per
دانشگاه رازی
کاوش نامه ادبیات تطبیقی
2676-6515
2676-6523
2018-05-22
8
29
1
18
875
Research Paper
مفهوم شناسی تطبیقی حزن در آینه چکامه های احمد مطر و نصرالله مردانی
دراسة مقارنة لمضمون الحزن فی مرآة أشعار أحمد مطر ونصرالله مردانی
محمد بستان
mohamadbostsn90@gmail.com
1
احمدرضا حیدریان شهری
heidaryan@ferdowsi.um.ac.ir
2
صدیقی کلثوم
seddighi@um.ac.ir
3
سیدحسین سیدی
seyyedi@ferdovsy.um.ac.ir
4
دانشجوی دکتری زبان و ادبیّات عربی، دانشگاه فردوسی مشهد، ایران
دانشیار گروه زبان و ادبیّات عربی، دانشگاه فردوسی مشهد، ایران
استادیار گروه زبان و ادبیّات عربی، دانشگاه فردوسی مشهد، ایران
استاد گروه زبان و ادبیّات عربی، دانشگاه فردوسی مشهد، ایران
احمد مطر، از شاعران معاصر عراقی و نصرالله مردانی، شاعر و نویسندۀ معاصر ایرانی است. این دو شاعر با توجّه به شرایط خفقانآور و نابسامان جامعه، حزن و اندوه مردم را با بیان خویش به تصویر کشیدهاند؛ مطر، با رعایت جانب ادب، توانسته حقایق تلخ روزگار خویش را آشکارتر سازد و برخلاف مردانی، شعر خود را تنها برای مبارزه با حکومت به کار گیرد و حسّ مخالفت مردم ضدّ اوضاع نابسامان را بیشتر برانگیزد. مردانی نیز توانسته با نوآوریهای خود، افقهای تازهای را پیش روی شاعران انقلاب اسلامی و دفاع مقدّس بگشاید و سرودههای پایداری او مورد توجّه همگان قرار گیرد. این پژوهش بر بنیان مکتب ادبیّات تطبیقی آمریکایی و با تکیه بر دیوانهای دو شاعر به بررسی و تحلیل اشعار حزنآلود آنان همّت گماشته است. نگارندگان در این پژوهش بر آن بودهاند تا مفهوم حزن را در اشعار مطر و مردانی که تصویرگر چهرة خونین و ویران میهن این دو شاعر در بحبوحة جنگ و هجوم متجاوزان است، مورد بررسی قرار دهند. نتایج پژوهش، حاکی از این است که دو شاعر در توصیف حزن و اندوه ناشی از ستم دشمنان بیدادگر خویش توفیق یافتهاند و به نیکی تصویر مظلومیّت میهن خویش را در مقابل متجاوز پدیدار ساختهاند؛ نگارندگان در بخش پایانی جستار حاضر کوشیدهاند تا مشابهتها و تفاوتهای اشعار حزنآلود دو شاعر را مورد بررسی و تحلیل قرار دهند.
یعتبر أحمد مطر من شعراء العراق المعاصرین کما یُعدّ نصرالله مردانی شاعرا وکاتبا إیرانیّا معاصرا. فصوّر الشّاعران أحزان الشّعب وهمومَه فی تعبیرهما نظرا لظروف المجتمع الخانقة وغیر المستقرّة؛ فتمکّن مطر من إظهار وقائع عصره المرّة إظهارا جلیّا ملتزما بالأدب واستخدم شعرَه أداةً للنّضال مع الحکومة خلافاً لمردانی، الشّاعر الأیرانیّ کما تمکّن مطر من أن یثیر مشاعر النّاس للمناهضة وعلی الظروف السیّئة. واستطاع مردانی أیضا أن یفسح آفاقا جدیدة بإبداعاته لشعراء الثّورة الإسلامیّة والدّفاع المقدّس وتتمتّعت قصائده فی مجال المقاومة بشعبیّة واسعة. عالج هذا المقال دراسة أشعار الشّاعرین المحزنة وتحلیلها فی ضوء المدرسة الأمریکیّة للأدب المقارن وفق دواوین الشّاعرین. استهدف الباحثون فی هذا المقال دراسة ظاهرة الحزن فی أشعار أحمد مطر ونصراللّه مردانی والّتی تصوّر وجه وطن الشّاعرین المدمّی والمدمّر فی معمعة الحرب وعدوان المعتدین. تشیر نتائج الدّراسة إلی أنّ الشّاعرین قد نجحا فی وصف الحزن والهمّ الناتج عن ظلم اعدائهما المستبدین وقد جسّدا صورة مظلومیّة الوطن أمام المعتدیّ؛ ولقد حاول الباحثون فی الجزء الأخیر من هذا المقال معالجة وجوه المشابهة والافتراق فی قصائد الشّاعرین الحزینة.
