ORIGINAL_ARTICLE
مقایسه «ما و دیگری» در شعر نسیم شمال و ابراهیم طوقان
روحِ ادبیّات مقاومت، زندهکردن احساسات ملّی و امید در مردم و مدافعان وطن علیه دشمنان خارجی و رهبران خیانتکار داخلی است تا آنها را به پایداری و مقاومت در راه وطن وادار کند. سیّد اشرفالدّین حسینی معروف به نسیم شمال و ابراهیم طوقان، معروف به شاعر ملّی فلسطین، در دو مقطع حسّاس تاریخی ایران و فلسطین، ازجمله نمایندگان شعر مقاومت هستند. پژوهش حاضر میکوشد با روش توصیفی - تحلیلی و با تکیه بر رویکرد «ما و دیگران»، شعر این دو شاعر را با هم مقایسه و صف دشمنان داخلی و خارجی وطن را از دوستان، حامیان و فداکارانش جدا کند و بهعبارتی، روش تحقیقی، «ما و دیگری» را در شعرهای وطنی آنها، شناسایی و معرّفی نماید. دشمنان وطن، همدستانی داخلی دارند که یا در لباس دوست ظاهر میشوند و یا بر مرکب جهل، خرافه، استبداد و زر و زور سوارند. این دو شاعر، نابسامانی و چالش وطن را تنها به استعمار خارجی و استبداد داخلی منحصر نمیکنند، بلکه مزدوران داخلی و حتّی خود مردم و برخی خصلتهای منفی، مانند جهل و سرسپردگی را، در ایجاد مصیبتها و شرایط ناگوار تاریخی وطن، شریک میدانند. صف مدافعان وطن در شعر هر دو شاعر تقریباً مشابه است؛ ولی درخصوص دشمنان، طوقان بر دشمن خارجی و همدستان داخلیاش و نسیم شمال بر استبداد و عوامل داخلی و خصلتهای منفی جامعه، تأکید بیشتری دارد.
https://jccl.razi.ac.ir/article_934_90676b31855a33428d25f1bea842cdaf.pdf
2018-11-22
1
26
ادبیّات تطبیقی
شعر مقاومت
وطندوستی
ما و دیگری
معصومه
حاجی عموشا
m.h.amoosha@gmail.com
1
دانشجوی دکتری زبان و ادبیّات عربی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات، تهران، ایران
AUTHOR
ابراهیم
آرمن
shams1516@yahoo.com
2
دانشیار گروه زبان و ادبیّات عربی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد کرج، ایران
LEAD_AUTHOR
فرهاد
طهماسبی
farhad.tahmasbi@yahoo.com
3
دانشیار گروه زبان و ادبیّات فارسی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات، تهران، ایران
AUTHOR
1. احتشامالسّلطنه (1366)؛ خاطرات، به کوشش سیّد مهدی موسوی، تهران: زوّار.
1
2. البعینی، نجیب (1991)؛ شعراء عرب معاصرون، بیروت: دار المناهل.
2
3. بکّار، یوسف (2004)؛ ابراهیم طوقان (اضواء جدیده)، بیروت: المؤسّسة العربیّة للدّراسات والنّشر.
3
4. الجیوسی، سلمی الخضری (2007)؛ الإتّجاهات والحرکات فی الشّعر العربی الحدیث، بیروت: مرکز دراسات الوحدة العربیّة.
4
5. حریری، نجلا (1385)؛ اصول و روشهای پژوهش کیفی، تهران: دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات.
5
6. سلیمان، خالده (1376)؛ فلسطین و شعر معاصر عرب، ترجمة شهره باقری و عبدالحسین فرزاد، تهران: چشمه.
6
7. شراره، عبداللّطیف (1964)؛ ابراهیم طوقان، دراسة تحلیلیّة، بیروت: دار صادر و دار بیروت.
7
8. شیخلووند، فاطمه (1384)؛ بررسی شعر سیّد اشرفالدّین حسینی، شاعر مردم، یادنامة اشرفالدّین حسینی، به اهتمام علیاصغر محمّدخانی، تهران: سخن.
8
9. صفاتاج، مجید (1380)؛ دانشنامة فلسطین، تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی.
9
10. --------- (1385)؛ فرهنگ جامع فلسطین، تهران: مؤسّسة انتشاراتی تجسّم خلّاق.
10
11. طه، المتوکّل (1998)؛ الکنوز (ما لم یعرف عن ابراهیم طوقان)، القدس: مؤسّسة الأسوار، عکّا.
11
12. ------- (2004)؛ حدائق ابراهیم (أوراق ابراهیم طوقان ورسائله ودراسات فی شعره)، بیروت: المؤسّسة العربیّة للدّراسات والنّشر.
12
13. الطّریفی، یوسف عطا (2008)؛ ابراهیم طوقان، حیاته وشعره، عمان: الأهلیّة للنّشر والتّوزیع.
13
14. طوقان، إبراهیم (1990)؛ دیوان اشعار، بیروت: دار القدس.
14
15. عبدالرّؤوف، سلیم محمّد (1385)؛ آژانس یهود، ترجمة کاظم نراقی، تهران: اطّلاعات.
15
16. فرکلاف، نورمن (1379)؛ تحلیل گفتمان انتقادی، ترجمة فاطمه شایستهپیران، تهران: مرکز مطالعات و تحقیقات رسانهها.
16
17. کیّالی، عبدالوهاب (1366)؛ تاریخنویس فلسطین، ترجمة محمّد جواهرکلام، تهران: امیرکبیر.
17
18. محمّد شراب، محمّد (2006)؛ شعراء فلسطین فی العصر الحدیث، أردن: دار الاهلیّة للّنشر والتّوزیع.
18
19. مناع، عادل (1999)؛ تاریخ فلسطین فی أواخر العهد العثمانی، بیروت: مؤسّسة الدّراسات الفلسطینیّة.
19
20. نسیم شمال (1387)؛ باغ بهشت (دیوان شعر)، تهران: رجبی.
20
ب: مجلاّت
21
21. پیشوایی علوی، محسن و مسعود باوانپوری (1394)؛ «مقایسه بنمایههای پایداری نسیم شمال و صالح محمود هواری»، متنپژوهی ادبی، شمارة 66، صص 115-152.
22
22. دزفولیان، کاظم و عیسی امنخانی (1388)؛ «دیگری و نقش آن در داستانهای شاهنامه»، مجلّة پژوهش زبان و ادبیّات فارسی، شمارة 13، صص 1-24.
23
23. رنجبر، محمود و علی صفایی (1393)؛ «بازخوانی جامعهشناختی نظریّة بلا در شعر سیّد اشرفالدّین گیلانی (نسیم شمال)»، جامعهشناسی تاریخی، شمارة 13، صص 107-130.
24
24. سجودی، فرزان (1385)؛ ساختار شعر پایداری، مجله بیناب، شماره 10، صص 158-163.
25
25. سلیمی، علی و پیمان صالحی (1389)؛ «بررسی بازتاب عشق به وطن در شعر بهار و ابراهیم طوقان»، مجلّة مطالعات ادبیّات تطبیقی، شمارة 15، صص 97-122.
26
26. -------- و سمانه نوروزی (1392)؛ «پایداری در شعر فرّخی یزدی و ابراهیم طوقان»، کاوشنامة ادبیّات تطبیقی، سال سوم، شمارة 9، صص 109-136.
27
27. شرکتمقدم، صدیقه (1388)؛ «مکتبهای ادبیّات تطبیقی»، فصلنامة ادبیّات تطبیقی، سال سوم، شمارة 12، صص 51-71.
28
28. صادقزاده، محمود و طاهره تقوی شوازی (1391)؛ «بررسی تصویر دشمنان ملّت در اشعار کودکانه نسیم شمال»، مطالعات ادبیّات کودک، شمارة 6. صص 41-58.
29
29. صدرینیا، باقر (1371)؛ «اندیشة عدالت اجتماعی در شعر سیّد اشرفالدّین گیلانی»، نامة فرهنگ، شمارة 7، صص 94-99.
30
30. صفری، جهانگیر و رقیّه همّتیان (1389)؛ «نگاهی به سیمای مجلس شورای ملّی در نسیم شمال»، مجلّة اطّلاعات سیاسی - اقتصادی، شمارة 277-278، صص 202-213.
31
31. فاضلی، محمّد (1383)؛ «گفتمان و تحلیل گفتمان انتقادی»، پژوهشنامة علوم انسانی و اجتماعی، سال چهارم، شمارة چهاردهم، صص 81-107.
32
32. فوزی، ناهده و فروغ الهی (1392)؛ «جایگاه تودة مردم در جریانهای سیاسی از منظر عارف قزوینی و ابراهیم طوقان»، مجلّة ادبیّات فارسی، شمارة 24، صص 135-160.
