@article { author = {}, title = {clustering and knowledge map of scientific productions of comparative literature in Iran}, journal = {Research in Comparative Literature}, volume = {3}, number = {11}, pages = {1-28}, year = {2013}, publisher = {Razi University}, issn = {2676-6515}, eissn = {2676-6523}, doi = {}, abstract = {Comparative or comparative literature is a branch of literary criticism that talks about the literary relations of nations and different languages ​​and the interaction between the literatures of nations with each other. It covers different languages ​​and nationalities. Comparative literature is, on the one hand, the study of literature within the limits of a specific country, and on the other hand, the study of connections between literature and other fields of human knowledge. This field in Iran, like any other country, has received the attention of its researchers and the volume of its outputs is increasing day by day. Considering that the purposeful management of science and knowledge is necessary to obtain a well-founded knowledge and evaluation of the current state of a scientific field.materials and methodsThis research has been carried out with the aim of evaluating and scientometrically, clustering and drawing the knowledge map of comparative literature in Iran, based on its scientific productions. The studied community is all the documents of this field in all information formats and the research method is based on the synonym analysis of the texts. The findings include: general evaluation of publications, growth rate of documents, collaboration and co-authorship, interdisciplinary relations, determination of core journals, hot and widely used concepts, clustering of concepts and drawing of knowledge map. Considering that the purposeful management of science and knowledge is necessary to gain knowledge and reasoned assessment of the current state of a scientific field, and in this regard, scientometrics and clustering of a scientific field can be useful, in the present study it is tried The field of comparative literature knowledge publications in Iran should be analyzed and evaluated in order to provide the field of science and knowledge management in this high demand field in the country. Considering that the purposeful management of science and knowledge is necessary to gain knowledge and reasoned assessment of the current state of a scientific field, and in this regard, scientometrics and clustering of a scientific field can be useful, in the present study it is tried The field of comparative literature knowledge publications in Iran should be analyzed and evaluated in order to provide the field of science and knowledge management in this high demand field in the country.Results and discussion In this research, a comprehensive picture of the state of knowledge production in this field is presented in Iran, so that we can get a more detailed understanding of it; Therefore, evaluations are made based on scientific methods, clustering and knowledge