https://jccl.razi.ac.ir/article_875_3e06360fe79dbacf3f2893fc866ba990.pdf
ادبیّات تطبیقی
حزن
نصرالله مردانی
احمد مطر
شعر پایداری
الأدب المقارن
الحزن
نصراللّه مردانی
أحمد مطر
شعر المقاومة
per
دانشگاه رازی
کاوش نامه ادبیات تطبیقی
2676-6515
2676-6523
2018-05-22
8
29
19
38
876
Research Paper
نقد و بررسی جلوههای رمانتیسم جامعهگرا در شعر شاعران معاصر مصر و ایران (مطالعه موردپژوهانه: حلمی سالم و عارف قزوینی)
دراسة المظاهر الرّومنسیّة ذات التوجّه الإجتماعیّ فی شعر شعراء مصر وإیران المعاصرین
(دراسة مقارنة: حلمی سالم وعارف قزوینی)
مینا پیرزادنیا
pirzadnia@yahoo.com
1
محمد تقی جهانی
mtjahani@gmail.com
2
زهره نورمحمد نهال
z.n.mohammadi1392@gmail.com
3
استادیار گروه زبان و ادبیّات عربی، دانشگاه ایلام، ایران
استادیار گروه زبان و ادبیّات فارسی، دانشگاه ایلام، ایران
کارشناسارشد زبان و ادبیّات عربی، دانشگاه ایلام، ایران
رمانتیسم، جنبشی ادبی است که در اواخر قرن هجدهم از انگلستان آغاز شد. این مکتب، در میان سرزمینهای عربی بعد از وقوع فاجعة فلسطین و در ایران در اوایل دورة مشروطه، تغییر یافت و به تدریج، از حالت فردگرایانه به سمت اجتماع سوق یافت. از جمله شاعران مصری که هنرمندانه در این وادی گام نهادهاند؛ حلمی سالم است که رمانتیسم وی در کنار عناصر عاشقانه و فردی، بیشتر صبغة اجتماعی و سیاسی دارد؛ از سوی دیگر، این رویکرد، همگام با سرزمینهای عربی، در میان شاعران ایران نیز رواج بسیار یافت؛ از جمله شاعران ایرانی که تأثیرات مکتب رمانتیسم جامعهگرا در آثار وی بهخوبی مشهود است، عارف قزوینی است. نگارندگان در این جستار، با رهیافتی توصیفی – تحلیلی، به معرّفی برخی مؤلّفههای رمانتیسم جامعهگرا در شعر دو شاعر یادشده پرداختهاند و نتایج پژوهش، بیانگر آن است که از جمله مؤلّفههای رمانتیسم جامعهگرا در شعر ایندو؛ احساسات ملّیگرایانه، دلتنگی برای روزگاران باشکوه گذشته، ناهنجاریها و مفاسد اجتماعی و... است و رمانتیسم سالم، بیشتر سیاسی است و وی بیشتر در این اشعارش زبانی نمادگونه دارد؛ در حالی که رمانتیسم عارف بیشتر جنبة انقلابی دارد و با به کارگیری زبانی صریح و عامیانه، اشعار خود را برای همگان قابلفهم میسازد.
الرّومنسیّة، الحرکة الأدبیة الّتی بدأت فی أواخر القرن الثّامن عشر من إنجلترا. غیّرت الرّومنسیّة؛ بین البلاد العربیّة بعد وقوع کارثة فلسطین وفی إیران فی أوائل الثّورة الدّستوریّة وتحوّلت من الفردیّة إلى المجتمع تدریجیّاً وصارت اجتماعیّةً وثوریّةً. بین البلاد العربیّة، مصر کأوّل بلد وقع تیّار النّهضة فیها، کانت مهد الشّعراء والأدباء الّذین تأثّروا من هذا التیّار الجدید. ومن بین الشّعراء الّذین خطوا فی هذا المجال بصورة فنیّة؛ حلمی سالم وإن لم تکن رومنسیّته خالیةً من العناصر التغزّلیّة والشّخصیّة، تموج فیها الصّبغة الاجتماعیّة والثّوریّة أکثر. من جانب آخر، شاعت هذه الحرکة شیوعاً کثیراً بین الشّعراء الإیرانیین مع البلاد العربیّة. من الشّعراء الإیرانیین الّذین تأثیرات الرّومنسیّة هو الواضح فی أعماله، هو عارف قزوینی. قد تناول محقّقوا البحث بالأسلوب الوصفیّ - التّفسیریّ بعد الإشارة إلی حیاة الشّاعرین، تعریف بعض المضامین الرّومنسیّة ذات التّوجّه الاجتماعیّ فی شعرهما والمقارنة ودراستها وتظهر نتائج البحث أنّ العواطف الوطنیّة، الحنین إلى أیام المجد الماضی والانحرافات الاجتماعیّة، من المضامین الرّومنسیّة ذات التّوجّه الاجتماعیّ فی شعرهما. ورومنسیّة سالم السّیاسیّة فی کثیر من الأحیان ویستعمل الشّاعر فی هذه الأشعار الأسلوب الرّمزیّ واللّغة غیر صریحة غالباً فی حین رومنسیّة عارف لها صبغة ثوریّة ویجعل الشّاعر أشعاره باستعمال اللّغة الصّریحة والشّعبیّة مفهومیّاً للجمیع.