33
33. کیانی، حسین و میرقادری، سیّد فضلالله (388)؛ «شهید و جانباز در شعر ابراهیم طوقان»، مجلّة ادبیّات پایداری، شمارة 1، صص 127-142.
34
34. محمودی، معصومه (1393)؛ «گفتمان و تصویر دیگری در سفرنامة ناصرخسرو»، مجلّة برنامهریزی و گردشگری، شمارة 11، صص 160-178.
35
35. ملاّابراهیمی، عزّت و معصومه حاجی عموشا (1395)؛ «کاربرد اسلوب طنز در سرودههای نسیم شمال و ابراهیم طوقان»، مجلّة مطالعات ادبیّات تطبیقی، شمارة 38، صص 51-70.
36
36. ممتحن، مهدی و فروغ الهی (1388)؛ «مقایسة ناسیونالیسم در اشعار ملّی عارف قزوینی و ابراهیم طوقان»، مجلّة مطالعات ادبیّات تطبیقی، سال سوم، شمارة 10، صص 243-274.
37
37. موسوی، سید هاشم (1383)؛ «بازتاب قشربندی اجتماعی در طنز نسیم شمال و افراشته»، پژوهشنامة ادب غنائی، شمارة 2، صص 165-181.
38
38. نظری، علی و قاسم صحرایی (1386)؛ «بازتاب مشروطیّت در اشعار نسیم شمال و احمد شوقی»، مجلّة پژوهش زبان و ادبیّات فارسی، شمارة 8، صص 123-144.
39
39. وارستهفر، افسانه، دلشاد عامری و افسر افشاری نادری (1389)؛ تصویر جامعه در اشعار سیّد اشرفالدّین گیلانی «نسیم شمال»، پژوهشنامة فرهنگ و ادب، دورة 6، شمارة 1، صص 372-394.
40
ج: پایاننامهها
41
40. آذری، زهره (1386)؛ نقد صورت و معنا در شعر ابراهیم طوقان، پایاننامة کارشناسیارشد، کرمانشاه: دانشگاه رازی.
42
41. اصغری پهلوان، محسن (1395)؛ بررسی تطبیقی مضامین سیاسی و اجتماعی در شعر احمد مطر و نسیم شمال، پایاننامة کارشناسیارشد، قم: دانشگاه قم.
43
42. برزگر، مهدی (1385)؛ ابراهیم طوقان، شعره و حیاته، پایاننامة کارشناسیارشد، تهران: دانشگاه علّامه طباطبایی.
44
43. عبدی، حمید (1388)؛ بررسی وقایع سیاسی و اجتماعی فلسطین در شعر ابراهیم طوقان، پایاننامة کارشناسیارشد، قم: دانشگاه قم.
45
44. عظیمی، کاظم (1384)؛ بررسی زندگی و نقد شعر ابراهیم طوقان، پایاننامة کارشناسیارشد، تهران: دانشگاه تربیت مدرّس.
46
ORIGINAL_ARTICLE
آسیب شناسی مجلاّت ادبیّات تطبیقی در ایران (مطالعه مورد پژوهش: کاوشنامه ادبیّات تطبیقی)
با استقبال روزافزون پژوهشگران از مطالعات تطبیقی در عرصة ادبیّات و علاقهمندی نویسندگان به نگارش مقالات ادبیّات تطبیقی، مجلاّت تخصّصی در این عرصه، گسترش یافتهاند. یکی از این مجلاّت، کاوشنامة ادبیّات تطبیقی است که در حوزة مطالعات تطبیقی فارسی – عربی، به نشر پژوهشهای مرتبط میپردازد. این مختصر، با هدف آسیب شناسی مقالات منتشرشده در مجلّة یادشده، در بازة زمانی سالهای 1392 تا 1395، با تکیه بر روش استقرائی در عرضة آمار و سپس تحلیل و آسیب شناسی پژوهشهای منتشرشده، با استناد به نمودارهای آماری، به بررسی مقالات این مجلّه می پردازد و پس از واکاوی آسیبها، در ذیل سه مبحث دایرة موضوعی، عناوین مقالات و روشمندی پژوهش، عمده ترین موارد آن را عدم توجّه کافی به مباحث نظری ادبیّات تطبیقی، خلأ پژوهشهای بینارشتهای و عرصههای نوین پژوهش در ادبیّات تطبیقی، موازیکاری و پرداختن به مضامین تکراری، فقدان روش پژوهش و عدم استناد به نظریّهها و مکتبهای برجسته در حوزة ادبیّات تطبیقی، سوءفهم «تطبیق» در ادبیّات تطبیقی و... برمیشمرد.
https://jccl.razi.ac.ir/article_933_9260d6720ca1b0798428895b3c814d67.pdf
2018-11-22
27
48
مطالعات تطبیقی در ادبیّات
آسیب شناسی
مجلاّت ادبیّات تطبیقی
کاوشنامه ادبیّات تطبیقی
خلیل
پروینی
parvini@modares.ac.ir
1
استاد زبان و ادبیّات عربی، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران
AUTHOR
ثریا
رحیمی
sorayya.rahimi@yahoo.com
2
دانشجوی دکتری زبان و ادبیّات عربی، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران
LEAD_AUTHOR
1. بهی، عصام (1996)؛ طلائع المقارنة فی الأدب العربی الحدیث، الطّبعة الأولی، القاهرة: دار النّشر للجامعات.
1
2. پروینی، خلیل (1393)؛ الأدب المقارن (دراسات نظریّة وتطبیقیّة)، الطّبعة الثّانیة، تهران: سمت.
2
3. خطیب، حسام (1999)؛ آفاق الأدب المقارن عربیّاً وعالمیّاً، بیروت: دار الفکر المعاصر.
3
4. شورل، ایو (1386)؛ ادبیّات تطبیقی، ترجمة طهمورث ساجدی، چاپ اوّل، تهران: امیرکبیر.
4
5. عبود، عبده (1999)؛ الأدب المقارن مشکلات وآفاق، دمشق: منشورات إتّحاد الکتّاب العرب.
5
6. ------؛ ماجدة حمود وغسّان السّیّد، (2001)؛ الأدب المقارن مدخلات نظریّة ونصوص ودراسات تطبیقیّة، دمشق: مطبعة قمحه اخوان.
6
7. علوش، سعید (1987)؛ مدارس الأدب المقارن، بیجا: المرکز الثّقافی العربی.
7
8. هلال، محمّد غنیمی (بیتا)؛ الأدب المقارن، القاهرة: دار نهضة مصر للطّبع والنّشر.
8
ب: مجلاّت
9
9. انوشیروانی، علیرضا (1391)؛ «سیر تحوّلات نظری ادبیّات تطبیقی (سرمقاله)»، ویژهنامة ادبیّات تطبیقی، (فرهنگستان زبان و ادب فارسی)، 3/2، پیاپی 6، صص 3-7.
10
10. ----------- (1389)؛ «آسیبشناسی ادبیّات تطبیقی در ایران»، ادبیّات تطبیقی، 1/2، پیاپی 2، صص 32-55.
11
11. پروینی، خلیل (1394)؛ «آسیبشناسی ادبیّات تطبیقی در جهان عرب (نقدی بر الأدب المقاران مشکلات و آفاق)»، پژوهشنامة انتقادی متون و برنامههای علوم انسانی، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، سال 15، شمارة 1، صص 21-37.
12
12. ---------- و دانش محمّدی رکعتی (1392)؛ «واکاوی ریشههای ادبیّات تطبیقی در ادبیّات قدیم عربی»، کاوشنامة ادبیّات تطبیقی، سال سوم، شمارة 10، صص 25-39.
13
13. پیرمرادیان، حمیدرضا؛ محمود آبدانان مهدیزاده، ؛ غلامرضا کریمیفرد و نصرالله امامی (1393)؛ داستان لیلی و مجنون در گسترة ادبیّات تطبیقی (مطالعة موردی: ادبیّات و هنرهای زیبا)، کاوشنامة ادبیّات تطبیقی، سال چهارم، شمارة 13، صص 1-20.
14
14. زینیوند، تورج (1391)؛ «فقدان روش پژوهش در مطالعات تطبیقی ادبیّات عربی و فارسی»،ادبیّات تطبیقی، 3/2، پیاپی 6، صص 94-114.
15
15. ---------- (1392)؛ «ادبیّات تطبیقی: از پژوهشهای تاریخی – فرهنگی تا مطالعات میانرشتهای»، مطالعات میانرشتهای در علوم انسانی، دوره پنجم، شمارة 3، صص 3-21.
16
16. عسکری، صادق (1389)؛ «نقدی بر انتخاب موضوع و عنوان مقاله در مجلاّت علمی - پژوهشی زبان و ادبیّات عربی»،زبان و ادبیّات عربی، شمارة 2، صص 97-118.
