «رمان واقعگرا در اروپا»، ترجمة سوسن سلیمزاده، در ارغنون 10/9 (دربارة رمان)، تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، چاپ دوّم، صص 285-301.
53