https://jccl.razi.ac.ir/article_876_1fb3dce6b4db52a2523772906df71e82.pdf
ادبیّات تطبیقی
رمانتیسم
جامعهگرایی
حلمی سالم
عارف قزوینی
الأدب المقارن
الرّومنسیّة
الاجتماعیّة
حلمی سالم
عارف قزوینی
per
دانشگاه رازی
کاوش نامه ادبیات تطبیقی
2676-6515
2676-6523
2018-05-22
8
29
39
55
877
Research Paper
بررسی نقش مضامین در ادبیّات و کاربردهای آن در ادبیّات تطبیقی
دور المضامین فی الأدب وتوظیفه فی الأدب المقارن (دراسة وتحلیل)
پوریا ترکمانه
1
ناصر ملکی
n.maleki@razi.ac.ir
2
دانشجوی دکتری ادبیّات انگلیسی، دانشگاه رازی، کرمانشاه، ایران
دانشیار گروه ادبیّات انگلیسی، دانشگاه رازی، کرمانشاه، ایران
گسترۀ پژوهش حاضر، بررسی و تشریح اهمّیّت بهکارگیری بُنمایه یا مضمون، به عنوان روش تحقیق در مطالعات تطبیقی است. هرچند به ظاهر این موضوع شاکلۀ از پیش تعریفشدهای دارد و در نگاه اوّل سبک و سیاق جدیدی را در مطالعات ادبی تطبیقی فراهم نمیآورد، پژوهش حاضر، به اثبات این موضوع میپردازد که با بررسی مضامین در آثار ادبی (به عنوان یکی از عناصر مهم در مطالعۀ ادبیّات) میتوان به نظامی پیچیده و غنی از ارجاعات و مفاهیم دست یافت که در نتیجۀ سازمانبندی آنها شرایط مطالعۀ تطبیقی فراهم میشود. بخش مهمّی از این نظام، به بافت فرهنگی و اجتماعی در پس آثار ادبی بازمیگردد که منبعی قابل ارجاع و نامحدود از معانی را برای خوانندۀ نکتهبین فراهم میسازد. این نکته، فرصت را برای بحث و گفتگو در زمینۀ چند نکتۀ اساسی در حوزۀ ادبیّات تطبیقی فراهم میآورد و به پرسشهایی از این دست پاسخ میدهد که هدف از انجام یک مطالعۀ تطبیقی چیست؟ در انجام آن باید چه موضوعات و عناصری را مورد بررسی قرار داد و چه روشی را در پیش گرفت؟ و اینکه نتایج این پژوهش چه کمکی به مطالعات آینده در زمینههای مربوطه میکنند؟ پاسخ به این دسته از پرسشهای کلیدی، زمینۀ یکپارچگی در روش و چارچوب مطالعات ادبی تطبیقی، بهویژه جنبههای فرهنگی آن را، به وجود میآورد؛ همچنین، این مطالعه در پی آن است تا چگونگی استفاده از مضامین به عنوان راهکاری خلاّقانه و بنیادی در بحث کاربرد و روش در ادبیّات تطبیقی را به بحث و گفتوگو گذارد.