17
17. نجفی، ابوالحسن (1351)؛ «ادبیّات تطبیقی چیست؟»، ماهنامة آموزش و پرورش، جلد 41، شمارة 7، صص 435-448.
18
18. یلمهها، احمدرضا و مهدیه ولی محمّدآبادی (1394)؛ «بررسی تطبیقی مدایح رضوی در شعر عربی و فارسی از ابتدا تا پایان قرن دهم»،کاوشنامة ادبیّات تطبیقی، سال پنجم، شمارة 20، صص 103-121.
19
ORIGINAL_ARTICLE
نگرشی تطبیقی بر شگردهای طنز در شعر نیما یوشیج و احمد مطر
از آنجا که به اعتقاد برخی، طنز، هنریترین شیوه انتقاد است، در جامعه و فضایی که بی عدالتی اجتماعی و سیاسی، خفقان، تزویر و دروغ، بر ذهن و زبان جامعه مسلّط می شود، زبان شاعر تیزبین از طنز بهعنوان هنریترین سلاح مبارزه با این مفاسد بهره میگیرد. نوشتار حاضر پژوهشی است که در آن نگارندگان کوشیدهاند پس از معرّفی مختصر طنز و انواع آن، شگردها و شیوههای گوناگون طنز در شعر دو شاعر معاصر ایران و عراق را بررسی نمایند. از آنجا که در بیان طنزآمیز، هدف مطلب گاهی در لفّافه قرار می گیرد و مخاطب در فهم آن با پیچیدگی مواجه میشود، اینگونه پژوهشها میتواند به شناخت لایه های درونی شعر شاعران از حیث معناشناختی، زبانشناختی و حتّی زیباشناختی یاری رساند و همچنین در شناخت ابعاد طنز در قلمرو شعر معاصر به مخاطب کمک کند؛ بنابراین، پس از توصیف و تحلیل نمونههایی از آثار هر دو شاعر به این نتیجه میرسد که این دو شاعر با بهکارگیری شیوهها و شگردهایی خاص؛ همچون استفاده از تشبیه و تصویرآفرینی، استفاده از شخصیّتهای غیر انسانی و غیره، از طنز بین سوژههای متن و پیام و معنی آنها در بیان انتقادی اغراض خود بهره جستهاند.
https://jccl.razi.ac.ir/article_937_1a6b441dd18c0d696121598bd5c6dfcc.pdf
2018-11-22
49
69
ادبیّات تطبیقی
شعر طنز
شعر معاصر عربی و فارسی
نیما یوشیج
احمد مطر
حمید رضا
زهره ای
hamidzohrei@yahoo.com
1
استادیار گروه زبان و ادبیّات عربی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد خرمآباد، ایران
LEAD_AUTHOR
احمد
نظری
a.nazarii1367@gmail.com
2
دانشجوی دکتری زبان و ادبیّات فارسی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد خرمآباد، ایران
AUTHOR
الف: کتابها
1
1. بهزادی، حسین (1378)؛ طنز و طنزپردازی در ایران، تهران: صدوق.
2
2. حسن، عبدالرّحیم (1992)؛ مظاهر صاخبه یسیر فیها رجل واحد، لندن: مجلّة العالم.
3
3. حقوقی، محمد (1391)؛ شعر زمان ما (5)، چاپ نهم، تهران: نگاه.
4
4. داد، سیما (1387)؛ فرهنگ اصطلاحات ادبی، تهران: مروارید.
5
5. الزّیّات، أحمد حسن (1429)؛ المعجم الوسیط، تهران: الصّادق للطّباعة والنّشر.
6
6. سلیمان، عبد المنعم محمّد فارس (2005)؛ مظاهر التّناص الدّینی فی شعر أحمد مطر، اشزاف: یحیی عبدالرووف جبر، نابلس: جامعة النّجاج الوطنیّة.
7
7. شفیعی کدکنی، محمدرضا (1385)؛ این کیمیای هستی (مجموعه مقالهها و یادداشتها)، به کوشش ولیالله درودیان، چاپ سوم، تبریز: آیدین.
8
8. شمیسا، سیروس (1389)؛ انواع ادبی، چاپ چهارم، تهران: میترا.
9
9. غنیم، کمال أحمد محمّد (2004)؛ عناصر الابداع الفنّی فی شعر أحمد مطر، قم: منشورات ناظرین.
10
10. فولادی، علیرضا (1386)؛ طنز در زبان عرفان، چاپ اوّل، تهران: فراگفت.
11
11. مجابی، جواد (1383)؛ آینة بامداد (طنز و حماسه در آثار شاملو)، چاپ دوم، تهران: نشر دیگر.
12
12. مطر، احمد (2001)؛ الأعمال الشّعریة الکاملة، الطّبعة الثّانیة، لندن: دار المحبین.
13
13. معین، محمّد (1382)؛ فرهنگ فارسی معین، چاپ اوّل، تهران: سیگل.
14
14. نیکوبخت، ناصر (1380)؛ هجو در شعر فارسی، چاپ اوّل، تهران: دانشگاه تهران.
15
15. یوشیج، نیما (1389)؛ مجموعة کامل اشعار نیما یوشیج، گردآوری و تدوین سیروس طاهباز، تهران: نگاه.
16
ب: مجلاّت
17
1. سعدونزاده، جواد (1388)؛ «مظاهر الأدب المقاومة فی شعر أحمد مطر»، مجله ادبیّات پایداری کرمان، شمارة اول، صص 51-63.
18
2. شریفی، شهلا و سریرا کرامتی یزدی (1388)؛ «بررسی طنز منثور در برخی از مطبوعات رسمی طنز کشور»، مجلّة زبان و ادب پارسی، شمارة چهل و دوم، صص 109-131.
19
3. طاهری، قدرتالله (1382)؛ «بازیهای طنزآمیز زبانی در اسرارالتّوحید»، مجلّة پژوهشهای ادبی، شمارة دوم، صص 107-122.
20
4. معروف، یحیی (1387)؛ «شیوههای کاربرد طنز در تصاویر فکاهی احمد مطر»، مجلّة انجمن ایرانی زبان و ادبیّات عربی، شمارة دهم، صص 121-145.
21
ORIGINAL_ARTICLE
بررسی مضامین خطبه سیاسی انوشروان و مقایسة آن با نهجالبلاغه
یکی از خطبه هایی که در مطالعات ایرانشناسی مورد غفلت قرار گرفته، خطبه ای سیاسی است که انوشروان در سالهای پایانی حکومت خود، پس از استقرار صلح و آرامش، بیان کرده است. این خطبه، بخشهای مختلفی دارد که محور اصلی آن، «مبارزه با هواهای نفسانی» یا «جهاد اکبر» است که در تعالیم اسلامی بسیار مورد توجّه قرار گرفته است. مصادیق هوای نفسانی که انوشروان آنها را عامل تزلزل حکومت میداند، عبارتند از: سخن چینی، حسادت، تفرقه، ظلم و ستم و برای اشاره به خطر نفس از تعابیری چون «أعدی عدوّکم»، «أکبر أعداکم» و «عدوّکم الباطن» یاد میکند. در مقابل اموری مانند رعیّتدوستی، وحدت و اتّحاد، توجّه به نیازمندان، احترام به همسایگان، دوستی و محبّت، پایبندی به عهد و پیمان و... را موجب استحکام حکومتها میداند. هدف از پژوهش حاضر، معرّفی این خطبه و بررسی توصیفی - تحلیلی مضامین مشترک آن با نهج البلاغه است.
.
https://jccl.razi.ac.ir/article_1004_b3e2200cf2c260153f9087978527ff6f.pdf
2018-11-22
71
91
ادبیّات تطبیقی
خطبه انوشروان
جهاد اکبر
نهج البلاغه
وحید
سبزیانپور
wsabzianpoor@yahoo.com
1
استاد گروه زبان و ادبیّات عربی، دانشگاه رازی، کرمانشاه، ایران
LEAD_AUTHOR
حدیث
دارابی
hadisdarabi67@yahoo.com
2
دکتری زبان و ادبیات عربی، دانشگاه رازی، کرمانشاه، ایران
AUTHOR
· نهجالبلاغه
1
1. آمدی، عبدالواحد (1410)؛ غرر الحکم و درر الکلم، تحقیق: سیّد مهدی رجایی، قم: دار الکتب الاسلامی.
2
2. ابن القتیبه، أبو محمّد عبد الله (1418)؛ عیون الأخبار، بیروت: دار الکتب العلمیِّة.
3
3. ابن المسکویه، أبو علی أحمد بن محمّد (2000)؛ تجارب الأمم وتعاقب الهمم، تحقیق: أبو القاسم إمامی، طهران: سروش.
4
4. -------------------- (1416)؛ الحکمة الخالدة، تحقیق: عبد الرّحمن بدوی، القاهرة: مکتبة النّهضة المصریّة.