map. The results of this research indicate that the trend of publications in this field is increasing in the last seven years, and its growth rate was calculated as 15.34%. Meanwhile, the growth of articles is more than other documents. In this research, it was found that more than 65% of the articles are published in ten journals. It was also found in this research that cooperation and co-authorship is at a weak level. Based on clustering Concepts, it was determined that the documents of this field in Iran are classified into 19 information clusters and most of the concepts were in the focus of the comparison of Persian and Arabic literature. Drawing the map of this field also showed that there are complex relationships between documents and texts of this field in Iran. ConclusionThe obtained results indicate that due to the wide range of topics discussed in this field, its clustering is diverse and inconsistent. In general, the clustering of the concepts formed in the field of comparative literature of Iran will provide a suitable ground for qualitative and theoretical researches. Drawing a scientific map of the concepts of the field of comparative literature based on the documents produced in this field was one of the other results of this research. The analysis of documents in this field led to the creation of two maps in this research. The first map visualizes the conceptual relationships between the documents, and the second map shows us the hot spots that need attention. }, keywords = {Comparative Literature,scientometrics of comparative literature,clustering of comparative literature,scientific map of comparative literature}, title_fa = {علم‌سنجی، خوشه‌بندی و نقشة دانش تولیدات علمی ادبیّات تطبیقی در ایران}, abstract_fa = {ادبیّات تطبیقی از یک سو، مطالعة ادبیّات در محدودة کشوری خاص و از سویی دیگر، مطالعة ارتباطات بین ادبیّات و سایر حوزه­های دانش بشری است. این حوزه در ایران، مانند هر کشور دیگری مورد توجّه پژوهشگران آن قرار گرفته است و روز به روز به حجم بروندادهای آن افزوده می­شود. با عنایت به اینکه لازمة مدیریت هدفمند علم و دانش، حصول شناخت و ارزیابی مستدل از وضعیت کنونی یک حوزۀ علمی است، این پژوهش با هدف ارزیابی و علم­سنجی، خوشه­بندی و ترسیم نقشة دانش ادبیّات تطبیقی در ایران، بر اساس تولیدات علمی آن انجام گرفته است. جامعة مورد مطالعه، تمام مدارک این حوزه در تمام قالب­های اطّلاعاتی است و روش پژوهش، بر اساس تحلیل هم­واژگانی متون می­باشد. یافته­های به دست آمده شامل: ارزیابی کلّی از انتشارات، نرخ رشد مدارک­، همکاری و هم­نویسندگی، روابط میان‌رشته‌ای، تعیین مجلاّت هسته، مفاهیم داغ و پر استفاده، خوشه­بندی مفاهیم و ترسیم نقشة دانش است. نتایج این پژوهش حاکی از آن است که روند انتشارات این حوزه در هفت سال اخیر رو به ازدیاد است و نرخ رشد آن معادل 34/15% محاسبه گردید. در این میان، رشد مقاله­ها بیش از سایر مدارک است. در این پژوهش مشخّص گردید، بیش از 65% مقاله­ها در ده مجلّه منتشر می­شود. هم­چنین در این پژوهش مشخّص شد، همکاری و هم­نویسندگی در سطح ضعیفی است. بر اساس خوشه­بندی مفاهیم­، مشخّص شد که مدارک این حوزه در ایران، در 19 خوشة اطّلاعاتی دسته‌بندی می­شوند و بیشتر مفاهیم در محور