لقد کرّسنا هذا المقال للبحث فی دور المضامین ومکانتها کمنهج أدبیّ فی الدّراسات المقارنة. یبدو موضوع المقال بادئ ذی بدء موضوعا نمطیا وشکلیا لا یحتوی على نقطة جدیدة، ألّا أنّه یرید الکشف عن حقیقة هامّة وهی الدّراسة المضمونیّة للنّصوص الأدبیّة کإحدى الآلیات الهامّة الّتی تتکفّل دراسة الأدب. من المؤکّد أنّ أهمّیّته ناجمة عن أنّه یعدّ من الآلیات البحثیّة الّتی تمکننا من العثور على منظومة دلالیّة رائعة تکمن فی خبایا النّصوص الأدبیّة. والّتی تتوفّر فی ظلّها الظّروف المواتیة للانخراط فی الدّراسات الأدبیّة المقارنة. علماً أنّ أجزاء هامّة من هذه المنظومة الدّلالیّة تتعلّق بالنّسیج الثّقافی والاجتماعی الّذی یختبئ وراء النّصوص الأدبیّة. والّذی یعتبر معینا عذبا لا ینضب یستقی منه القارئ حتّى الارتواء. هذه المعطیات تمهد الطّریق للإجابة عن أسئلة أساسیّة یدور حولها هذا المقال. الا وهی، ما هو الهدف الرّئیسی الّذی یظلّ وراء الدّراسات المقارنة؟ وما هی العناصر الّتی نتفحصها من خلال البحوث المقارنة؟ وما هو المنهج الّذی نعتمده أثناء الدّراسة؟ وما هی الآفاق الجدیدة الّتی تفتحها هذه الدّراسة أمام المخاطب؟ والاجابة على التّساؤلات المذکورة لتتوفّر الأرضیّة الملائمة للوصول إلى منهج موحّد وإطار محدّد للدّراسات المقارنة وخاصّة فیما یخصّ جوانبها الثّقافیّة. بناء على ذلک یرمی هذا المقال إلى استخدام الدّراسة المضمونیّة کتقنیّة حدیثة وبنیویّة نستمدّها عبر إنجازنا للبحوث المقارنة.
https://jccl.razi.ac.ir/article_877_f7b819b919d9a5a4d74bce8a21f4f06d.pdf
ادبیّات تطبیقی
روش تطبیق
مضمون
بافت فرهنگی
الأدب المقارن
المنهج المقارن
المضمون
النّسیج الثّقافی
per
دانشگاه رازی
کاوش نامه ادبیات تطبیقی
2676-6515
2676-6523
2018-05-22
8
29
57
82
878
Research Paper
التّبر المسبوک فی نصیحة الملوک غزالی مأخذ چند حکایت از هزارویک شب
التّبر المسبوک فی نصیحة الملوک للغزالی مصدر لبضع حکایات من ألف لیلة ولیلة
احمد رحیمخانی سامانی
rahimkhani@chmail.ir
1
محمد حکیم آذر
hakimazar@gmail.com
2
مظاهر نیکخواه
mazahernikkhah@gmail.com
3
دانشجوی دکتری زبان و ادبیّات فارسی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد شهرکرد، ایران
دانشیار گروه زبان و ادبیّات فارسی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد شهرکرد، ایران
استادیار گروه زبان و ادبیّات فارسی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد شهرکرد، ایران
ریشهیابی حکایتها، اندیشهها و دستمایههای ادبی و زبانیِ شاعران و نویسندگان، یکی از شاخههای مهم در بررسیهای زبانی و ادبی است. این مسئله، زمانی اهمّیّت بیشتری مییابد که آموزههای یک اثر، به زبانی دیگر ترجمه شود و از طریق ترجمهای خوب، نهتنها اثر جای خود را در میان فرهنگ و زبان ملّتی دیگر باز میکند، بلکه تأثیرات بینامتنی خود را نیز ماندگار مینماید. پژوهش حاضر میکوشد تا ضمن یک مقابله و تطبیق دقیقِ متنی میان متن عربی هزارویک شب و ترجمۀ عربی نصیحة الملوک غزالی که به نام التّبر المسبوک فی نصیحة الملوک معروف است، ثابت کند که کتاب التّبر المسبوک، مأخذ پنج حکایت از حکایتهای هزارویک شب است و با وجود متون گوناگون عربی که به نوعی برخی از آنها، روایتهای دیگری از این پنج حکایت را در خود دارند، گردآورندگان و راویان هزارویک شب، در گزارش این پنج داستان، اساس خود را بر این کتاب نهادهاند. اقتباس راویان هزارویک شب در یکی از حکایتهای بررسیشده، اقتباس محتوایی و در چهار حکایت دیگر، اقتباسهای صرفی و نحوی و منطبق بر متن عربی التّبر المسبوکاست، به گونهای که میان حجم این حکایتها در متن هر دو کتاب، تفاوتهای زیادی وجود ندارد و نشان میدهد، راویان هزارویک شب، با وجود برخی از این حکایتها در متون عربی، متن التّبر المسبوک را برای اقتباس خود برگزیدهاند.