5
5. ابن المنقذ، ابو المظفّر (1407)؛ لباب الآداب، لتقیق: أحمد محمّد شاکر، القاهرة: مکتبة السّنة.
6
6. التّوحیدی، ابوحیان (1408)؛ البصائر والذخائر، تحقیق: د. وداد القاضی، بیروت: دار صادر.
7
7. ارسطو، طالیس (1979)؛ الخطاب، حقّقه وعلّق علیه: عبد الرّحمن بدوی، بیروت: دار القلم.
8
8. الجاحظ، عمرو بن بحر (1948)؛ البیان والتّبیین، القاهرة: لجنة التّألیف والترجمة والنشر.
9
9. خوانساری، محمّد (1368)؛ دورة مختصر منطق صوری، تهران: دانشگاه تهران.
10
10. سبزیانپور، وحید و پیمان صالحی (1391 الف)؛ حکمتهای ایرانیان باستان در منابع عربی، تهران: یاردانش.
11
11. شایب، أحمد (2003)؛ الاسلوب، القاهرة: مکتبة النهضة المصریة.
12
12. شریعتی سبزواری، محمّدباقر (1381)؛ دربارة سخن و سخنوری، قم: بوستان کتاب.
13
13. العسکری، ابوهلال (1952)؛ الصّناعتین، بیروت: دار الإحیا الکتب العربیّة.
14
14. عطیة، محمّد هاشم (1997)؛ الأدب العربی وتاریخه فی العصر الجاهلی، بیروت: دار الفکر العربی.
15
15. الفاخوری، حنا (1385)؛ تاریخ الأدب العربی، تهران: توس.
16
16. فروغی، محمّدعلی (1382)؛ آیین سخنوری، تهران: زوّار.
17
17. فیض الاسلام، سیّد علی نقی (1379)؛ ترجمه و شرح نهجالبلاغه، تهران: مؤسّسة چاپ و نشر تألیفات فیض الاسلام.
18
18. الکلینی، محمّد بن یعقوب بن اسحاق (1407)؛ الکافی، تهران: دار الکتب الاسلامیّة.
19
19. المجلسی، محمّد باقر (1403)؛ بحار الأنوار، بیروت: دار إحیاء التّراث العربی.
20
20. محمّدی ملایری، محمّد (1385)؛ تاریخ و فرهنگ ایران در دوران انتقال از عصر عباسی به عصر اسلامی، جلد 4، تهران: توس.
21
21. المسعودی، علی بن حسین (1346)؛ مروج الذّهب ومعادن الجوهر، القاهرة: المطبعة المصریّة.
22
22. المعوش، سالم (2001)؛ القواعد المعرّفیة الإسلامیّة فی أدب صدر الإسلام، بیروت: دار النّهضة العربیّة.
23
23. المقدسی، شمس الدّین (1906)؛ أحسن التّقاسیم فی معرفة الأقالیم، هلند: لیدن.
24
24. میراحمدی، مریم (1390)؛، تاریخ تحوّلات ایرانشناسی، تهران: طهوری.
25
25. نصیرالدّین طوسی، محمّد بن احمد (1326)؛ أساس الإقتباس، تهران: دانشگاه تهران.
26
26. النّویری، شهاب الدّین (1423)؛ نهایة الأرب فی فنون الأدب، القاهرة: دار الکتب والوثائق القومیّة.
27
27. الیوسی، نور الدّین (1402)؛ المحاضرات فی اللّغة والأدب، تحقیق وشرح: محمّد حجی وأحمد شرقاوی، بیروت: دار الغرب الإسلامی.
28
ب: مجلاّت
29
28. حصاوی، محمّدجواد (1392)؛ «بررسی تطبیقی نثر دورة جاهلی و دورة اسلامی با رویکرد قرآنی»، فصلنامة مطالعات ادبی - قرآنی، دانشکدة اصول الدّین قم، سال اوّل، شمارة 1، صص 37-71.
30
29. سبزیانپور، وحید و پیمان صالحی (1391 ب)؛ «بررسی دادورزی ایرانیان در منابع عربی و مقایسة آن با نهجالبلاغه»، نشریة پژوهشهای زبانشناسی تطبیقی، سال دوم، شمارة 4، صص 145-169.
31
30. --------------------------- (1393)؛ «بازتاب دیانت ایرانیان باستان در منابع عربی»، نشریةپژوهشهای علوم تاریخی، دانشکدة ادبیّات دانشگاه تهران، دورة 6، شمارة 2، صص 99-118.
32
31. فقهی، عبدالحسین، محمّدرضا غفاری (1390)؛ «بررسی تطوّر خطابه در دورة جاهلی و صدر اسلام»،فصلنامة لسان مبین، سال دوّم، دورة جدید، شمارة چهارم، صص 160-181.
33
32. محمدزاده، مریم؛ علی رمضانی و رسول عبادی (1393)؛ «منشور سلطنت و خطبة پادشاهان ایران باستان (با تأمّلی در شاهنامه، تاریخ طبری، غرر الأخبار ملوک الفرس و سیرهم)»،پژوهشنامة ادب حماسی، سال دهم، شمارة هجدهم، صص 115-144.
34
ج: پایاننامه
35
33. فرجی، علیرضا (1385)؛ بررسی شخصیت انوشروان از باستان تا دورة اسلامی، استاد راهنما: فرح زاهدی، رشتة فرهنگ و زبانهای باستانی، دانشگاه تهران.
36
ORIGINAL_ARTICLE
بررسی تطبیقی مؤلّفه های معنایی «سرزمین مادری» در شعر صلاح عبدالصّبور، عبدالوهّاب البیاتی و نیما یوشیج
عشق به وطن، از مهمترین مؤلّفة شعری صلاح عبدالصبور و عبدالوهاب البیاتی است، آنها بهخوبی شور و اشتیاق خود را نسبت به وطن بیان کرده اند. از شاعران وطن گرای ادب فارسی میتوان به نیما یوشیج اشاره کرد که با تمام عشق و علاقه، وطن خود را به تصویر میکشد. پژوهش حاضر، مبتنی بر روش تحلیلی - تطبیقی است. نتیجة پژوهش این است که وطن، موضوع اصلی شعر صلاح عبدالصّبور، البیاتی و نیما یوشیج است. زادگاه برای آنان که چندین سال بهاجبار شرایط سیاسی از آن دور ماندهاند، بهسان مدینة فاضله است. آنها همگان را به وطندوستی و دفاع از وطن فرامیخوانند؛ لذا این پژوهش میکوشد تا نحوة بازیابی و بهکارگیری مؤلّفة وطن را به روش تطبیقی در آثار و اندیشه های صلاح عبدالصّبور، عبدالوهّاب البیاتی و نیما مورد بررسی قرار دهد.
https://jccl.razi.ac.ir/article_931_689ffc6b5bcfbe3eecbb5496467173f3.pdf
2018-11-22
93
106
ادبیّات تطبیقی
وطن
صلاح عبدالصّبور
عبدالوهّاب البیاتی
نیما یوشیج
سکینه
صارمی گروی
s.saremi66@yahoo.com
1
دانشجوی دکترای زبان و ادبیّات عربی، دانشگاه فردوسی مشهد، ایران
LEAD_AUTHOR
سید حسین
سیدی
sayedy@yahoo.com
2
استاد گروه زبان و ادبیّات عربی، دانشگاه فردوسی مشهد، ایران
AUTHOR
مرضیه
آباد
nassim_saremi2011@yahoo.com
3
دانشیار گروه زبان و ادبیّات عربی، دانشگاه فردوسی مشهد، ایران
AUTHOR
احمدرضا
حیدریان شهری
heidaryan@ferdowsi.um.ac.ir
4
دانشیار گروه زبان و ادبیّات عربی، دانشگاه فردوسی مشهد، ایران
AUTHOR
1. آتشی، منوچهر (1382)؛ نیما را بازهم بخوانیم (خیال روزهای روشن)، تهران: آمیتیس.
1
2. اسوار، موسی (1381)؛ از سرود باران تا مزامیر گل سرخ، تهران: سخن.
2
3. الیاده، میرچا (1382)؛ اسطوره و رمز در اشعار میرچا الیاده، ترجمة جلال ستاری، تهران: مرکز.
3
4. البیاتی، عبدالوهّاب (1995)؛ الأعمال الشّعریة، بیروت: مؤسّسة العربیّة للدّراسات والنّشر.
4
5. ---------- (1926)؛ سفر الفقر والثّورة، بیروت: دار الآداب.
5
6. ترابی، ضیاءالدین (1375)؛ نیمایی دیگر، تهران: مینا و دنیای نو
6
7. توفیق بیضون، حیدر (1413)؛ صلاح عبدالصّبور، بیروت: دار الکتب العلمیّة.
