ادبیّات اعتراض در شعر جمیل صدقی الزّهاوی و ابوالقاسم لاهوتی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشگاه علامه طباطبایی

2 عضو هیئت علمی دانشگاه پیام نور

چکیده

چکیده
لاهوتی و زهاوی، دو تن از شاعران برجستة تاریخ معاصرِ ایران وعراق، تقریباً در یک دورة زمانی زیسته‌اند و شرایط حاکم بر سرزمین دو شاعر، بسیار شبیه به هم است. اوضاع سیاسی و اجتماعی مشابهی که بر ایران و عراق در این برهه از تاریخ حکم‌فرما بود، سبب شده که مضامین سروده‌های لاهوتی و زهاوی، با وجود عدم ارتباط مستقیم میان دو شاعر، شبیه به ‌هم باشد. هدف این پژوهش، بررسی اشعار لاهوتی و زهاوی در زمینة نقد واعتراض و بیان وجوه تفاوت و تشابه سروده‌های آن دو در این مجال و در ورای آن، ایجاد پلی میان ادبیّات معاصر ایران و عراق است. این جستار، توصیفی - تحلیلی، بر مبنای مکتب آمریکایی ادبیّات تطبیقی و بر اساس مشابهت‌های اوضاع سیاسی، اجتماعی و اقتصادی ایران و عراق در دورة مذکور، ضمن بیان این بسترهای مشابه، اشتراکات فکری دو شاعر را در زمینه‌هایی چون: انتقاد از دستگاه حاکم، اعتراض به حضور استعمارگران، نقد جهل، غفلت، ترس، زبونی ملّت و... بررسی می‌کند و نشان می‌دهد که زیرساخت‌های سیاسی، اجتماعی و اقتصادی یکسان، منجر به مشابهت مضمونی سروده‌های لاهوتی و زهاوی در بیان نقد و اعتراض شده است.
 

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

أدب الاحتجاج فی شعر جمیل صدقی الزهاوی وأبوالقاسم لاهوتی (دراسة وتحلیل

نویسندگان [English]

  • علی کنجیان خناری 1
  • فاروق نعمتی 2
1 جامعه علامه طباطبایی
2 العضو العلمی بجامعة پیام نور
چکیده [English]

الملخّص
عاش الشّاعران الرّائدان فی الأدبین الفارسی والعربی لاهوتی والزّهاوی فی الفترة نفسها تقریباً وتشابهتْ ظروف بلدیهما إلی حدٍّ کبیر، کما تشابهت الظّروف السّیاسیّة والاجتماعیّة الّتی عاشها الشّاعران وهذه الظّروف المتماثلة قد أثّرتْ فی شعرهما، ورغم أنّ الشّاعرین لا یعرف بعضهما البعض ولکن تتواجد فی أشعارهما مضامین مماثلة. یهدف هذا البحث إلی دراسة مضامین أشعار لاهوتی والزّهاوی کما یسعی إلی التّعبیر عن وجوه التّشابه والخلاف فی شعرهما فی مجال أدب الاحتجاج ویحاول من وراء ذلک، المساهمة فی إقامة جسر بین أدب إیران والعراق جرّاء التّعریف بشاعریهما. المنهج فی هذه الدّراسة هو المنهج التّحلیلی - التّوصیفی الّذی یقوم بتحلیل أشعار لاهوتی والزهاوی فی بیان أدب الاحتجاج علی أساس المدرسة الأمریکیّة فی الأدب المقارن. ونظراً إلی الظّروف السیاسیّة والاجتماعیّة والاقتصادیّة المتماثلة الّتی عایشها الشّاعران، فإنّ مقالنا هذا یتناول بحث نقاط الاشتراک الفکریّة فی بعض المجالات منها: نقد الجهاز الحکومی، ذمّ الاستعمار والعدوّ الأجنبی، نقد الجهل والغفلة والهوان فی الشّعب و... وبیّن أنّ الظروف المشترکة للعصر الّذی کانا الشّاعرین یعیشان فیه، تکمن وراء ظهور المضامین المشترکة فی بیان النّقد والاحتجاج قریبین ومتماثلین.
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • لاهوتی
  • الزهاوی
  • الأدب المقارن
  • أدب ایران والعراق المعاصر
  • أدب الاحتجاج