إنّ معرفة المصادر والبحث عن أصل الحکایات وکذلک الأفکار والموادّ والعناصر الأدبیّة واللّغویّة لدی الشّعراء والکتّاب تُعدُّ من أهمّ الرّوافد فی الدّراسات اللّغویّة والأدبیّة. وممّا یزید فی أهمّیّة هذه القضیّة هو أن تُترجم تعالیم أثر ما إلی لغة أخری. وعَبْرَ ترجمة دقیقة وأمینة لا یُتاح لهذا الأثر الأدبیّ أن یحتلَّ مکانةً جدیرة به فی ثقافة أمّة أخری ولغتها فحسب، وإنّما یتاح له کذلک أن یترک فیها تأثیراته التّناصیّة ویخلّدها. تحاول هذه المقالة عبر تطبیق ومقارنة نصیّة دقیقة بین النّص العربی لکتاب ألف لیلة ولیلة والتّرجمة العربیّة لکتاب نصیحة الملوک للامام أبی حامد الغزالی تحت عنوان التّبر المسبوک فی نصیحة الملوک أن تقوم بإثبات أنّ خمس حکایات من ألف لیلة ولیلة مصدرها کتاب التّبر المسبوک. وعلی الرّغم من وجود نصوص مختلفة یتضمّن بعضها روایات أخری لهذه الحکایات الخمس بشکل أو بآخر، فانّ رواة ألف لیلة ولیلة ومن قاموا بجمع هذه الحکایات قد اتّخذوا هذا الکتاب حجر أساس لهم فی تقریرهم لهذه الحکایات الخمس. انّ اقتباس الرّواة فی إحدی الحکایات المدروسة اقتباس یرتبط بالمحتوی، وفی الأربع الأُخر اقتباسات صرفیّة ونحویّة تنطبق علی النّصّ العربی لِـ التّبر المسبوک تمام الانطباق بحیث یتّضح من خلال ذلک أن لیس هناک اختلافات کبیرة بین حجم هذه الحکایات فی کلا الکاتبین، وکذلک یبیّن لنا هذا الأمر أنّ رواة ألف لیلة ولیلة قد اختاروا نصّ التّبر المسبوک أساس اقتباس لهم، وذلک علی الرّغم من وجود بعض من هذه الحکایات فی النّصوص العربیّه الأخری.
https://jccl.razi.ac.ir/article_878_7c62c2d658b287251b12332686c3e8fb.pdf
ادبیّات تطبیقی
مأخذشناسی
هزارویک شب
ألف لیلة ولیلة
التّبر المسبوک فی نصیحة الملوک
نصیحة الملوک
امام محمّد غزالی
الأدب المقارن
معرفة المصادر
هزارویک شب
ألف لیلة ولیلة
التّبر المسبوک فی نصیحة الملوک
نصیحة الملوک
الإمام محمّد الغزالی
per
دانشگاه رازی
کاوش نامه ادبیات تطبیقی
2676-6515
2676-6523
2018-05-22
8
29
82
103
879
Research Paper
بررسی تطبیقی بومیگرایی در رمان (مطالعه موردپژوهانه: دو رمان «بین القصرین» نجیب محفوظ و «داستان یک شهر» احمد محمود)
الإقلیمیّة فی روایتی «بین القصرین» لنجیب محفوظ و«قصّة مدینة واحدة» لأحمد محمود
(دراسة مقارنة)
صلاح الدین عبدی
s_abdi57@yahoo.com
1
جواد طالبی
talebijavad90@yahoo.com
2
دانشیار گروه زبان و ادبیّات عربی، دانشگاه بوعلی سینا، همدان، ایران
کارشناسارشد زبان و ادبیات عرب دانشگاه بوعلی سینا، همدان، ایران
یکی از ویژگیهای بارز در آثار نویسندگان رئالیست، پرداختن به عناصر بومی است؛ به گونهای که خواننده پس از مطالعة آنها، با انبوهی از ویژگیهای اقلیمی و منطقهای روبهرو میشود که او را هرچه بیشتر با خصوصیات جغرافیایی، فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی و سیاسی زمان و مکانی که داستان در آن روی میدهد آشنا میکند. «نجیب محفوظ» و «احمد محمود»، دو رماننویس مشهور رئالیست مصری و ایرانی هستند که بهخوبی توانستهاند عناصر بومی و اقلیمی را در آثار خود بازتاب دهند و میتوان گفت که این ویژگی در دو رمان «بین القصرین» و «داستان یک شهر» از این دو نویسنده نمود بیشتری یافته است. این وجه مشترک بین دو رمان، موضوع مقالة حاضر است. مهمترین نتایج به دست آمده بیانگر آن است که وصف طبیعت و کاربرد کلمات و واژههای محلّی در هردو رمان وجود دارد و بیشترین بروز آن در رمان محمود در نامهای اشخاص و فرهنگ و سنّتهای آنان است و در رمان محفوظ، بیشترین کاربرد بومیگرایی در اسامی مکانهایی چون مسجد و مدرسه است. روش کار در پژوهش حاضر، متّکی بر مکتب تطبیقی آمریکایی، به صورت توصیفی - تحلیلی است، به این صورت که پس از استخراج تمامی نمونههای دو رمان، به تحلیل آنها پرداخته شده است.