7
8. داوران، ناصر (1383)؛ نیمای نظریّهپرداز، نیمای شاعر، تبریز: شایسته.
8
9. دستغیب، عبدالعلی (1385)؛ پیامآور امید و آزادی (نقد و تحلیل شعر نیما)، تهران: آمیتیس.
9
10. شفیعی کدکنی، محمدرضا (1380)؛ شعر معاصر عرب، تهران: سخن.
10
11. صالح، مدنی (1986)؛ هذا هو البیاتی، الطّبعة الأولی، بغداد: دار الشّؤون الثّقافیّة العامة.
11
12. الصّائغ، یوسف (1978)؛ الشّعر الحرّ فی العراق منذ نشأته حتّی عام 1958، بغداد: مطبعة الأدیب البغدادیّه.
12
13. صدری افشار، غلامحسین؛ نسرین حکمی و نسترن حکمی (1383)؛ فرهنگ فارسی اعلام، تهران: معین.
13
14. طاهباز، سیروس (1375)؛ پر درد کوهستان (زندگی و هنر نیما)، تهران: زریاب.
14
15. ----------- (1368)؛ برگزیدة آثار نیما یوشیج به انضمام یادداشتهای روزانه، تهران: بزرگمهر.
15
16. عبدالصّبور, صلاح (1998)؛ الدّیوان، بیروت: دار العودة.
16
17. ---------- (1969)؛ الدّیوان، بیروت: دار العودة.
17
18. ندا، طه (1383)؛ ادبیّات تطبیقی (الأدب المقارن)، ترجمة هادی منظم، تهران: نشر نی.
18
19. الیسوعی، روبرت.ب کامل (1996)؛ أعلام الأدب العربی المعاصر، بیروت: مرکز دراسات للعالم العربی المعاصر.
19
20. یوشیج، نیما (1370)؛ مجموعة کامل اشعار نیما، به کوشش سیروس طاهباز، تهران: نگاه.
20
21. -------- (1368)؛ نامههای نیما، گردآورنده سیروس طاهباز، تهران: دفترهای زمانه.
21
22. -------- (1351)؛ کشتی و طوفان، تهران: امیرکبیر.
22
ORIGINAL_ARTICLE
رویکردی تطبیقی به پدیدۀ چندگانگی معنایی در متون فارسی و عربی (رویکرد نظری پژوهش: نظریّه کثرتگرایی در فهم متنِ ریکور)
پژوهش حاضر میکوشد براساس نظریّة کثرت گرایی در فهمِ متن پل ریکور ثابت کند که در متون عربی و فارسی، در کنار نظریّة «قصدیگرایی انحصاری» که امروزه مورد پذیرش جمهور مفسّران است، برای متن میتوان معانی متعدّد صحیحی که فراتر از قصد مؤلّف هستند در نظر گرفت که امکان اخصبودن معانی مقصود از معانی احتمالیِ متن نیز مهیّا و با استفاده از «ضوابط تأیید تفسیر» نظیر «تبیین»، «مشروعیّت»، «مطابقت»، «تناسب» و «سازگاری» امکان دارد. از این رو، با بهکارگیری «ضوابط تأیید تفسیر» میتوان تفاسیر متعدّد عرضی (تفاسیر متفاوت نه متناقض) از متون داشت و در سایۀ آن از نسبیّت، آنارشیسم و اجتهاد به رأی محفوظ ماند؛ بنابراین، نوشتار حاضر که به شیوۀ توصیفی - تحلیلی همراه با گردآوری اطّلاعات اسنادی و کتابخانهای انجام گرفته است به این نتیجه میرسد که نظریّة کثرتگرایی در فهمِ متنِ پل ریکور با عنایت همزمان به ظرفیّتهای متنی و ظرفیّتهای ذهنی مفسّران، راه را بهمنظور رسیدن به فرضیۀ «قصدیگرایی شمولی و ذهنیگرایی معتدل» که در پی نفی توأمان «قصدیگرایی انحصاری» و «ذهنیگرایی افراطی» در باب تفسیر متون است و نظری میانه را برمیتابد هموار ساخته است.
https://jccl.razi.ac.ir/article_932_c589fe9653db072232299307042cdc94.pdf
2018-11-22
107
127
ادبیّات تطبیقی
هرمنوتیک
چندگانگی معنایی
ریکور
قصدیگرایی شمولی
ذهنیگرایی معتدل
ثمانه
علوی
s.alavi5892@mail.um.ac.ir
1
دانشجوی دکتری فقه و مبانی حقوق اسلامی، دانشگاه فردوسی مشهد، ایران
AUTHOR
علیرضا
عابدی سر اسیا
a-abedi@um.ac.ir
2
استادیار فقه و مبانی حقوق اسلامی، دانشگاه فردوسی مشهد، ایران
LEAD_AUTHOR
مهیار
علوی مقدم
m.alavi2007@yahoo.com
3
دانشیار گروه زبان و ادبیّات فارسی، دانشگاه حکیم سبزواری، سبزوار، ایران
AUTHOR
قرآن کریم، ترجمة ناصر مکارم شیرازی (1391)؛ تهران: مؤسّسۀ قاصدک شهرک.
1
· نهجالبلاغه، به قلم علینقی فیض الاسلام (1351)؛ تهران: مطبعة الصدوق.
2
1. آلوسی، سیّد محمود (1415)؛ روح المعانی فی تفسیر القرآن العظیم والسبّع المثانی، بیروت: دار الکتب العلمیّة.
3
2. آمدی، علی بن محمّد (1402)؛ الاحکام فی اصول الاحکام، بیروت: المکتب الاسلامی.
4
3. ابن حمدون، محمّد بن حسن (1417)؛ التذکرة الحمدونیه، ترجمه: احسان عباس و بکر عباس، بیروت: دار صادر.
5
4. ابن سینا، حسین بن عبدالله (1908)؛ رسایل ابن سینا، القاهرة: المطبعة الهندیة.
6
5. پاکتچی، احمد (1394)؛ فقه الحدیث مباحث نقل به معنا، تهران: انتشارات دانشگاه امام صادق.
7
6. تفتازانی، سعدالدّین (1422)؛ المطوّل شرح تلخیص مفتاح العلوم، بیروت: دار الکتب العلمیّة.
8
7. حرّ عاملی، محمّد بن حسن (1409)؛ وسایل الشیعه الی تحصیل مسائل الشریعة، قم: مؤسّسة آل البیت لاحیاء التّراث.
9
8. حسنی، حمیدرضا (1393)؛ عوامل فهم متن در دانش هرمنوتیک و علم اصول استنباط از دیدگاه پل ریکور و محقق اصفهانی، تهران: هرمس.
10
9. زحیلی، وهبة بن مصطفی (1418)؛ التّفسیر المنیر فی العقیدة والشّریعة والمنهج، بیروت: دار الفکر.
11
10. شهید ثانی، زینالدین بن علی (1408)؛ الرّعایه فی علم الدّرایة، قم: مکتبة آیت الله العظمی المرعشی النّجفی.
12
11. صاحب جواهر، محمّدحسن (1394)؛ جواهر الکلام، تهران: دار الکتب الاسلامیّة.
13
12. صدر، سید محمّد (1427)؛ ماوراء الفقه، قم: دار المحبّین.
14
13. صدرالدّین شیرازی، محمّد (1360)؛ اسرار الآیات، ترجمة محمّد خواجوی، تهران: انجمن اسلامی حکمت و فلسفه.
15
14. طباطبایی، محمّدحسین (بیتا)؛ المیزان فی تفسیر القران، قم: منشورات جماعة المدرسین فی الحوزة العلمیة.
16
15. طوسی، محمّد بن حسین (1365)؛ تهذیب الأحکام، تصحیح سید حسن موسوی خراسانی، تهران: دار الکتب الاسلامی.
17
16. طیّب، سید عبدالحسین (1378)؛ أطیب البیان فی تفسیر القرآن، تهران: اسلام.
18
17. طیّب حسینی، سید محمود (1388)؛ چندمعنایی در قرآن کریم، قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
19
18. ------------------ (1393)؛ درآمدی بر دانش مفردات قرآن، قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
20
19. عاملی، محمّدجواد (1419)؛ مفتاح الکرامه، ترجمة محمّدباقر خالصی، قم: مؤسّسة النّشر الاسلامی.
21
20. فاضل مقداد، مقداد بن عبداللّه (بیتا)؛کنز العرفان فی فقه القرآن، ترجمة عبدالرحیم عقیقى بخشایشى، قم: بینا.
22
21. فیض کاشانی، محمّد محسن (1365)؛ الوافی، اصفهان: مکتبة الامام امیرالمؤمنین.
23
22. -------------- (1418)؛ الأصفی فی تفسیر القرآن، قم: مرکز انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی.