مقایسة ادبیّات فارسی و عربی بوده است. ترسیم نقشة این حوزه نیز نشان داد، روابط پیچیده­ای بین مدارک و متون این حوزه در ایران در جریان است. }, keywords_fa = {واژگان کلیدی: ادبیّات تطبیقی,علم‌سنجیِ ادبیّات تطبیقی,خوشه­بندیِ ادبیّات تطبیقی,نقشة علمیِ ادبیّات تطبیقی}, url = {https://jccl.razi.ac.ir/article_102.html}, eprint = {https://jccl.razi.ac.ir/article_102_8190b057769bf765d68455ee34f43c1a.pdf} } @article { author = {}, title = {رمزیّة «الطّبیب» فی الشّعر الفارسیّ فی القرن الثامن وشعراء العصر العبّاسی (تأمّلٌ فی رؤیة شعراء الفرس والعرب المختلفة)}, journal = {Research in Comparative Literature}, volume = {3}, number = {11}, pages = {29-52}, year = {2013}, publisher = {Razi University}, issn = {2676-6515}, eissn = {2676-6523}, doi = {}, abstract = {إنّ الشّعر الفارسیّ فی القرن الثامن الهجری ملیئٌ بالرموز الصوفیّة الّتی تکون نتیجة الموهبة وإبتکار شعراء هذا العصر، متأثّرین بمضامین صوفیة وروحانیة ابن العربی، منها، رمزیّة الطبیب الّتی تُوجَد مضامین مشابهة منها بالمقارنة مع الشّعر الفارسیّ فی أدب العصر العبّاسی. یقوم هذا المقال بدراسة مقارنیّة لرمزیّة الطّبیب فی شعر شعراء العصرین دراسة معتمدة علی المدرسة الإمریکیّة فی الأدب المقارن.      إنّ الطّبیب فی شعر الشعراء العبّاسیین یکون رمزاً للطّبیب المعهود فی أکثر الأحیان؛ وإن قد استعمله بعض شعراء هذا العصر فی وصف الممدوح ومدح قدرته وقدرة شفاءته أو وصف حبیبتهم المادیّة. إنّ شعراء اللّغة الفارسیّة قد دفعوا رمزیّة الطبیب من معناها المادیّ والأرضیّ إلی المعنی الرمزیّ والصوفی؛ لکنّ الطّبیب فی شعر الشعراء العبّاسیین له معنیً مادیٌّ. من جانب آخر، إنّ البنیة الفکریّة والمعنویّة للصور الرمزیّة عند شعراء العصر العبّاسی لها معنی واحد؛ ولکنّ عند شعراء الفرس فی القرن الثامن للهجرة لها معان ثلاثة وهی: اللغویّة، الأدبیّة، الصوفیّة.      فی الواقع نستطیع أن نقول إنّ الصور الرمزیّة لشعراء الفرس خلافاً لشعراء العصر العبّاسی الّتی لها معنی واحد، سابحة فی ما بین الحقیقة والمجاز.  }, keywords = {الکلمات الدّلیلیّة: الطّبیب,الرمزیّة,الأدب المقارن,الشعر الفارسیّ فی القرن الثامن الهجری,الشعر العربی فی العصر العبّاسی}, title_fa = {نماد «طبیب» در شعر فارسی سدة هشتم و شاعران دورة عبّاسی (تأمّلی در نگرش متفاوت شاعران فارسی و عربی)}, abstract_fa = {شعر فارسی سدة هشتم هجری، سرشار از نمادها و رموز عرفانی است که حاصل نوآوری و استعداد شاعران این دوره، تحت تأثیر مضامین عرفان ابن عربی است. از جملة این نمادها، نماد «طبیب» است که مضامین مشابه و همسانی از آن در مقایسه با شعر فارسی، در ادبیات دورة عبّاسی نیز نمود دارد. این مقاله به بررسی تطبیقی نماد «طبیب» بر اساس مکتب آمریکایی ادبیات تطبیقی، در شعر شاعران دو دوره می­پردازد.       طبیب غالباً در شعر شاعران دورة عبّاسی، نماد طبیب معروف است؛ هرچند برخی شاعران آن را برای وصف ممدوح و ستایشِ توانایی، درمانگری و چاره­اندیشی او یا وصف معشوق به کار برده­اند. شاعران زبان فارسی نماد طبیب را از معنای مادّی و زمینی به معنای رمزی و عرفانی سوق داده­اند؛ امّا در شعر شاعران دورة عبّاسی نمادّ مادّی دارد. از سویی دیگر، بافت معنوی تصویرهای نمادین شاعران عبّاسی از طبیب، تک­معنایی است؛ در صورتی که تصویر نمادین شاعران فارسی، سه بافت لغوی معمول، سنّت ادبی و عارفانه دارد. در حقیقت، تصاویر نمادین شاعران فارسی، برخلاف شاعران دورة عبّاسی که تک­معنایی است، میان حقیقت و مجاز شناور است.  }, keywords_fa = {واژگان کلیدی: طبیب,نماد,ادبیات تطبیقی,شعر فارسی سدة هشتم,شعر عربی دورة عبّاسی}, url = {https://jccl.razi.ac.ir/article_103.html}, eprint = {https://jccl.razi.ac.ir/article_103_f39c95b7e22b0e74199f8ef65a392443.pdf} } @article { author = {}, title = {دراسة مقارنة لصورة الإمام المهدی فی الشعر الفارسی والعربی المعاصر (سیّد رضا الموسوی الهندی، شیخ محسن ابوالحبّ، سلمان هراتی وقیصر امین‌بور نماذجاً)}, journal = {Research in Comparative Literature}, volume = {3}, number = {11}, pages = {53-87}, year = {2013}, publisher = {Razi University}, issn = {2676-6515}, eissn = {2676-6523}, doi = {}, abstract = {الملخّص إنّ فکرة انتظار الإمام المهدی (عج) وتبیین أبعاد شخصیته الکریمة أخذ یتجلی أکثر فأکثر عند الشعراء الملتزمین بحب أهل البیت (ع) علی مدی التاریخ إلی یومنا هذا ولاسیما فی الشعر المعاصر. فتح الشعراء فی العصر الحدیث باباً جدیداً فی حقل الشعر والأدب باسم باب الشعر المهدوی وتناولوا فیه تعرّف الامام الثانی عشر (عج) کمنجی فی آخر الزمان علی ظمئی الحقیقة. یعدّ السید رضا الموسوی الهندی، والشیخ محسن ابوالحب من بین الشعراء العرب، وسلمان هراتی وقیصر أمین­بور فی الأدب الفارسی، من أبرز الشعراء فی الأدب الشیعی الملتزم. مقالنا هذا فی منهج توصیفی - تحلیلی وفی بحث مقارن یعالج الموضوع بالإستناد علی الشواهد الشعریة من شعر هؤلاء الشعراء. إلی جانب هذا تناول المقال عقائد الشعراء المشترکة بشأن الإمام المهدی (عج) نحو مولده (عج)، غیبته، التبشیر بظهور المنجی فی آخر الزمان، الإنتظار والمدینة الفاضلة المهدویة، وأما نری بعض المضامین نحو البحث حول ألقاب الإمام المهدی (عج)، قضیة الرجعة والردّ علی الإنحرافات فی بواعث الغیبة فی شعر بعضهم کسید رضا الموسوی الهندی. وکلّ ذلک بالاستشهاد بالآی القرآنیة والروایات المتواترة. إنّ الشعراء فی الأدب الفارسی المعاصر، قد تناولوا صورة الإمام المهدی (عج) ومدحه بتعبیر أدبی وباستخدام الإستعارات والکنایات والتشبیهات المختلفة، بینما أنّ الشعراء العرب کثیراً ما تناولوا صورة الإمام المهدی تناولاً مباشرا.ً فضلاً عن ذلک إن هولاء الشعراء قد لجأوا إلی الإقتباسات الفنیة و الأدبیة من تفاسیر آیات القرآن الکریم وهکذا أخلدوا آثارهم الشعریة وأثروا علی ضمیر المخاطبین أعظم التأثیر.  }, keywords = {الکلمات الدّلیلیّة: الإمام المهدی (عج),الأدب المقارن,الشعر الفارسی المعاصر,الشعر العربی المعاصر,السید رضا موسوی الهندی,الشیخ محسن ابوالحب,سلمان هراتی,قیصر أمین­بور}, title_fa = {بررسی تطبیقی سیمای امام مهدی (عج) در شعر معاصر فارسی و عربی (مطالعة موردپژوهانه: اشعار سیّد رضا موسوی هندی، شیخ محسن ابوالحب، سلمان هراتی و قیصر امین‌پور)}, abstract_fa = {اندیشة انتظار و بیان سیمای امام مهدی (عج) در شعر شاعران متعهّد به اهل‌بیت (ع) از دیرباز تاکنون؛ بویژه در شعر دورة معاصر، بوفور دیده می­شود. شاعران معاصر، باب جدیدی را در زمینة شعر و ادب، به نام ادبیّات مهدوی گشودند و از دریچة شعر، امام مهدی (عج) را به عنوان منجی آخرالزّمان به تشنگان حقیقت معرّفی کردند. سیّد رضا موسوی هندی، شیخ محسن ابوالحب، سلمان هراتی و قیصر امین­پور، از شاعران معاصر مطرح در ادبیّات متعهّد هستند. در مقالة حاضر، به روش توصیفی- تحلیلی و با استناد به شواهدی از اشعار این شاعران، به بررسی تطبیقی سیمای امام مهدی (عج) در شعر معاصر فارسی و عربی پرداخته شده است. مباحثی همچون ولادت امام عصر (عج)، غیبت، انتظار، بشارت