القیام بالمقومات الإقلیمیّة إحدی میزّات هامّة فی روایات الواقعیین بحیث یواجه القارئ بعد قرائته بکم غیر قلیل من ممیزات اقلیمیّة وبیئیة تعرّفه علی سمات تبوغرافیة وثقافیّة واجتماعیّة واقتصادیّة وسیاسیّة وزمکانیّة طرأت فیها الرّوایة. نجیب محفوظ المصری وأحمد محمود الإیرانی من الرّوائیین المرموقین الواقعیین الّلذین استطاعا أن یستخدما المقوّمات الوطنیّة والإقلیمیّة فی نتاجهما استخداما جیّدا ویمکن القول إنّ هذه المقومّات ظهرت فی روایتی «بین القصرین» و «قصّة مدینة واحدة» عند هذین الکاتبین ظهوراً بارزاً. هذه المیزة المشترکة بین الرّوایتین موضوع المقال هذا. یبرهن استخلاص النّتائج الهامّة إلی أنّ وصف الطّبیعة واستخدام المفردات الوطنیّة فی کلتی الرّوایتین ظهرتا وأکثر بروزها فی روایة أحمد محمود فی أسماء أبطال الرّوایة وثقافتهم وتقالیدهم وظهر استخدام الإقلیمیّة عند نجیب محفوظ فی أسماء الأمکنه منها المسجد والمدارس. المنهج فی هذه المقالة القائمة علی المنهج الوصفی - التّحلیلی أی بعد استخراج النّموذجات من کلتی الرّوایتین قمنا بتحلیلها.
https://jccl.razi.ac.ir/article_879_92ffd13eb3474240f7be459389be32bb.pdf
ادبیّات تطبیقی
بومیگرایی
«بین القصرین»
«داستان یک شهر»
نجیب محفوظ
احمد محمود
الأدب المقارن
الإقلیمیّة
«بین القصرین»
«قصّة مدینة واحدة»
نجیب محفوظ
أحمد محمود
per
دانشگاه رازی
کاوش نامه ادبیات تطبیقی
2676-6515
2676-6523
2018-05-22
8
29
105
123
880
Research Paper
بازتاب فرهنگ و ادب ایرانی در شعر ابن رومی
صدی الثّقافة والأدب الإیرانی فی شعر ابن الرّومی
سهیلا عیدانی
soh.edani@gmail.com
1
جواد سعدونزاده
sohهب.edani@gmail.com
2
دانشجوی دکتری زبان و ادبیّات عربی، دانشگاه آزاد اسلامی آبادان، ایران
دانشیارگروه زبان و ادبیّات عربی، دانشگاه آزاد اسلامی آبادان، ایران
ابن رومی (221-283 هـ)، از سخنسرایان سترگ دورة دوّم عبّاسی و از مفاخر عالم تشیّع است که زیبایی و ظرافت چکامههای بلندش، رونقبخش بلاغت ادب عربی است. جلوههای فراوان تأثیرگذاری فرهنگ و ادب ایرانی بر شعر این شاعر سایه افکنده، به طوری که در برخی از سرودههای خود، از مظاهر مختلف فرهنگ و تمدّن ایرانی تأثیر پذیرفته است. نوشتار حاضر، پژوهشی توصیفی - تحلیلی، با هدف شناسایی زوایای گوناگون فرهنگ و ادب ایرانی در اشعار ابن رومی است که به شیوهای نظاممند، بررسی جشنها، آداب و رسوم ایرانی، الفاظ و واژههای فارسی، امثال و حکم، ذکر اسامی شهرها و اماکن ایرانی و ... را در دیوان این شاعر به نقد کشیده است. محورهای اساسی این پژوهش که در قلمرو ادبیّات تطبیقی و مکتب فرانسه نگاشته شده، عبارتند از: دورنمایی از زندگی علمی و ادبی ابن رومی و نقد، تحلیل و تبیین برخی مضامین و جلوههای فرهنگ و ادب ایرانی در اشعار وی. یافتة اساسی پژوهش در این است که ابن رومی، با بینش و آگاهی وسیع از فرهنگ و ادب ایرانی، از مظاهر مختلف آن تأثیر پذیرفته است. در این مقاله، ضمن اثبات تأثیرپذیری ابن رومی از فرهنگ و ادب ایرانی، این نتیجه به دست آمده است که علاقة قلبی وی به سرزمین ایران، او را از توجّه به مبادی اسلامی بازنداشته و معرّفی فرهنگ سرزمین مادری خویش، ایران، به دیگر ادیبان و مخاطبان عرب، از جمله دغدغههای فکری این شاعر شیعی بوده است.