24
23. قائمینیا، علیرضا (1393) ، بیولوژی نص: نشانهشناسی و تفسیر قرآن، قم: سازمان انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
25
24. کرمی فریدنی، علی (1381)؛ شرح واژههای قرآن در ترجمۀ تفسیر عظیم مجمعالبیان، تهران: فراهانی.
26
25. کلینی، محمّد (1365)؛ الکافی، تهران: دار الکتب الاسلامی.
27
26. مجلسی، محمّدباقر (1403)؛ بحار الأنوار، بیروت: مؤسّسة الوفاء.
28
27. محمّدى، على (بیتا)؛ شرح اصول استنباط، قم: (نسخة نرمافزاری کتابخانۀ اهلالبیت علیهمالسلام).
29
28. مطهری، مرتضی (1370)؛ آشنایی با قرآن، تهران: صدرا.
30
29. مکارم شیرازی، ناصر (1421)؛ الأمثل فی تفسیر کتاب الله المنزل، قم: مدرسة امام علی بن ابیطالب.
31
30. ----------- (1416)؛ أنوار الأصول، تصحیح: احمد القدسی، قم: نسل جوان.
32
31. واعظی، احمد (1390)؛ نظریّة تفسیر متن، تهران: مرکز نشر پژوهشگاه فرهنگ و اندیشۀ اسلامی.
33
32. وحیدیان کامیار، تقی (1390)؛ بدیع از دیدگاه زیباشناسی، تهران: سمت.
34
33. الهاشمی، السّیّد أحمد (1414)؛ جواهر البلاغه، بیروت: دار الفکر.
35
34. هوی، دیوید کونز (1385)؛ حلقۀ انتقادی: ادبیّات، تاریخ و هرمنوتیک فلسفی، ترجمة مراد فرهادپور، تهران: نشر روشنگران و مطالعات زنان.
36
ب: مجلاّت
37
35. طیّب حسینی، سید محمود، کوهی بشیر، سجاد (1395)؛ «آثار فقهی نظریّة جواز استعمال لفظ در بیش از یک معنا در قرآن مجید»، مطالعات فقه امامیه، سال چهارم، شمارۀ 7، صص87-51.
38
36. عابدی سرآسیا، علیرضا (1394)؛ «زبانِ قرآن و امکانسنجیِ طرح نظریّه ارزش افزایی در تفسیر قرآن»، سومین همایش ملّی زبانشناسی و آموزش زبان فارسی»، چشمانداز پژوهش در قرن 21، مشهد مقدس، صص 475-496.
39
References
40
37. Bontekoe, Ronald (1996); D imensions of the Hermeneutics Circle, New Jersey, Humanity Press.
41
38. Hirsch, Eric Donald (1976); Validity in interpretation, Yale University.
42
39. Ricoeur, Paul (1976); Interpretation Theory Discourse and the Surplus of Meaning, Fopt Worth, Texas: Christian University Press.
43
40. -------------------- (1981); Hermeneutic and the Human Sciences (HHS), Cambridge University Press.
44
ORIGINAL_ARTICLE
مأخذیابی و مقایسۀ دو روایت منظوم طغرایی و مولوی از داستان شکار شیر و گرگ و روباه
پژوهش حاضر ضمن تحلیل و بررسی مآخذ داستان «رفتن گرگ و روباه در خدمت شیر به شکار» به بازگویی دو روایت منظوم عربی و فارسی طغرایی و مولوی از این داستان میپردازد؛. سپس با نگاهی ساختارشناسانه، عناصر داستانی چون شخصیّت، پیرنگ، زاویة دید، لحن و... در هر دو روایت تشریح و مشخّص میشود کدامیک از دو روایت به مآخذ اصلی داستان نزدیکتر است. مهمترین نتیجۀ این بررسی که براساس شیوۀ قیاسی تطبیقی به انجام رسیده، آن است که مولوی با افزودن عناصر داستان و شگردهای داستانپردازی، به تقلید صِرف بسنده نکرده، بلکه به خلق حکایتی زیباتر و جذابتر از روایت مآخذ اصلی پرداخته است. طغرایی نیز در ضمن داستان خود که پند و اندرز است، با استفاده از وجه تمثیل و برای تأکید سخن پندآموز خود، به این حکایت اشاره میکند.
https://jccl.razi.ac.ir/article_929_c1361ca8654df1f7638a314c7506678d.pdf
2018-11-22
129
163
ادبیّات تطبیقی
مثنوی معنوی
دیوان طغرایی
داستان شکار شیر و گرگ و روباه
مریم
کلانتری
maryam.kalantari@yahoo.com
1
دانشجوی دکتری زبان وادبیّات عربی، دانشگاه اصفهان، ایران
AUTHOR
سیدمحمدرضا
ابن الرسول
ibnorrasool@yahoo.com
2
استاد گروه زبان وادبیّات عربی، دانشگاه اصفهان، ایران
LEAD_AUTHOR
1. الآبی، أبو سعد منصور بن حسین (2004)؛ نثر الدّر، تحقیق: خالد عبد الغنی محفوظ. 7 ج. بیروت: دار الکتب العلمیة.
1
2. الأبشیهی، شهاب الدین محمّد بن أحمد (1986)؛ المستطرف فی کلّ فنّ مستظرف، شرحها وحقّقها: مفید محمّد قمیحة. بیروت: دار الکتب العلمیة.
2
3. ابن الجوزی، أبوالفرج عبدالرحمن بن علی (بیتا)؛ الأذکیاء، دمشق: مکتبة الغزالی.
3
4. ابن حمدون، محمّد بن حسن (1996)؛ التّذکرة الحمدونیّة، تحقیق: إحسان عباس و بکر عباس. المجلّد 7، بیروت: دار صادر.
4
5. ابن طرار، أبو الفرج معافی بن زکریا (1993)؛ الجلیس الصّالح الکافی والأنیس النّاصح الشّافی، دراسة وتحقیق: محمّد مرسی الخولی. المجلّد 4. بیروت: عالم الکتب.
5
6. بامشکی، سمیرا (1391)؛ روایتشناسی داستانهای مثنوی، تهران: هرمس.
6
7. بختیار، مظفر (1344)؛ زندگانی استاد مؤیّدالدّین طغرائی اصفهانی، تهران: بینا.
7
8. المتنبی، أبوالطیب (1403)؛ دیوان المتنبی، بیروت: دار بیروت.
8
9. پارسانسب، محمّد (1389)؛ داستانهای تمثیلی - رمزی فارسی (بههمراه مقدّمه، گلچین قصّهها و تحلیل نمونهها)، تهران: چشمه.
9
10. جلال، محمّد عثمان، دیوان، الموسوعة الشعریة. الإصدار 3، القرص الکمبیوتری، أبوظبی، الأمارات العربیّة المتحدة: المجمّع الثقافی، 2003.
10
11. خطیب رهبر، خلیل (1370)؛ داستانهای کوتاه منظوم از آثار سنایی، نظامی، عطار، مولوی، سعدی و جامی با معنی واژهها و شرح بیتهای دشوار و امثال و حکم و برخی نکتههای دستوری و ادبی، تهران: مهتاب.
11
12. خیریه، بهروز (1384)؛ نقش حیوانات در داستانهای مثنوی معنوی، تهران: فرهنگ مکتوب.
12
13. الدّمیری، کمال الدین محمّد بن موسی (بیتا)؛ حیاة الحیوان الکبری، مصر: المکتبة التجاریة الکبری.
13
14. الرّاغب الأصفهانی، حسین بن محمّد (1961)؛ محاضرات الأدباء ومحاورات الشّعراء والبلغاء، بیروت: دار مکتبة الحیاة.
14
15. --------------------- (2007)؛ الذّریعة إلی مکارم الشّریعة، تحقیق: أبو الیزید أبو زید العجمی، القاهرة: دار السّلام.
15
16. الزرّکلی، خیرالدین (2005)؛ الأعلام: قاموس تراجم لأشهر الرّجال والنّساء من العرب والمستعربین والمستشرقین، المحلّد الخامسة، بیروت دار العلم للملایین.
16
17. زمانی، کریم (1372)؛ شرح جامع مثنوی معنوی، تهران: اطّلاعات.
17
18. سجاسی، اسحاق بن ابراهیم (1368)؛ فرائد السّلوک، تصحیح و تحشیه عبدالوهاب نورانیوصال و غلامرضا افراسیابی، تهران: پاژنگ.
18
19. شکر، هادی (1985)؛ الحیوان فی الأدب العربی، بیروت: مکتبة النّهضة العربیّة ــ عالم الکتب.
19
20. الشّیخ البهائی، محمّد بن حسین (بیتا). الکشکول، صحّحه وعلّق علیه: محمّدصادق نصیری سرابی، قم: دار العلم.
20
21. شیخو، لویس (1913)؛ مجانی الأدب فی حدائق العرب، عُنی بجمعه وضبطه وتصحیحه: الأب لویس شیخو الیسوعی، بیروت: مطبعة الآباء الیسوعیین.