به ظهور منجی آخرالزّمان و توصیف ویژگی‌های مدینة فاضلة مهدوی، از جمله مضامین مشترک در شعر شاعران مورد بحث است؛ امّا موضوعاتی همچون القاب، رجعت و نیز پاسخ به انحرافات در زمینة موضوعات مربوط به مهدویت، در شعر برخی از آنان همچون سیّد رضا موسوی هندی ملاحظه می‌گردد. شاعران معاصر فارسی‌زبان، با بیانی ادبی و با استفاده از تعابیر استعاری، کنایه و تشبیه به وصف و مدح سیمای امام مهدی (عج) پرداخته‌اند؛ در حالی که شاعران عرب بیشتر به صورت مستقیم به وصف سیمای امام مهدی (عج) پرداخته‌اند. افزون بر این، شاعران با اقتباس هنری و ادبی از تفاسیر آیات و روایات متواتر، به وصف امام مهدی (عج) پرداخته و به شعر خویش صفت جاودانگی و تأثیرگذاری بر مخاطب بخشیده‌اند.  }, keywords_fa = {واژگان کلیدی: امام مهدی (عج),ادبیّات تطبیقی,شعر معاصر فارسی,شعر معاصر عربی,سیّد رضا موسوی هندی,شیخ محسن ابوالحب,سلمان هراتی,قیصر امین­پور}, url = {https://jccl.razi.ac.ir/article_104.html}, eprint = {https://jccl.razi.ac.ir/article_104_0e890e2fabf12a4837cfb5486d48db44.pdf} } @article { author = {}, title = {دراسة فی تأثیر کلیلة ودمنة والأدب الصّغیر والکبیر فی الأدب العربی (دراسة خاصة: الأمثال المولّدة)}, journal = {Research in Comparative Literature}, volume = {3}, number = {11}, pages = {89-114}, year = {2013}, publisher = {Razi University}, issn = {2676-6515}, eissn = {2676-6523}, doi = {}, abstract = {الملخّص الأمثالُ المولَّدة امثالٌ لا تُعرف رَوافدها بالضبط کما یقول الأدباء هذه الأمثال لیست عربیةً بل نفذت من الثقافات الأجنبیة إلی الثقافةِ العربیةِ فی العصر العباسی الأوّل. من أهم العوامل التی سبّب نفوذ هذه الأمثال إلی الأدب العربی هی ترجمة الکتب الفارسیة إلی العربیة. فی هذا البحث نحاول أن نبحثَ عَن هذه الأمثال فِی آثار الکاتب الإیرانی عبدالله بن مقفّع وفی هذا المجال نشیرُ إلی تأثیر آثار ابن مقفّع الوسیعة إلی الأدب العربی ومن جانب أخر إلی ینابیع هذه الأمثال الإیرانیة.  }, keywords = {الکلمات الدّلیلیّة: الأمثال المولّدة,الثقافة غیر العربی,ابن المقفّع,الأدب الصّغیر والکبیر,کلیلة ودمنة}, title_fa = {پژوهشی در تأثیر کلیله و دمنه و الأدب الصّغیر والکبیر در ادب عربی (مطالعة موردپژوهانه: امثال مولّد)}, abstract_fa = {امثال مولّد به حکمت­هایی گفته می­شود که هویّتی نامشخّص دارند و در دورة عبّاسی اوّل از فرهنگ­های مختلف از جمله ایران، یونان و هند به زبان و ادبیّات عرب نفوذ کرده­اند. حجم عظیم و گستردة­ ترجمه­هایی که در عصر عبّاسی شکل گرفت، از عواملی است که موجب انتقال این امثال به فرهنگ عربی شد. یکی از عمده­ترین فرهنگ­های مؤثّر این دوره، فرهنگ ایرانی بود که توانست از طریق ترجمه در دل اعراب بادیه‌نشین راه پیدا کند. هدف این پژوهش آن است که با بررسی و جست و جوی امثال مولّد، در میان آثار شاخص­ترین نویسندة ایرانی (ابن مقفّع) در عصر عبّاسی، از یک سو تأثیر آثار این نویسنده را در ادب عربی بررسی کند و از دیگر سو، با استناد به منابع عربی به سرچشمة ایرانی پاره­ای از این امثال دست یابد. اشاره به مضامین مشترک این امثال در ادب فارسی نیز علاوه بر گامی در ادب تطبیقی، قرینه­ای است برای اثبات این فرضیه که بخش عمده حکمت­های ادب فارسی، ایرانی است.  }, keywords_fa = {واژگان کلیدی: امثال مولّد,فرهنگ غیر عربی,ابن مقفّع,الأدب الصّغیر والکبیر,کلیله و دمنه}, url = {https://jccl.razi.ac.ir/article_105.html}, eprint = {https://jccl.razi.ac.ir/article_105_06d8e8b312fa60bca6a8cc14c3b22653.pdf} } @article { author = {}, title = {الملحمة الحسینیة فی ضوء الأدب المقارن (نظرة إلی المجموعتین الشعریتین الحسین لغة ثانیة وگنجشک وجبرئیل)}, journal = {Research in Comparative Literature}, volume = {3}, number = {11}, pages = {115-134}, year = {2013}, publisher = {Razi University}, issn = {2676-6515}, eissn = {2676-6523}, doi = {}, abstract = {لملحمة الإمام الحسین (علیه وآله آلاف التحیة والسلام) العظیمة صدی واسع وعظیم فی الصعید الأدبی، حیث تأثّر کثیر من الأدباء والشعراء بمفاهیمها السامیة وقیمها العظیمة واتخذوها کمثلٍ أعلى للإباء والتضحیة ورمزاً للحریّة والکرامة. نستطیع أن نقوم بدراسة ونقد هذه الأشعار من منظار الأدب المقارن للحصول علی الوجوه المشترکة والمضامین المختلفة. فی المقال هذا نحاول أن نلقی الضوء علی ما أنشده جواد جمیل وحسن حسینی کممثلی الشعر الحسینی، فی الأدبین العربی والفارسی. یعتبر جواد جمیل من أبرز الشعراء العراقیین الذین قاموا بتصویر هذه الملحمة وشخصیّاتها العظیمة بلغة رمزیة. وأمّا حسینی إضافة إلی استخدامه الکثیر من الرموز الشعریة، فیحاول إعادة قراءة الملحمة من جدید، ویربطها بأحداث یومنا هذا. من خلال هذه الدراسة یبدو لنا أن أشعارهما إضافة إلی الاشتراک فی بعض المضامین والموضوعات، تمیل إلی الغموض والإبهام لکثرة استخدام الرموز الشعریة.  }, keywords = {الکلمات الدّلیلیّة:جواد جمیل,حسن حسینی,الأدب المقارن,الملحمة الحسینیة}, title_fa = {حماسة حسینی در گسترة ادبیّات تطبیقی (نگاهی بر مجموعه شعر «الحسین لغةٌ ثانیةٌ» و «گنجشک و جبرئیل»)}, abstract_fa = {حماسه عظیم امام حسین (ع) در ادبیّات عربی و فارسی، بازتابی بس گسترده دارد. این حماسه به دلیل ماهیت عزّت­مدار و ظلم­ستیز خود، به عنوان الگویی ممتاز در برابر ادیبان و سخنوران قرار گرفت. بسیاری از آن­ها با الگوگیری از این حماسه، نوای پایداری، آزادی و بیداری را در جامعه نواختند. می‌توان این سروده­ها را در گسترة ادبیّات تطبیقی، بررسی و تحلیل کرد تا ضمن نقد، نشانه­های پیوند و اختلاف آن­ها روشن گردد.       در نوشتار حاضر، ضمن تبیین بازتاب حماسة عاشورا در گسترة ادبیّات تطبیقی، سروده­های جواد جمیل و سیّد حسن حسینی، به عنوان نمایندگان شعر عاشورایی عراق و ایران، مورد تحلیل قرار می‌گیرد. جمیل، شاعر نام‌آشنای شعر و ادبِ امروزِ عراق، در دفتر شعرش به نام «الحسین لغةٌ ثانیةٌ» (حسین، زبان دوّم)، با زبانی نمادین حماسه عاشورا و شخصیّت­های موجود در آن را به تصویر می­کشد. حسینی نیز ضمن بهره­گیری فراوان از رمز در مجموعه شعر «گنجشک و جبرئیل»، به بازخوانی این حماسه پرداخته و آن را به حوادث امروز گره می­زند.       از بررسی حاصل، چنین به نظر می­آید که هر دو شاعر در برخی مضامین اشتراک داشته و به دلیل به کارگیری نمادها، گاه شعرشان به ابهام گرایش دارد.  }, keywords_fa = {واژگان کلیدی: جواد جمیل,سیّد حسن حسینی,ادبیّات تطبیقی,حماسة حسینی}, url = {https://jccl.razi.ac.ir/article_106.html}, eprint = {https://jccl.razi.ac.ir/article_106_580155e19c4aa4af184aaadd0180b4bb.pdf} } @article { author = {}, title = {مقارنة الجنس الأدبی للروایة التاریخیة فی الفارسیة والعربیة (من سر والتر اسکات الأنکلیزی و جرجی زیدان إلی محمّدباقرمیرزا الکرمانشاهی)}, journal = {Research in Comparative Literature}, volume = {3}, number = {11}, pages = {135-160}, year = {2013}, publisher = {Razi University}, issn = {2676-6515}, eissn = {2676-6523}, doi = {}, abstract = {احدی المجالات العلمیه والدراسات العامه فی الأدب المقارن تتطرق إلی معرفة المدارس والأجناس والتیارات الأدبیة والبحث عن فوارق والقوامم المشترکه وکیفیة الحضور ونموها فی مختلف الآداب. ما هو مسار الشعر الملحمی، الدراما، القصّة وغیرها فی الأدب الفارسی والأدب العربی وماذا مصیرتها؟ کیف تتغلغل الأجناس الأدبیة الجدیدة من الأدب الأروبی إلی الأدبین العربی والفارسی؟ وغیرها من الأسئله التی تهتم بهذا الهواجس العلمیة. السؤال الأخیر فی هذا الملخص بالضبط هی مسألة یقترب هذا المقال من خلالها إلی حد بعید من فروع الأدب المقارن ودراسة التراجم ویبرز دور الترجمة فی نقل الأجناس الأدبیة من ثقافة وأدب قومی إلی الآخر. هذا المقال یستهدف مسار جنس الروایة الأدبی من الأدب الأروبی إلی الأدبین الفارسی والعربی اعتماداً علی أن الترجمه (وخاصة آثار المترجمین الکتاب) لعبت دورا ذا بالا وأدت إلی ظهور جنس أدبی قشبب فی اللّغه المترجمه فیبین الفوارق الجذریه فی الروایه التاریخیه فی الأدبین ویتضح من جملتها أن شمس و طغرا من روائع محمّدباقرمیرزا خسروی اقرب إلی الروایه التاریخیه فی الفرنسا واکثر نضجا وصیاغه من «الفتاة الشامیة» علی رغم أنه قد ترجم روایة تاریخیة لجرجی زیدان بالفارسیه (وهو کان متأثرا بوالتر اسکات الانکلیزی).  }, keywords = {الکلمات الدّلیلیّة: مقارنه الجنس الأدبی,الروایه التاریخیه,النثر الفارسی والعربی المعاصرین,والتر اسکات,جرجی زیدان,شمس و طغرا}, title_fa = {نوع‌شناسی تطبیقی رمان تاریخی فارسی و عربی (از سر والتر اسکات انگلیسی و جرجی زیدان تا محمّدباقرمیرزا خسروی کرمانشاهی)}, abstract_fa = {یکی از حوزه­های پژوهشی و مطالعاتی مهم در ادبیّات تطبیقی، به بررسی سیر مکتب­ها، انواع و جریان­های ادبی و البتّه تبیین تفاوت­ها و همانندی­های سرگذشت و چگونگی ظهور و بروز و زوال این گونه­ها و جریان­ها و مکتب­ها در ادبیّات ملل مختلف اختصاص دارد. شعر حماسی، ادبیّات نمایشی، داستان و... در ادبیّات فارسی و عربی چه سیر و سرگذشتی داشته­اند؟ رمان تاریخی چگونه از ادبیّات اروپا به ادبیّات فارسی و عربی راه پیدا کرده است؟ و... این پرسش­ها جزء دغدغه­های علمی مهمّی هستند که حوزة پژوهشی یادشده بدان­ها می­پردازد. پرسش اخیر دقیقاً همان مسأله­ای است که این جستار که به زیرشاخه پژوهشی ادبیّات تطبیقی و ترجمه­پژوهی(1) نیز نزدیک است، در پاسخ بدان سامان­یافته است. پژوهش حاضر، با تکیه بر این فرضیة بنیادین که ترجمه (و بویژه آثار مترجمان نویسنده)، در انتقال «رمان تاریخی» از ادبیّات اروپا به ادبیّات عربی و فارسی نقش انکارناپذیری داشته و به پیدایش یک گونة ادبی جدید در زبان مقصد منجر شده است، به بررسی سیر این نوع ادبی از ادبیّات اروپا تا ادبیّات عربی و فارسی می­پردازد و با تحلیل دو نمونة متنی فارسی و عربی، برخی تفاوت‌های بنیادین گونة رمان تاریخی را در دو ادبیّات فارسی و عربی تبیین می­کند و ازجمله آشکار می­دارد که شمس و طغرا، شاهکار محمّدباقرمیرزا خسروی با این­که او خود، یکی از مترجمان رمان­ تاریخی جرجی زیدان (که او خود بیشتر تحت تأثیر والتر اسکات انگلیسی بوده) به فارسی است، به گونة فرانسوی رمان تاریخی نزدیک­تر است و نسبت به دوشیزة شامی جرجی زیدان، از بلوغ فنّی و ساختاری بیشتری برخوردار.  }, keywords_fa = {واژگان کلیدی: نوع­شناسی تطبیقی,رمان تاریخی,نثر معاصر فارسی و عربی,والتر اسکات,جرجی زیدان,شمس و طغرا}, url = {https://jccl.razi.ac.ir/article_107.html}, eprint = {https://jccl.razi.ac.ir/article_107_5014d75203b5ee2fdb34ca7a7b490576.pdf} }