یعدّ ابن الرّومی (221-283 ه) من أعظم شعراء العصر العبّاسی الثّانی، ومن مفاخر عالم التّشیّع الّذی یزدهر جمال قصائده الطّویلة وأناقتها بلاغه اللّغه العربیّة. هناک جوانب کثیرة من تجلّیّات تأثیر الثّقافة والأدب الإیرانی قد ألقت ضوءها علی قصائد الشاعر. إنّه قد تأثّر بمظاهر مختلفة من الثّقافة والحضارة الإیرانیة فی بعض قصائده. هذه المقالة، دراسة وصفیّة - تحلیلیّة تهدف إلى تحدید جوانب مختلفة من الثّقافة والحضارة الإیرانیّة فی أشعار ابن الرّومی الّتی تبحث عن دیوانه لتقییم الاحتفالات، والتّقالید والعادات الإیرانیّة، والکلمات الفارسیّة، والأمثال والحکمة، وذکر أسماء المدن والأماکن الإیرانیة و... بطریقة منهجیة. إنّ المحاور الرّئیسیّة لهذه الدّراسة الّتی کتبت فی مجال الأدب المقارن، معتمدة علی المدرسة الفرنسیّة، هی: نظرة عامّة على حیاة ابن الرّومی العلمیّة والأدبیّة ونقد وتحلیل وتفسیر بعض المضامین وتداعیّات الثّقافة والأدب الإیرانی فی قصائده. تفید النّتائج الرّئیسیّة لهذا البحث أنّ ابن الرّومی قد تأثّر بمظاهر مختلفة من الثّقافة والأدب الإیرانی، بالبصیرة والمعرفة الواسعة منها. فی هذا المقال، نرید أن نثبت تأثّراً عمیقاً لابن الرّومی من الثّقافة والحضارة الإیرانیّة، وقد وصلنا أیضا إلی هذه النّتیجة بأنّ اهتمامه القلبی بوطنه،لم یمنعه من النّظر فی المبادئ الإسلامیّة. ولکن تقدیم ثقافة وطنه، إیران، والحضارة الإیرانیّة لأدباء العرب الآخرین، من الشّواغل الفکریّة لحیاة هذا الشّاعر الشّیعیّ.
https://jccl.razi.ac.ir/article_880_ee4f9753de29019767c7fc5afeae6f8d.pdf
ادبیّات تطبیقی
ابن رومی
شعر
فرهنگ ایرانی
زبان عربی
الأدب المقارن
ابن الرّومی
الشّعر
الثّقافة الفارسیّة
اللّغة العربیّة
per
دانشگاه رازی
کاوش نامه ادبیات تطبیقی
2676-6515
2676-6523
2018-05-22
8
29
125
147
881
Research Paper
پژوهشی در تطبیق گفتاشنود نمایشی «صندلیها»ی اوژن یونسکو، «زاویه» غلامحسین ساعدی و «یا طالع الشّجرة» توفیق الحکیم
دراسة تطبیقیة لمونولوج مسرحیة «الکراسی» لاوجین یونسکوو«زاویة» لغلامحسین ساعدی، و«یا طالع الشّجرة» لتوفیق الحکیم
نسرین گبانچی
n.gobanchi@gmail.com
1
محمدرضا صالحی مازندرانی
salehi_mr20@yahoo.com
2
دانشجوی دکتری زبان وادبیّات فارسی، دانشگاه شهید چمران اهواز، مدرس مدعو دانشگاه پیام نور آبادان، ایران
دکترای زبان و ادبیات فارسی- استادیار دانشگاه شهید چمران اهواز گروه زبان و ادبیات فارسی
گفتاشنود نمایشی، از عناصر اساسی و تفکیکناپذیر هنر تئاتر است که دیگر عناصر نمایشی در آن نمود مییابند. تیپسازی شخصیّتها، کنشها و کارکردهای نمایشی در سایة گفتگوهای نمایشی معنا و مفهوم میپذیرند؛ به عبارتی، نمایش، بیش از آنکه در گرو نشان دادن حالات افراد و بازنمایی شخصیّتها باشد، سعی در شناسایی آنها به کمک زبان دارد. سه نمایشنامۀ «صندلیها»، «زاویه» و «یا طالع الشّجرة» (ای درخت شانس) جزء آثار پرمایه و ماندگار تئاتر پوچیاند که به ترتیب، اوژن یونسکو، غلامحسین ساعدی و توفیق الحکیم در آنها والاترین شگردهای نمایشی و بهویژه گفتاشنود را به کار بردهاند. نگارندگان در این پژوهش، با روشی توصیفی - تحلیلی و با توجّه به مفاهیم تئاتر پوچی، به تطبیق رویکردهای زبانی و گفتاشنود نمایشی پرداختهاند. در تحلیل نهایی آشکار شد که هر سة این نمایشنامهنویسان، در کاربرد دامنههای زبانی و معنایی گفتاشنود نمایشی، اشتراکاتی داشتند؛ هرچند شباهتهای زبانی «زاویه» اثر ساعدی و «صندلیها»ی یونسکو بیش از «یا طالع الشّجرة» توفیق الحکیم نمود یافته است؛ امّا هرسه نمایشنامه، از لحاظ دامنۀ معنایی شباهت بسیاری به هم دارند.