21
22. الطّغرائی، حسین بن علی بن عبد الصمد (1975)؛ دیوان الطغرائی، بتحقیق علی جواد الطاهر ویحیی الجبوری، کویت: دار القلم.
22
23. فتوحی، محمود (1385)؛ بلاغت تصویر، تهران: سخن.
23
24. فروزانفر، بدیع الزمان (1370)؛ مآخذ قصص و تمثیلات مثنوی، چاپ چهارم، تهران: امیرکبیر.
24
25. مولوی، جلال الدین محمّد بن محمّد (1389)؛ مثنوی معنوی، براساس نسخۀ قونیه مکتوب به سال 677 ق؛ و مقابله با تصحیح و طبع نیکلسون، تصحیح، مقدمه و کشف الابیات از قوام الدین خرمشاهی، چاپ دهم، تهران: دوستان.
25
26. میرصادقی، جمال (1376)؛ عناصر داستان، تهران: سخن.
26
27. یونسی، ابراهیم (1365)؛ هنر داستاننویسی، تهران: سهروردی.
27
ب: مجلاّت
28
28. بامشکی، سمیرا (1388)؛ «مقایسۀ داستانهای مشترک مثنوی و منطق الطّیر با رویکرد روایتشناسیِ ساختارگرا»، جستارهای ادبی،سال 42، شمارة 165، صص 1-27.
29
29. ذکاوتی قراگزلو، علیرضا (1381)؛ «نقد و معرفی کتاب فرائد السّلوک»، آینۀ میراث، سال 5، شمارة 17، صص 13-16.
30
30. ذکایی ساوی، مرتضی (1372)؛ «ابوسعد آوی و نثر الدر»، آینۀ پژوهش، سال 4، شمارة 20، صص 31-38.
31
31. زندی، حاتم (1392)؛ «بررسی عناصر داستانی در حکایت جانورمحور مثنوی مولوی»، کهننامة ادب پارسی، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، شمارة 1، صص 29-52.
32
ORIGINAL_ARTICLE
جلوه های مکتب رمانتیسم در ادب معاصر عربی و فارسی (مطالعه مورد پژوهش: شعر علی محمود طه و محمّد حسین شهریار)
مکتب رمانتیسم، از مکاتب ادبی در جهان معاصر است که مبنای آن بر تخیّل فردی و خلاقیّت براساس تخیّل و عکسالعملی در برابر مکتب کلاسیسم بود. این مکتب، افزون بر غرب، تأثیرات زیادی بر ادبیّات فارسی و عربی معاصر نهاد و نیز نظر شاعران و نویسندگان بسیاری را به خود جلب کرده است. از سویی میان پیروان این مکتب در ادبیّات فارسی و عربی، همگونی زیادی دیده میشود. این پژوهش، درصدد است تا با روش توصیفی - تحلیلیِ محتوا و براساس چارچوب مکتب امریکایی ادبیّات تطبیقی، به بررسی جلوههای مکتب رمانتیسم در شعر علی محمود طه و سید محمّدحسین شهریار در ادبیّات عربی و فارسی بپردازد. یافتهها بیانگر آن است که دو شاعر در بیان حسرت و اندوه رمانتیکی خود که ناشی از اوضاع نامناسب محیط، وضع آشفتة وطن و انبوهی از دردها و حالات غمانگیز درون خود و مردم جامعه است، به بیان جلوههای رمانتیکی؛ همچون وطندوستی، احساس غم و تنهایی، طبیعتگرایی، انعکاس ناامیدیها، شکایت از روزگار، عشق و یاد معشوق و... پرداختهاند و در این زمینه، جنبههای مشترکی باهم دارند. عشق و یاد معشوق از مضامین قابل توجّه در شعر دو شاعر است که با شور و اشتیاق درهم آمیخته شده است و از عشق مجازی به عشقی حقیقی میرسد. طبیعت، گریزگاه آنها از غربت و تنهایی، اوضاع نابسامان محیط موجود و ناسازگاریهای روحی و خستگی است.
https://jccl.razi.ac.ir/article_936_61ed785e6a9fca159e463e33da6275a0.pdf
2018-11-22
165
186
ادبیّات تطبیقی
مکتب رمانتیسم
شعر معاصر عربی و فارسی
محمود طه
شهریار
علی
نظری
alinazary2002@gmail.com
1
استاد گروه زبان و ادبیّات عربی، دانشگاه لرستان، خرمآباد، ایران
LEAD_AUTHOR
مهران
نجفی حاجیور
najafimehran@sku.ac.ir
2
دانشآموخته دکتری زبان و ادبیّات عربی، دانشگاه لرستان، خرمآباد، ایران
AUTHOR
پروین
خلیلی
parvinkhalili93@gmail.com
3
دانشآموخته کارشناسی ارشد زبان و ادبیّات عربی، دانشگاه ایلام، ایران
AUTHOR
1. أبوعشمه، عادل (1987)؛ قضایا المرأة فی مصر، الطّبعة الأولی، بیروت: دار الجیل.
1
2. ثروتیان، بهروز (1389)؛ عشق پرشور شهریار و پری، چاپ اوّل، تهران: مرکز.
2
3. جعفری جزی، مسعود (1377)؛ سیر رمانتیسم در اروپا، تهران: مرکز.
3
4. چاوشی اکبری، رحیم (1376)؛ نالة سهتار، تهران: صدا.
4
5. حسینی، سیّد رضا (1381)، مکتبهای ادبی، تهران: نگاه.
5
6. رزوق، رزوق فرج (1956)؛ إلیاس أبو شبکه وشعره، الطّبعة الأولی، بیروت: دار الکتاب اللّبنانی.
6
7. رضوان، محمّد (2006)؛ محمود طه؛ شاعر الجندول وشعره المجهول، الطّبعة الأولی، القاهرة: دار الکتاب العربی.
7
8. الزرّکلی، خیر الدین بن محمّد (1986)؛ الأعلام، قاموس تراجم لأشهر الرّجال والنّساء من العرب والمستعمرین والمستشرقین، المجلّد الخامس، بیروت: دار العلم للملایین.
8
9. زرینکوب، عبدالحسین (1369)،نقدادبی، جلد دوّم، تهران: امیرکبیر.
9
10. شفیعی کدکنی، محمّدرضا (1380)؛ شعرمعاصرعرب، چاپ دوّم، تهران: سخن.
10
11. شهریار، محمّدحسین (1371)؛ دیوان شهریار، دورة 4 جلدی، تهران: کنگرة بزرگداشت شهریار.
11
12. -------------- (1376)؛ کلیات اشعار، تهران: زرین
12
13. عالم، عبدالرحمن (1376)؛ تاریخ فلسفة سیاسی غرب، چاپ اوّل، تهران: وزارت امور خارجه.
13
14. علیزاده، جمشید (1374)؛ به همین سادگی و زیبایی، چاپ اوّل، تهران: مرکز.
14
15. فورست، لیلیان (1375)؛ رمانتسیم، ترجمة مسعود جعفری، چاپ اوّل، تهران: مرکز.
15
16. کاویانپور، احمد (1375)؛ زندگی ادبی و اجتماعی استاد شهریار، تهران: اقبال.
16
17. محمود طه، علی (2012)؛ دیوان علی محمود طه، القاهرة: مؤسّسة هنداوی للتّعلیم والثّقافة.
17
18. -------- (2002)؛ أجمل ما کتب شاعر الجندول، اختیار و التقدیم: سمیر سرحان ومحمّد عنانی، القاهرة: الهیئة المصریّة العامّة للکتّاب.
18
19. مختاری، محمّد (1377)؛ هفتاد سال عاشقانه، چاپ اوّل، تهران: تیراژه.
19
20. مندور، محمّد (1995)، الشّعر المصری بعد شوقی، القاهرة: معهد الدّراسات العربیّة العالی.
20
21. ناتل خانلری، پرویز (1367)؛ هفتادسخن (شیوههاینودرادبیّات جهان)، جلد 4، تهران: توس.
21
22. ودیع، أمین دیب (1995)؛ الشّعرالعربیفیالمهجرالإمریکی، الطّبعة الأولی، بیروت: دار الرّیحانی.
22
ب: مجلاّت
23
23. آلبویه لنگرودی، عبدالعلی و فریبا مدبری (1390)؛ «بررسی تطبیقی رمانتیسم در اشعار نادر نادرپور و ابوالقاسم شابّی»، لسان مبین، دورة 2، شمارة 3، صص 1-27.
24
24. غیبی، عبدالأحد و رباب پورمحمود (1390)؛ «بررسی تطبیقی مضامین رمانتیسم در اشعار ابراهیم ناجی و محمّد حسین شهریار»، لسان مبین، دورة 2، شمارة 4، صص 123-147.