المونولوج هو أحد أهمّ عناصر المسرح الّذی لا ینفصل عنه. تحدید هیئة الشّخصیّات والأحداث المسرحیّة یتکوّن فی ظلّ الحوارات المسرحیّة، بتعبیر أصحّ إنّ المسرحیّة بدل أن تقیّد نفسها بتبیین أحوال الشّخصیّات وإظهارها تسعی إلی تعریفها بالحدیث والحوار. المسرحیّات الثّلاث؛ «الکراسی»، و«الزّاویة»، و«یا طالع الشجرة» تُعدّ من أقوی وأرقی نماذج مسرح اللّامعقول الّذی استخدم یونسکو، وساعدی، وتوفیق الحکیم، فیها أعلی التّقنیات المسرحیة وخاصة المونولوج. من خلال هذا البحث المقدّم علی أساس المنهج التوصیفی – التحلیلی، وفی ضوء مفاهیم مسرح اللامعقول، إستطعنا أن نعرض تطبیقاً للجوانب اللغویة والمونولوج الموجود فی المسرحیات. وفی التحلیلات المطروحة تبیّن أنّ الکتاب المسرحیین الثّلاثة کان لهم إشتراکات وتشابهات فی استخدام المستویات اللّغویّة والمعنویّة فی المونولوج؛ ومع أنّ المسرحیّات کانت مشابهة بشدّة لبعضها فی مستوی المعنی والمفهوم ولکن کان التّشابه اللّغوی الموجود فی مسرحیّة «الزّاویة» لساعدی و«الکراسی» لیونسکو أکثر وضوحاً من مسرحیّة «یا طالع الشّجرة» لتوفیق الحکیم.
https://jccl.razi.ac.ir/article_881_1e297c68041f6808887285f1ac989310.pdf
ادبیّات تطبیقی
گفتاشنود نمایشی
تحلیل تطبیقی
یونسکو
ساعدی
توفیق الحکیم
الأدب المقارن
المونولوج
دراسة تطبیقیّة
یونسکو
ساعدی
توفیق الحکیم
per
دانشگاه رازی
کاوش نامه ادبیات تطبیقی
2676-6515
2676-6523
2018-05-22
8
29
151
160
890
Research Paper
پاره ها و نکته ها
پاره ها و نکته ها
وحید سبزیان پور
wsabzianpoor@yahoo.com
1
فریده احمدی
farideh.ahmadi995@yahoo.com
2
استاد گروه زبان و ادبیّات عربی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه رازی، کرمانشاه، ایران
کارشناس ارشد گروه زبان و ادبیات عرب، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه رازی، کرمانشاه، ایران
تعبیر «پارهها و نکتهها» را از مجلّة «گزارش میراث» به عاریت گرفتهایم. 2. این بخش، ارزش علمی - پژوهشی ندارد. 3. رعایت اصول فنّی و اخلاقی نقد، ضروری است.
تعبیر «پارهها و نکتهها» را از مجلّة «گزارش میراث» به عاریت گرفتهایم. 2. این بخش، ارزش علمی - پژوهشی ندارد. 3. رعایت اصول فنّی و اخلاقی نقد، ضروری است.
https://jccl.razi.ac.ir/article_890_157bd3a4f66c8984e50a11dd528d4cba.pdf
• معرّفی و نقد کتاب
• نقدِ نقد• ترجمه (از عربی به فارسی) • گزارش• گفتوگو و..
معرّفی و نقد کتاب
• نقدِ نقد• ترجمه (از عربی به فارسی) • گزارش• گفتوگو و..