25
ORIGINAL_ARTICLE
بررسی تطبیقی مفهوم عشق در سوانح العشّاق احمد غزالی و عطف الألف ابوالحسن دیلمی
موضوع پژوهش حاضر بررسی عشق در نخستین آثار مستقل عارفان ایرانی است. احمد غزالی، رسالة سوانح العشّاق را بهعنوان نخستین اثر مستقل در این زمینه از خود بهجای گذاشته است. وی در این رساله، مسائل پیرامون عشق را با دیدگاهی روانشناسانه با زبانی ادبی بیان کرده است. در قرن چهارم هجری، ابوالحسن دیلمی، عارف خوشقریحة ایرانی کتاب عطف الألف المألوف علی اللام المعطوف را در این باب به زبان عربی نگاشته بود که این اثر هم، رنگی کاملاً روانشناسانه دارد. دیلمی، گرچه از تفکّرات فلاسفة یونانی، بهویژه افلاطون تأثیر پذیرفته، امّا آمیختن نظرات آنان با مبانی دینی شریعت اسلام ایدة اوست. در این جستار، سعی شده شباهتها و تفاوتهای دو اثر بهصورت تطبیقی نشان داده شود بهگونهای که از دل این رویکرد، نتایج خاص و منطقی بهدست آید. احمد غزالی چون تجربة ابوالحسن دیلمی را در اختیار داشته، به نظریّهپردازی در باب عشق و محبت نپرداخته است؛ همچنین، زبان شاعرانه و تعمّد وی در بیان اشارهای مطالب، سبب دشواری فهم اثر او شده است؛ در حالی که دیلمی هم نظریّهپرداز است و هم با زبانی علمی و شیوا به بیان مطالب پرداخته است؛ البته این دو، با هدف آثارشان چنان قلم و سبکی اختیار کردهاند.
https://jccl.razi.ac.ir/article_935_4440e4e652741d73006ee11872560acb.pdf
2018-11-22
187
210
ادبیّات تطبیقی
عشق و محبّت
احمد غزالی
سوانح العشّاق
ابوالحسن دیلمی
عطف الألف المألوف
عیسی
نجفی
enajafi1@yahoo.com
1
استادیار، گروه زبان و ادبیّات فارسی، دانشگاه رازی، کرمانشاه، ایران
LEAD_AUTHOR
رضا
یاری والا
z.yary2012@yahoo.com
2
کارشناسارشد زبان و ادبیّات فارسی، دانشگاه رازی، کرمانشاه، ایران
AUTHOR
· قرآن کریم.
1
1. آبراهاموف، بنیامین (1388)؛ عشق الهی در عرفان اسلامی، ترجمة حمیرا ارسنجانی، ویراستة مصطفی ملکیان، چاپ اوّل، تهران: نگاه معاصر.
2
2. ابن الدباغ، عبدالرحمن بن محمّد الانصاری (1379)؛ مشارق انوار القلوب و مفاتیح اسرار الغیوب، تحقیق: ه-ریتر، ترجمه: قاسم انصاری، چاپ اول، تهران: طهوری.
3
3. ابن عربی، محییالدین (1386)؛ الفتوحات المکیة فی معرفة أسرار المالکیة والملکیة، ترجمة محمّد خواجوی، چاپ چهارم، تهران: مولوی.
4
4. افلاطون (1385)؛ ضیافت، مقدمة محمّدعلی فروغی، چاپ اوّل، تهران: نیل.
5
5. بقلی شیرازی، روزبهان (1379)؛ عبهر العاشقین، تصحیح هنری کربن و محمّد معین، چاپ چهارم، تهران: منوچهری.
6
6. جمعی از نویسندگان به سرپرستی غلامحسین مصاحب (1374)؛ دائرة المعارف فارسی، تهران: شرکت سهامی کتابهای جیبی وابسته به انتشارات امیرکبیر.
7
7. چیتیک، ویلیام (1388)؛ درآمدی بر تصوّف و عرفان اسلامی، ترجمة جلیل پروین، چاپ اول، تهران: حکمت.
8
8. دهخدا، علیاکبر (1346)؛ لغتنامه، زیر نظر دکتر معین، تهران: دانشگاه تهران.
9
9. الدّیلمی، علی بن محمّد (1962)؛ عطف الألف المألوف علی اللام المعطوف، القاهرة: المعهد العلمی الفرنسی للآثار الشّرقیّة.
10
10. -------------- (1390)؛ عطف الألف المألوف علی اللام المعطوف، ترجمة عیسی نجفی و تورج زینیوند، چاپ اوّل، کرمانشاه: دانشگاه رازی.
11
11. ریتر، هلموت (1377)؛ دریای جان، ترجمة (جلد 1) عبّاس زریاب خویی و مهرآفاق بایبوردی، تهران: الهدایی
12
12. --------- (1379)؛ دریای جان، جلد 2، ترجمة مهرآفاق بایبوردی، چاپ دوّم، تهران: الهدایی.
13
13. غزالی، احمد (1359)؛ سوانح، تصحیح هلموت ریتر، مقدّمه و شرح نصرالله پورجوادی، تهران: بنیاد فرهنگ ایران.
14
14. --------- (1370)؛ مجموعهآثار فارسی احمد غزالی (سوانح العشّاق)، به اهتمام احمد مجاهد، چاپ دوم، تهران: دانشگاه تهران.
15
15. مولانا، جلالالدین محمّد (1357)؛ مثنوی معنوی، مقدّمه و شرححال بدیعالزّمان فروزانفر، حواشی و تعلیقات م. درویش، چاپ هشتم، تهران: علمی
16
16. ----------------- (1363)؛ کلّیّات شمس، با تصحیح و حواشی بدیعالزمان فروزانفر، چاپ سوم، تهران: سپهر.
17
ب: مجلاّت
18
17. ابوالقاسمی، سیده مریم (1381)؛ «سیری در افکار و اندیشههای احمد غزالی»، پژوهشنامة علوم انسانی، شماره 33، صص233-252.
19
18. اسماعیلپور، ولیاله (1390)؛ «مفهوم عشق و مقایسۀ آن در دستگاه فکری احمد غزالی و عینالقضات همدانی با تأکید بر سوانح العشاق، تمهیدات، نامهها و لوایح»، فصلنامۀ زبان و ادب فارسی دانشگاه آزاد کردستان، سال سوم، شمارة 6، 25-46.
20
19. زینیوند، تورج و عیسی نجفی (1391)؛ «بازتاب اندیشههای ابوالحسن دیلمی در آثار برخی بزرگان تصوّف اسلامی»، فصلنامة مطالعات عرفانی، دانشگاه کاشان، شمارة 15، صص 53-76.
21
20. منصف، مصطفی و احمدرضا صیادی (1388)؛ «کدام افضل است؟ عشق یا محبّت»، فصلنامة ادب و زبان، دانشکدة ادبیّات و علوم انسانی کرمان، شمارة 25، صص 274-297.
22
21. نزهت، بهمن (1389)؛ «نظریّة عشق در متون کهن عرفانی»، فصلنامة متنپژوهی، دانشکده ادبیّات فارسی و زبانهای خارجی دانشگاه علامه طباطبایی، سال 14، شمارة 43، صص 47-62.
23
22. ---------؛ علیرضا مظفری و سمیه جبارپور (1397)؛ سیر و تطوّر نظریّۀ عشق در آرا و اندیشههای عرفانی -فلسفی روزبهان و ابن دباغ»، متنپژوهی ادبی، سال 22، شمارة 76، صص 7-32.
24
ج: پایاننامهها
25
23. سلیمانی، علی اشرف (1393)، مقایسه اندیشههای احمد غزالی در سوانح العشاق با مثنوی معنوی مولوی،استاد راهنما: ابراهیم رحیمی زنگنه، کارشناسیارشد زبان و ادبیات فارسی، کرمانشاه: دانشگاه آزاد اسلامی.
26
24. طایفه، سیما (1391)؛ بررسی مفهوم، ماهیت و کارکرد «عشق» از نظر احمد غزالی و امام محمد غزالی، استاد راهنما: لیلا هوشنگی، کارشناسیارشد زبان و ادبیات فارسی، تهران: دانشگاه الزهرا.
27
25. هاشمی، زهره (1392)؛ بررسی نظامهای استعاری عشق در پنج متن عرفانی براساس نظریه استعارهشناختی،استاد راهنما: محمود فتوحی رودمعجنی، دکترای تخصصی زبان و ادبیات فارسی، مشهد: دانشگاه فردوسی.
28
26. یغمایی زارع، شهرام (1391)؛ شرح و تفسیر جامع رسالة «سوانح العشّاق» احمد غزالی، استاد راهنما: زرینتاج واردی، کارشناسیارشد زبان و ادبیات فارسی، شیراز: دانشگاه شیراز.
29